Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
«Η φάρμα των ζώων» («Animal Farm: A Fairy Story») που γράφτηκε το 1940 και δημοσιεύθηκε το 1945 αποτελεί, μαζί με το «1984», ένα από τα πιο καθοριστικά μυθιστορήματα του 20ού αιώνα. Γραμμένο από τον άγγλο συγγραφέα Τζορτζ Οργουελ (George Orwell, ψευδώνυμο του Eric Arthur Blair, 1903-1950) καταπιάνεται με έναν έξυπνο και εξαιρετικά εύστοχο τρόπο με το αιώνιο θέμα της εξουσίας και της καταπίεσης. Χρησιμοποιώντας μια αλληγορία και βασιζόμενος στα γεγονότα της Ρωσικής Επανάστασης που οδήγησαν στη σταλινική περίοδο της Σοβιετικής Ενωσης, ο Οργουελ μεταφέρει τις απόψεις και τον προβληματισμό του από τον άνθρωπο στα ζώα. Η δική του επανάσταση που κλονίζει συθέμελα το ολοκληρωτικό σύστημα γεννιέται μέσα σε έναν διαφορετικό μικρόκοσμο, αυτόν της φάρμας. Με τα γουρούνια να πρωτοστατούν ενάντια στον ανθρώπινο ζυγό, το έργο του φωτίζει με αμείλικτο τρόπο τη σχέση εξουσιαστή και εξουσιαζομένου. Και αυτός ο φαύλος κύκλος δεν έχει τελειωμό.
Ολα αρχίζουν όταν τα ζώα της φάρμας με ιδιοκτήτη τον κ. Τζόουνς αποφασίζουν να περάσουν στην αντεπίθεση, αναλαμβάνοντας μια αυτοδιαχειριστική διοίκηση. Οι ρόλοι μοιράζονται. Τώρα πια εχθρός είναι ο άνθρωπος. Μόνο που σιγά σιγά το νέο σύστημα δεν διαφέρει από το παλιό - εχθρός είναι πάντα ο άλλος και τώρα αυτός ο άλλος είναι τα άλλα ζώα. Το νέο καθεστώς έρχεται για να υπενθυμίσει το μάταιο της επανάστασης... Και η ουτοπία έχει μεταφραστεί σε δυστοπία. Το όραμα μιας καλύτερης και πιο δίκαιης ζωής δίνει τη θέση του σε έναν νέο εφιάλτη.
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ. Μέσα στο περιφραγμένο λευκό σκηνικό που υπενθυμίζει διαρκώς τα όρια στην αναζήτηση της ελευθερίας ο Αρης Μπινιάρης έστησε την παράσταση. Το μυθιστόρημα παίρνει τη θεατρική του μορφή με τη φωνή του αφηγητή να κηρύσσει την έναρξη. Μια φωτεινή επιγραφή, καθ' όλη τη διάρκεια της παράστασης, αναγράφει τα συνθήματα της επανάστασης.
Με τον ενθουσιασμό που χαρακτηρίζει κάθε νέα αρχή που κρύβει μέσα της τον σπόρο της ανατροπής, ο Μπινιάρης οργάνωσε το σκηνικό υλικό του. Τα ζώα εμφανίζονται μέσα στα πλουμιστά κοστούμια τους με τους ηθοποιούς που τα υποδύονται να υποστηρίζουν την αλήθεια τους. Χρώματα, φωνές, ήχοι, κινήσεις, όλοι και όλα εξαιρετικά ενορχηστρωμένα και καλοδουλεμένα, συνθέτουν το παζλ της ζωής. Αλλα ζώα μπαίνουν με δύναμη στον αγώνα, άλλα δειλιάζουν αλλά τελικά πείθονται, και όλοι μαζί δεν σταματούν να εργάζονται σκληρά για τον τελικό στόχο. Με συντονισμένες κινήσεις η πορεία της επανάστασης δεν αργεί να πάρει την κατιούσα. Τα γουρούνια μετατρέπονται σε δυνάστες και τα χρώματα ξεθωριάζουν.
