Τα βότανα δεν είναι πάντα αθώα. Από φίλοι μπορούν πολύ εύκολα να γίνουν

εχθροί και μάλιστα θανάσιμοι. Γι’ αυτό όσοι τα χρησιμοποιούν θα πρέπει να

είναι ιδιαίτερα προσεκτικοί. Οι ειδικοί προειδοποιουν ότι η χρήση τους σε

μεγάλες δόσεις εγκυμονεί κινδυνους ακόμη και για την ιδια τη ζωή.

Ο κανόνας αυτος ισχυει για όλα τα φαρμακευτικα φυτα. Για παραδειγμα, όπως λεει

ο διδακτωρ Φαρμακογνωσίας του Πανεπιστημίου Αθηνων κ. Δημητρης Περδετζόγλου, ο

μανδραγόρας, ενα από τα πιο γνωστά φυσικά υπνωτικά μπορει, σε μεγαλες

ποσότητες, να οδηγησει ακόμη και στον θανατο. Αυτό συμβαίνει και με το

βρωμοχορτο, το γνωστο κώνειο. Είναι γνωστές οι δημητηριώδεις ιδιότητες του,

αλλά παλαιοτερα το χρησιμοποιούσαν ως καταπραϋντικο πόνων κατα τού καρκίνου.

Όπως λέει ο κ. Γιαννης Ευσταθίου, προεδρος της Ελληνικης Εταιρείας

Φυτοθεραπείας “ιδιαιτερα προσεχτικοί πρεπει να είναι όσοι συλλεγουν μόνοι τους

φυτα, καθως και οσοι χρησιμοποιούν τα βότανα για θεραπευτικούς σκοπους”. Και

φερνει ως παραδειγμα την πικραγγουριά. Πολύς κοσμος την εισεπνεε προκειμενου

να αντιμετωπισει την ιγμορίτιδα. Αποτελεσμα ηταν αρκετοί από τούς χρηστες να

χασουν την ακοή τους!

Από την πλευρα του, ο προεδρος της Ελληνικης Εταιρείας Εθνοφαρμακολογίας που

μελετα τις παραδοσιακες θεραπευτικες μεθοδους κ. Χρηστος Καλογερογιάννης

χρησιμοποιεί ως παραδειγμα τη λαγοκοιμηθια, που σε ορισμενα μερη τη

χρησιμοποιουν για τη θεραπεία του σακχαρου. Οπως λέει, πανεπιστημιακές ερευνες

εδειξαν, ότι σε μεγαλες ποσοτητες είναι ηπατοξικό.

Δείξτε προσοχή

Η συλλογη φυτων από τις ακρες των δρομων, από περιοχες κοντα σε μολυσμενα

νερά, σε σκουπιδότοπους, καθως και η συλλογη φυτων ψεκασμενων με φυτοφαρμακα

μπορει να δημιουργησει πολλα προβλήματα. Το ιδιο και η συλλογη φυτων που

μοιαζουν αθωα, αλλα μπορει να είναι δηλητηριωδη.

“Η σωστη δόση είναι που κανει το βότανο ή το φυτό θεραπευτικο”, εξηγεί ο κ.

Δημητρης Περδετζόγλου. “Τα φυτα είναι πηγή υγιεινής ζωής, αλλα όχι πανάκεια”.

Οι κινδυνοι από τη χρησιμοποιηση των φυτων για θεραπευτικους λογους

προερχονται μεταξυ αλλων από δηλητηριασεις, από αλλεργίες που προκαλουνται,

λ.χ. βρογχικο ασθμα, και απο λανθασμενη εφαρμογη της φυτοθεραπείας (ακόμη και

η συλλογη του φυτού εξαρταται από την εποχή, την ημερα, και την ωρα…).

Ποια φυτρώνουν στην ελληνική επικράτεια

Κάθε χρόνο προκαλούνται δηλητηριάσεις από φυτά συνηθισμένα ή σπάνια που

βρίσκονται παντού γύρω μας. Στην επιστημονική εργασία που έχει συντάξει ο κ.

Δημήτρης Περδετζόγλου, στο πλαίσιο του 5ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Περιβάλλοντος

και Υγείας, παρουσιάζονται μερικά από τα χαρακτηριστικότερα φυτά που

συναντώνται στην Ελλάδα και τα οποία μπορούν να θεραπεύσουν αλλά και να

δηλητηριάσουν.

Τα φυτά αυτά όταν χορηγούνται σε σωστές δόσεις από ειδικούς, μπορούν να

ωφελήσουν τον οργανισμό, ενώ ελεύθερη και άσκοπη χρήση μπορεί δυνητικά, όπως ο

ίδιος υποστηρίζει, να οδηγήσουν ακόμη και στον θάνατο.

