Αναζήτηση
Ποια είναι η σχέση της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.) και της παιδείας; Η παιδεία
είναι ο κατ’ εξοχήν τομέας για τον οποίο θα πρέπει να ισχύει (και ισχύει) η
αρχή της επικουρικότητας. Αυτό σημαίνει ότι για τον τομέα της παιδείας δεν
μπορεί να υπάρχει «κοινή πολιτική» στο επίπεδο της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η
αρμοδιότητα θα πρέπει να ανήκει πρωτίστως στα κράτη-μέλη. Η Συνθήκη της
Ευρωπαϊκής Ένωσης σε σχετικό άρθρο της προβλέπει ότι η Ένωση «συμβάλλει στην
ανάπτυξη παιδείας υψηλού επιπέδου ενθαρρύνοντας τη συνεργασία μεταξύ των
κρατών-μελών, υποστηρίζοντας και συμπληρώνοντας τη δράση τους σεβόμενη
ταυτόχρονα πλήρως την αρμοδιότητά τους για το περιεχόμενο της διδασκαλίας, την
οργάνωση του εκπαιδευτικού συστήματος, καθώς και την πολιτιστική γλωσσική
πολυμορφία». Ακόμη η Συνθήκη ρητά προβλέπει ότι η Ένωση «δεν μπορεί να
προχωρήσει στην εναρμόνιση των νομοθετικών και κανονιστικών διατάξεων των
κρατών-μελών για την παιδεία». Επομένως συνιστά λάθος να αναφερόμαστε σε
ενδεχόμενο «Μάαστριχτ» για την παιδεία. Αυτό δεν μπορεί να γίνει και ορθώς
στο πλαίσιο της Συνθήκης της Ένωσης. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι το
εκπαιδευτικό σύστημα δεν θα πρέπει να προσαρμοσθεί στις συνθήκες και
απαιτήσεις της ευρωπαϊκής πραγματικότητας. Δεν σημαίνει ότι θα πρέπει να
παραμείνει εσωστρεφές, ξεκομμένο από τις ευρωπαϊκές και ευρύτερες διεθνείς
τάσεις και επιταγές. Σε έναν ενιαίο εσωτερικό χώρο και αγορά όπου τα πρόσωπα
κινούνται ελεύθερα, η προσαρμογή συνιστά όρο επιβίωσης για το εκπαιδευτικό
σύστημα και το Πανεπιστήμιο ειδικότερα. Και η προσαρμογή στη βάση κάποιων
κοινών κριτηρίων με τα υπόλοιπα Πανεπιστήμια του ευρωπαϊκού χώρου μπορεί να
λάβει πολλές μορφές, χωρίς το κάθε Πανεπιστήμιο να χάσει την ταυτότητά του. Με
την ανάπτυξη π.χ. των μεταπτυχιακών σπουδών με περιεχόμενο και τρόπο που να
ανταποκρίνονται στις σύγχρονες εκπαιδευτικές και γνωστικές ανάγκες. (Αυτό
επιχειρούμε να κάνουμε π.χ. στο Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Δημόσιας
Διοίκησης του Πανεπιστημίου Αθηνών όπου έχω την τιμή να διδάσκω). Η ευρωπαϊκή
προσαρμογή επομένως της παιδείας είναι επιτακτικά αναγκαία, η ανάπτυξη κοινής
πολιτικής κατηγορηματικά όχι.
Ο Π.Κ. Ιωακειμίδης είναι καθηγητής του Πανεπιστημίου Αθηνών.
