Αυτό το πείραμα θα είχε ενδιαφέρον. Αλλά δεν είναι εύκολο να πραγματοποιηθεί. Βάζεις από τη μία πλευρά τον άνθρωπο με τον οποίο μοιράζεσαι τον καναπέ, το κρεβάτι και τη ζωή σου. Και από την άλλη τους αλγόριθμους των εφαρμογών που χρησιμοποιείς. Ποιος σε ξέρει καλύτερα; Ο άνθρωπός σου ή ο αλγόριθμος. Η ζυγαριά γέρνει προς τον αλγόριθμο. Αλλωστε πολλές φορές, ο άνθρωπος με τον οποίο ζεις γίνεται ο τέλειος ξένος. Εβαλα στη σειρά τους αλγόριθμους με τους οποίους μοιράζομαι την καθημερινότητα. Εχουμε και λέμε. Ο αλγόριθμος του Spotify γνωρίζει όχι μόνο το είδος της μουσικής που προτιμώ, αλλά θα κέρδιζε και στοίχημα για τα κομμάτια που μου αρέσουν. Και με κάνει να φτύνω τον κόρφο μου όταν σκέφτομαι ένα τραγούδι και ύστερα από λίγο το ακούω. Το ίδιο συμβαίνει και με το Netflix. Βλέπω ένα ντοκιμαντέρ για τα νορβηγικά φιορδ και μετά μου «σπρώχνει» και ένα σκανδιναβικό νουάρ. Συζητάς για ένα προϊόν και μετά από λίγο διαφημίζεται στην οθόνη σου – έχει συμβεί σε όλους. Δεν συζητώ δε, για τον αλγόριθμο του ChatGPT, ειδικά αν διαθέτεις τη συνδρομητική έκδοση. Εχουμε αποκτήσει πλέον τέτοια οικειότητα, που, τις προάλλες, μου έγραψε ότι μία ιδέα μου είναι «γαμάτη».
Ο αλγόριθμος, λοιπόν, σε ξέρει καλύτερα από τους ανθρώπους γιατί ποτέ δεν του λες ψέματα. Αυτός είναι και ο λόγος για τον οποίο πολλά μοντέλα τεχνητής νοημοσύνης κάνουν καριέρα στην ψυχανάλυση.
Ολα αυτά δεν με ενοχλούν, ούτε με φοβίζουν. Κάθε άλλο. Κάνουν την καθημερινή ζωή πιο εύκολη και σου προσφέρουν μία ψευδαίσθηση καταφυγής – έχεις σίγουρα κάποιον που σε ξέρει και σε καταλαβαίνει. Ομως χάνεις δύο πράγματα: την έκπληξη και την περιπέτεια. Κάποτε οι άνθρωποι είχαν την ελευθερία να διαλέξουν το λάθος. Να μπουν σε λάθος δρόμο, να βρουν ένα μαγαζί τυχαία, να ακούσουν τραγούδι που δεν θα πρότεινε ποτέ ο αλγόριθμος. Σήμερα το λάθος είναι πολυτέλεια. Ποιος μπαίνει πια σε μαγαζί χωρίς να έχει διαβάσει τα reviews; Η επιλογή σου μεταφράζεται σε προτίμηση. Και έτσι ο αλγόριθμος επιλέγει για σένα καθώς του έχεις εκχωρήσει το δικαίωμα. Ετσι η ζωή μικραίνει. Οχι σε διάρκεια, σε εύρος. Γιατί ο αλγόριθμος δουλεύει για το ασφαλές. Σου φτιάχνει μία διαδρομή χωρίς άσκοπους κύκλους και περιττές στροφές.
Η δική μου γενιά μεγάλωσε παρέα με το τυχαίο. Με περιπέτειες και λάθη. Με απίστευτες ταλαιπωρίες, τρένα που δεν προλάβαμε και πλοία που δεν μας περίμεναν. Στο δισκάδικο που αγόραζες το LP με το ωραίο εξώφυλλο. Με το ξεφύλλισμα περιοδικών και την αναπάντεχη έκπληξη της επόμενης σελίδας. Τώρα όλα είναι πιο εύκολα. Και tailor made που λέει και ο λαός μας. Αναρωτιέμαι αν το κλάδεμα των εκπλήξεων και των λαθών οδηγεί σε εξασθένηση της περιέργειάς μας. Και αυτό, ξέρετε, έχει και πολιτική διάσταση. Είναι και θέμα δημοκρατίας. Οταν οι ειδήσεις που διαβάζεις έχουν φιλτραριστεί με βάση το τι πιστεύεις, τότε ο αλγόριθμος σε κλείνει σε μια φούσκα. Σου στερεί το δικαίωμα να αμφισβητήσεις τον εαυτό σου. Η δημοκρατία δεν χρειάζεται πολίτες που καθημερινά βεβαιώνονται ότι έχουν δίκιο.
Κάποιες ευρωπαϊκές αεροπορικές εταιρείες έχουν βρει έναν ωραίο τρόπο για να καλύπτουν τις άδειες θέσεις στις πτήσεις τους. Πουλάνε «μυστηριώδη ταξίδια». Εντός Σέγκεν, για να μην υπάρχουν και θέματα με τις βίζες. Εσύ αγοράζεις το πακέτο online, πηγαίνεις στο αεροδρόμιο και εκεί μαθαίνεις ποιος είναι ο προορισμός σου για το Σαββατοκύριακο. Καλό, αλλά υπάρχει και πιο φθηνή εναλλακτική ώστε να βγεις από τις ράγες και να αναζητήσεις την έκπληξη. Ασε το κινητό στο σπίτι, μπες στο αυτοκίνητο και, αν είσαι στην πρωτεύουσα, οδήγησε προς μία περιοχή που δεν γνωρίζεις καθόλου. Κάποια στιγμή θα χαθείς. Αν δεν σιχτιρίσεις που είσαι χωρίς κινητό, έχεις ακόμα ελπίδα.