Το φιδόχορτο (ή δρακοντιά)

Θεραπευτική χρήση: Βρίσκεται σε όλη την Ελλάδα. Στη λαϊκή θεραπευτική

χρησιμοποιήθηκε η ρίζα του φυτού κατά της πέτρας της ουροδόχου κύστεως. Το

φυτό ως σκόνη (5-20 γρ.) χρησιμοποιείται κατά της αρθρίτιδας, των ρευματισμών

και σε περιπτώσεις άσθματος.

Κίνδυνοι: Οι καρποί του είναι άκρως τοξικοί. Έχουν παρατηρηθεί

δηλητηριάσεις σε παιδιά που έφαγαν τους καρπούς, οι οποίοι έχουν γλυκιά γεύση.

Στα συμπτώματα περιλαμβάνονται ακόμη ναυτία, εμετοί, διάρροια…

Το στερόγιαννι ( ή ελλέβορος ο λευκός)

Θεραπευτική χρήση: Χρησιμοποιήθηκε ως αναλγητικό, διουρητικό στην

περίπτωση αρθρίτιδας και ως καταπραϋντικό της καρδιάς. Εξωτερικώς ως πομάδα

κατά της νευραλγίας και των ρευματικών πόνων.

Κίνδυνοι: Η θανατηφόρος δόση είναι 1-2 γρ. σκόνης από τη ρίζα του

φυτού. Τα συμπτώματα εμφανίζονται με ναυτία, εμετούς, διάρροια, μυϊκή

αδυναμία, διαταραχές της όρασης, βραδυκαρδία και χαμηλή αρτηριακή πίεση.

Ο φλώμος (ή γαλατσίδα)

Θεραπευτική χρήση: Παλαιότερα το φυτό χρησιμοποιήθηκε εξωτερικά, σε

διάφορες δερματικές παθήσεις, καθώς και σε παθήσεις του ήπατος, αλλά και κατά

του άσθματος. Σήμερα έχει εγκαταλειφθεί τελείως η χρήση του και

χρησιμοποιείται σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας για το ψάρεμα. Τα ψάρια,

μόλις έρθουν σε επαφή με το γάλα του φυτού παραλύουν.

Κίνδυνοι: Τοξικά είναι όλα τα μέρη του φυτού, η ρίζα και τα φύλλα.

Έχουν αναφερθεί θάνατοι παιδιών από τον χυμό του φυτού, αφού παρουσίασαν

συμπτώματα ερεθισμού του πεπτικού και στη συνέχεια καταστολή και κώμα.

Η άτροπος (ή μπελαντόνα)

Θεραπευτική χρήση: Τα φύλλα του φυτού με τη μορφή σιγαρέτων,

χρησιμοποιούνται στο άσθμα. Είναι ισχυρά δηλητηριώδες φυτό, αλλά και

φαρμακευτικό. Οι δραστικές ουσίες που περιέχει βρίσκονται σε όλα τα μέρη του

φυτού και οι κυριότερες είναι τα αλκαλοειδή υοσκυαμίνη, ατροπίνη και

σκοπολαμίνη.

Κίνδυνοι: Τα συμπτώματα της δηλητηρίασης είναι μεταξύ άλλων ξηρότητα

στόματος, ταχύπνοια, σπασμοί και κώμα.

Το στραμόνιο (ή δάτουλας)

Τα φύλλα του χρησιμοποιούνται κατά του άσθματος. Έχουν παρατηρηθεί

δηλητηριάσεις από κατάποση σπόρων.

Η πικραγγουριά (ή εκμπάλιο το ελατήριο)

Θεραπευτική χρήση: Χρησιμοποιήθηκε για τις νευραλγίες και τις

αιμορροΐδες.

Κίνδυνοι: Οι κίνδυνοι προέρχονται από τους καρπούς του. Ο χυμός από

τους καρπούς περιέχει την ελατερίνη, που είναι τοξική ουσία. Όταν λαμβάνεται

από το στόμα έχει ισχυρή καυστική δράση και προκαλεί έντονη διάρροια. Η

πικραγγουριά έχει χρησιμοποιηθεί από τη λαϊκή ιατρική για παθήσεις όπως ο

καρκίνος και η ιγμορίτιδα, με ρινικές εισπνοές. Η εισπνοή προκαλεί έντονη

φλεγμονή στη μύτη και βλάβες ακόμη και στα νεφρά. Με τον τρόπο αυτό έχουν

προκληθεί θάνατοι στο παρελθόν.

Ο καπνός

Θεραπευτική χρήση: Παλιά χρησιμοποιούσαν τον καπνό για την εξάλειψη των

παρασίτων, όπως οι ψείρες και τα τσιμπούρια. Όλα τα μέρη του φυτού, εκτός από

τους σπόρους, περιέχουν νικοτίνη.

