Κυριακή, 18 Ιουνίου 1967. Στη σκηνή του μουσικού φεστιβάλ του Μοντερέι βρίσκονται οι Big Brother and the Holding Company. Αν και το ομώνυμο ντεμπούτο τους αργεί λιγάκι, είναι ήδη γνωστοί για τη σαρωτική, σχεδόν μαρτυρική φωνή του κοριτσιού πίσω από το μικρόφωνό τους –κομμάτια όπως το «Down on me» το επιβεβαιώνουν. Εκείνο το βράδυ δίνουν έμφαση στο «Ball and chain», καθηλώνοντας κοινό και τεχνικούς. Η τραγουδίστρια το ερμηνεύει με όλο το νευρικό της σύστημα τεντωμένο σαν συρματόσχοινο και με φωνή σαν οξύ που στάζει. Ταυτόχρονα, όπως καταγράφει ο κάμεραμαν κάποιου ντοκιμαντέρ, η 24χρονη κλωτσάει τόσο μανιασμένα τη σκηνή με το λευκό ξώφτερνο γοβάκι της, που είναι λες και θέλει να τη σπάσει. Μια αυθαίρετη ερμηνεία θα έλεγε ότι ασυνείδητα κλωτσάει και κάτι άλλο. Δεν είναι απολύτως βέβαιο τι.

Η Τζάνις Τζόπλιν γεννήθηκε το 1943 στο Πορτ Αρθουρ και μεγάλωσε στο μάλλον συνηθισμένο σπιτικό ενός μηχανικού και μιας γραμματέως. Στην περίπτωση του Τέξας, βέβαια, αυτό συμπληρωνόταν από σχόλια αποθαρρυντικά για νεαρές που η ακρόαση της Big Mama Thornton και της Odetta τις έφερνε κοντά στην αφροαμερικανική κοινότητα. «Γκόμενα αράπηδων» ήταν ένα από τα παρατσούκλια της και τα υπόλοιπα επικεντρώνονταν στα κιλά ή στην ακμή της. Σε ένα ευφάνταστο παιχνίδι τους στο πανεπιστήμιο του Οστιν κάτι παλικαράδες έφτασαν να την ψηφίσουν ως «ασχημότερο άνδρα». Η Τζάνις λοιπόν ίσως να μη σπατάλησε ούτε καν μια μαύρη πέτρα το 1963 όταν μετακόμισε στο Σαν Φρανσίσκο. Οι πρώτες της μουσικές απόπειρες εκεί περιστρέφονταν γύρω από τα blues και τη φολκ. Τα αγόρια άρχισαν να περιστρέφονται γύρω από εκείνη. Ομοίως, η ηρωίνη και το αλκοόλ.

Ο ΣΑΡΚΑΣΜΟΣ ΤΟΥ ΝΤΙΛΑΝ. Περισσότερο από όλα, η Τζάνις ήθελε να καταξιωθεί καλλιτεχνικά. Κάποτε πέτυχε τον Ντίλαν και του είπε: «Μπομπ, σ’ αγαπώ, μια μέρα θα γίνω διάσημη!». «Ναι, ξέρω, όλοι θα γίνουμε» αποκρίθηκε αυτός. Μόνο η ίδια γνωρίζει πώς δέχθηκε τον σαρκασμό. Λίγους μήνες πάντως ύστερα από εκείνη την εμφάνιση στο Μοντερέι, η Columbia πρόσφερε στην μπάντα ένα συμβόλαιο «υπεύθυνο» για το τραχύ και ευαίσθητο «Cheap Thrills» –τα «Piece of my Heart» ή «Summertime» το επιβεβαιώνουν. Από όσα ακολούθησαν, το χειρότερο δεν ήταν ότι η Τζόπλιν εγκατέλειψε γεμάτη φιλοδοξία τους Big Brother. Ούτε η σπασμένη φωνή της στο Woodstock: την ένταση ή την εκτόνωση του κοινού τις έπαιζε στα δάχτυλα, χώρια που με τους Kozmic Blues Band θα ηχογραφούσε κομματάρες όπως το φερώνυμο. Επαινώντας δε κάποτε την Μπίλι Χόλιντεϊ, που με δυο νότες σε πήγαινε από τον Παράδεισο στην Κόλαση, έλεγε: «Εγώ έχω μόνο δύναμη. Αν δουλέψω, όμως, ίσως βελτιωθώ».

Το χειρότερο ήταν ότι το 1969, ξόδευε περίπου 200 δολάρια ημερησίως σε ηρωίνη. Σύντροφοι όπως ο Ντέιβιντ Νίχαους μπορούσαν να βοηθήσουν. Φίλες όπως η Πέγκι Κασέρτα, όχι. Κι όμως, όταν η Τζάνις ηχογραφούσε το «Pearl», ο Πολ Ρότσιλντ την καθοδηγούσε σε ανώτερα ερμηνευτικά ύψη, εν μέρει γιατί για ένα διάστημα ήταν «καθαρή». Την Κυριακή 4 Οκτωβρίου δεν εμφανίστηκε στο στούντιο και όταν ένας συνεργάτης έσπευσε στο ξενοδοχείο της, τη βρήκε πεσμένη δίπλα στο κρεβάτι. Το «Pearl» βγήκε μετά θάνατον και έγινε τετραπλώς πλατινένιο. Τα «Move Over» ή «Cry Baby» δεν χρειαζόταν πια να επιβεβαιώσουν τίποτα, ενώ μεγάλη επιτυχία θα γνώριζε και η διασκευή στο «Me and Bobby McGee». Τα επόμενα χρόνια, τα ντοκιμαντέρ για τη ζωή της θα ήταν πολλά. Στο πιο πρόσφατο, με τίτλο «Little Girl Blue», ο Ντέιβιντ Νίχαους επιχειρούσε μια αυθαίρετη ίσως, τρυφερή πάντως ερμηνεία της σχέσης της με τα ναρκωτικά: «Εκανε ηρωίνη για να μην αισθάνεται τον πόνο γύρω της. Οι περισσότεροι μπορούν να τον αγνοήσουν αλλά όχι η Τζάνις. Η Τζάνις δεν μπορούσε».

Τελευταία Νέα