Η «Φάρμα των ζώων» αποδείχθηκε ένα εύπλαστο υλικό στα χέρια του σκηνοθέτη, ο οποίος σεβάστηκε την ουσία και τα βαθιά νοήματα του έργου, και χωρίς εκπτώσεις το μετέτρεψε σε ζωντανό οργανισμό με καλλιτεχνικό στίγμα. Η επιλογή του Μπινιάρη τον δικαιώνει. Γιατί καταφέρνει να καθρεφτίσει πάνω στα τετράποδα τη φύση των διπόδων, και όλο αυτό μέσα στο θεατρικό παιχνίδι. Η παράσταση ρέει συνεπικουρούμενη από όλους τους συντελεστές - σκηνογραφία, μουσική, φωτισμοί, κίνηση. Ο θίασος, ένας συνδυασμός νεότερων αλλά και πιο έμπειρων ηθοποιών, προσφέρει με ακρίβεια, αυτοσχεδιασμούς, ένα απολαυστικό αποτέλεσμα, μαζί με μια χαρμολύπη, όπως είναι και η μοίρα του ανθρώπου.
Μια δύσκολη επέτειος
Ενας χρόνος κλείνει, αύριο, από την ημέρα που άρχισε να ξετυλίγεται ο μίτος των καταγγελιών στο θέατρο. Κι αν η αρχή είχε ήδη γίνει με τις καταγγελίες για σεξουαλική παρενόχληση στον χώρο του αθλητισμού, το θέατρο με τους δικούς του ανθρώπους έδωσε τη μεγάλη ώθηση για κάθε μορφής κακοποίηση – ψυχής και σώματος.
Πολλά έγιναν μέσα σ’ αυτές τις 365 ημέρες, πολλά και δύσκολα και σοβαρά και χρήσιμα – και φαιδρά. Αλλωστε καμιά επανάσταση δεν γίνεται χωρίς υπερβολές και ακρότητες, χωρίς πόνο, αίμα, χωρίς θύματα αλλά και χωρίς παράπλευρες απώλειες.
Τα συμπεράσματα πολλά, αν και ακόμα δεν μπορούν όλα να αποσαφηνιστούν. Ο χρόνος θα παίξει τον δικό του ρόλο και θα επιτρέψει έναν πληρέστερο απολογισμό. Ωστόσο κάποια πράγματα μπορούν να ειπωθούν γι’ αυτή την πρωτοβουλία που ξεκίνησε με στόχο την κάθαρση.
Το πρώτο και κυριότερο αφορά σε εκείνες και εκείνους που μίλησαν, που βρήκαν το θάρρος κι έβγαλαν από μέσα τους όλα όσα τους πλήγωναν, τους βασάνιζαν, όλα εκείνα που τους είχαν πονέσει, αφήνοντας το σημάδι τους. Γιατί ο φόβος δεν μπορεί, δεν επιτρέπεται να είναι το αντίτιμο για να βρεις δουλειά ή για να παραμείνεις σε μια παράσταση. Τα όρια τα δικά σου είναι και τα όρια του άλλου. Η λεπτή κόκκινη γραμμή της αξιοπρέπειας και του σεβασμού δεν πρέπει να σπάει. Γιατί μετά δεν υπάρχει επιστροφή. Κι αυτό φάνηκε. Αυτό το «φτάνει πια» που αντήχησε μέσα στο θέατρο παίρνει τη θέση «νόμου».
Με τη δικαιοσύνη να παίρνει στα χέρια της όσες υποθέσεις ανήκουν στη δικαιοδοσία τους και τη δημόσια διαπόμπευση να έχει πάρει στους κόλπους της όσες διαγράφηκαν νομικά, ο δρόμος για την κάθαρση είναι μακρύς. Το θέατρο (μαζί με τον αθλητισμό) δεν κατάφερε, μέσα σ’ αυτόν τον χρόνο, να κάνει κι άλλα στόματα ν’ ανοίξουν, στους υπόλοιπους επαγγελματικούς χώρους. Αλλά ούτε και κατάφερε να προστατέψει τον εαυτό του από τον κίνδυνο και την απειλή ενός (άτυπου, ίσως) εμφυλίου. Ως χώρος που εξ ορισμού χαρακτηρίζεται από φιλοδοξίες αλλά και πάμπολλες ματαιοδοξίες, γεμάτος αντιζηλίες στον δρόμο προς την επιτυχία και την αναγνώριση, ουκ ολίγες φορές διολίσθησε σε μικρότητες και άστοχες επιθέσεις.
Γι’ αυτό και τούτη η επέτειος είναι δύσκολη – αλλά γεμάτη αισιόδοξα μηνύματα.