Κίνδυνοι: Δηλητηριάσεις μπορεί να συμβούν σε βρέφη που μασούν τσιγάρα.

Συνήθως η νικοτίνη δεν απορροφάται, αλλά αν απορροφηθεί, έστω και σε μικρή

ποσότητα, θα προκαλέσει σοβαρή δηλητηρίαση. Ο θάνατος ανάλογα με την ποσότητα

μπορεί να προέλθει έπειτα από 5 λεπτά έως 4 ώρες.

Το κώνειο (ή βρωμόχορτο)

Θεραπευτική χρήση: Το αλκαλοειδές κωνεΐνη χρησιμοποιήθηκε ως καταπραϋντικό

πόνων του καρκίνου, ενώ στην ομοιοπαθητική για την αρτηριοσκλήρυνση και την

υπερτροφία του προστάτη.

Κίνδυνοι: Είναι το γνωστό δηλητήριο που ήπιε ο Σωκράτης. Δηλητηριάσεις

συμβαίνουν από κατάποση φύλλων ή άλλων τμημάτων του φυτού. Η συμπτωματολογία

εκδηλώνεται με ναυτία, εμετούς, πυρετό και προοδευτική αδυναμία. Στη συνέχεια

προκαλούνται μυϊκές παραλύσεις και ανεπάρκεια που μπορούν να οδηγήσουν σε

θάνατο.

Το λαθούριο

Είναι κυτταροστατικό

Κίνδυνοι: Δηλητηρίαση μπορεί να προκληθεί από τη χρήση για την

παρασκευή ψωμιού. Τα συμπτώματα εμφανίζονται έπειτα από μακρά λήψη και

αρχίζουν με πόνους στα κάτω άκρα. Η μυϊκή αδυναμία επεκτείνεται σε όλους τους

μυς με αισθητικές διαταραχές. Ακολουθεί πλήρης παράλυση των κάτω και άνω

άκρων.

Το λούπινο

Είναι αντιδιαβητικό και αιμολυτικό.

Κίνδυνοι: Όλα τα μέρη του είναι τοξικά, ιδιαίτερα οι σπόροι. Αν

φαγωθούν εμφανίζονται βραδυκαρδία, καταστολή της αναπνοής και σπασμοί.

Ο μανδραγόρας

Χρησιμοποιήθηκε ως υπνωτικό, αναλγητικό ή αναισθητικό, λόγω της κατασταλτικής

του δράσης στον εγκέφαλο.

Κίνδυνοι: Η δηλητηρίαση από μανδραγόρα είναι τυχαία σε ενηλίκους που

τρώνε τους καρπούς ή φύλλα. Στα αποτελέσματα της δηλητηρίασης περιλαμβάνεται

ακόμη και ο θάνατος, αφού προκαλεί καταστολή του εγκεφάλου.

Ο νάρκισσος

Είναι ισχυρό εμετικό.

Κίνδυνοι: Όταν φαγωθεί ο βολβός του φυτού προκαλεί ναυτικά, εμετό και

διάρροια.

Η πικροδάφνη (ή νήριο)

Είναι ένα φυτό με αντιρρευματικές, αντισηπτικές και διεγερτικές ιδιότητες.

Κίνδυνοι: Όλα τα μέρη του φυτού είναι τοξικά, ακόμη και στο νερό του

ανθοδοχείου που τοποθετήθηκαν τα άνθη. Η τοξική δράση οφείλεται σε μια ουσία,

την ολεανδρίνη, μια καρδιοτονωτική ουσία ανάλογη της δακτυλίτιδας.

Το σπάρτο

Θεραπευτική χρήση: Περιέχει τη δραστική ουσία σπαρτεΐνη που είναι

καρδιοτονωτική, υπερτασική και διουρητική.

Κίνδυνοι: Προκαλεί αύξηση της πίεσης, αύξηση της διούρησης και

ταχυκαρδία. Ακόμη, πόνο στο στομάχι και διάρροια. Έχουν προκληθεί

δηλητηριάσεις όταν μερικοί χρησιμοποίησαν χυμό του φυτού για θεραπευτικούς

σκοπούς.

Η τσουκνίδα

Θεραπευτική χρήση: Είναι φυτό αιμοστατικό, αντιαναιμικό, αντιδιαβητικό,

διουρητικό, καθαρτικό και γαλακτογόνο.

Κίνδυνοι: Οι κίνδυνοι προέρχονται από τις ουσίες που έχει το φυτό, όταν

έρθει σε επαφή με το δέρμα. Προκαλούν αντίδραση με έντονο ερύθημα, κνησμό κ.ά.