Δημοκρατία στα πανεπιστήμια

Τα τελευταία χρόνια σε πολλά ελληνικά πανεπιστήμια το εκπαιδευτικό και ερευνητικό έργο έχει αναβαθμιστεί και βελτιώνεται η κατάταξή τους στους καταλόγους που ανακοινώνουν διάφοροι οργανισμοί αξιολόγησης. Ομως παραμένουν πολλά προβλήματα στη λειτουργία των πανεπιστημίων μας που εμποδίζουν μια πιο γρήγορη ανάπτυξη και ακόμα μεγαλύτερη βελτίωση του προσφερόμενου εκπαιδευτικού και ερευνητικού τους έργου.

Τέτοια προβλήματα σχετίζονται με τη διοίκηση και καθημερινή λειτουργία των πανεπιστημίων και προκαλούνται από μικρές αλλά δυναμικές ομάδες φοιτητών, που πολλές φορές συνεπικουρούνται και από εξω-πανεπιστημιακούς στη δράση τους μέσα στα πανεπιστήμια. Είναι γνωστό σε όλους ότι αυτές οι ομάδες διέκοψαν επανειλημμένα στο παρελθόν (και ακόμα και σήμερα συνεχίζουν και διακόπτουν) τη νόμιμη λειτουργία θεσμοθετημένων οργάνων των πανεπιστημίων, όπως Πρυτανικό Συμβούλιο, Σύγκλητος, Συνελεύσεις Τμημάτων και Συνελεύσεις Τομέων, με σκοπό να παρεμποδίσουν τη δημοκρατική λήψη αποφάσεων. Μερικές φορές μάλιστα αποκλείουν τα μέλη των οργάνων που συνεδριάζουν μέσα στην αίθουσα («κλειδώνουν την αίθουσα») με απαίτηση να ληφθεί η απόφαση που οι εισβολείς επιβάλλουν! Μιλάω δηλαδή για τον φασισμό των ολίγων στα πανεπιστήμια. Για ποια ελευθερία διακίνησης των ιδεών μιλάμε σήμερα όταν αυτοί οι λίγοι, γνωστοί σε όλους, δεν επιτρέπουν τον ελεύθερο λόγο στα πανεπιστήμια (βλέπε διάλυση με τη βία εκδηλώσεων/ομιλιών στα πανεπιστήμια) και επίσης παρεμποδίζουν τη λήψη αποφάσεων με δημοκρατικό νόμιμο τρόπο από τα θεσμοθετημένα όργανα διοίκησης και λειτουργίας των πανεπιστημίων; Σε ποια πανεπιστήμια στον κόσμο «χτίζουν» τα γραφεία καθηγητών ή γραφεία της πρυτανείας αυτοί οι λίγοι που θέλουν να λέγονται δημοκράτες ενώ ακολουθούν και εφαρμόζουν πρακτικές του Τρίτου Ράιχ και των μελανοχιτώνων του Μουσολίνι για να επιβάλουν αυτό που αυτοί επιθυμούν;

Ακόμα και σήμερα ζούμε μια πραγματικότητα όπου το «άσυλο», παρά το ότι έχει καταργηθεί νομοθετικά, συνεχίζει να υπάρχει άτυπα στα πανεπιστήμια. Οι δημόσιες αρχές πάρα πολύ δύσκολα θα επέμβουν στους χώρους των πανεπιστημίων ακόμα και όταν κάποιος τις καλέσει να επέμβουν. Αυτό έχει αποδείξει η μέχρι τώρα εμπειρία. Χαρακτηριστική είναι η ταλαιπωρία του Πρύτανη του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (καθ. Ν. Παπαιωάννου) που τόλμησε να καλέσει την αστυνομία να αποκαταστήσει τη νομιμότητα στο ίδρυμα που παραβιάστηκε βάναυσα από αυτές ακριβώς τις μικρές ομάδες φοιτητών (και εξω-πανεπιστημιακών όπως αποδείχτηκε). Ολοι αυτοί οι αυτοαποκαλούμενοι δημοκράτες προσπαθούν να δημιουργήσουν ένα κλίμα τρομοκρατίας ώστε να μην τολμάει κανένας να καλεί τις δημόσιες αρχές να επεμβαίνουν όταν παραβιάζονται οι νόμοι εντός των πανεπιστημίων διότι θα κατηγορηθεί ως αντιδημοκράτης.

Εχει πλέον αποδειχτεί ότι μόνη της η ακαδημαϊκή κοινότητα δεν είναι σε θέση να επιλύσει τα προβλήματα αυτά. Αλλωστε δεν είναι και τέτοιος ο ρόλος της ακαδημαϊκής κοινότητας, συμπεριλαμβανομένων των προσώπων και οργάνων της διοίκησης, δηλαδή να αναλαμβάνουν ρόλους που έχουν άλλες δημόσιες αρχές (όπως η αστυνομία). Ούτε κάποιοι «δημιουργικοί ακαδημαϊκοί διάλογοι» συνέτισαν αυτούς τους ολίγους που δημιουργούν αυτά τα προβλήματα και τους απέτρεψαν να συνεχίζουν αυτές τις τακτικές τους, όπως π.χ. οι καταλήψεις κτιρίων και χώρων στα πανεπιστήμια. Οταν μια τέτοια ομάδα προβαίνει στην κατάληψη ενός κτιρίου ποιος θα τους βγάλει έξω από το κτίριο; Τα μέλη της Συγκλήτου ή άλλοι φοιτητές;

Επομένως δεν απομένει άλλος τρόπος να λυθούν τα προβλήματα αυτά παρά μόνο με την πρόληψη. Δηλαδή με την ύπαρξη ενός σώματος φύλαξης με διαρκή παρουσία στους χώρους του πανεπιστημίου το οποίο θα επεμβαίνει αυτεπάγγελτα όταν παραβιάζονται οι νόμοι. Και βέβαια για να υπάρχει ο απαιτούμενος έλεγχος σε όλους τους χώρους είναι απαραίτητη και η τοποθέτηση καμερών ασφάλειας όπως και έλεγχος στις εισόδους των πανεπιστημιακών χώρων (συμπεριλαμβανομένων των διάφορων κτιρίων) ώστε στους χώρους και στα κτίρια αυτά να έχουν πρόσβαση μόνο μέλη της πανεπιστημιακής κοινότητας ή να επιτρέπεται η είσοδος άλλων προσώπων μόνο κατόπιν σχετικής άδειας. Ετσι λειτουργούν τα πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο. Γιατί μας ξενίζει η λήψη τέτοιων μέτρων;

Φτάνει ποια η ανοχή σε αυτούς τους λίγους που δεν αφήνουν να λειτουργήσει η δημοκρατία στα πανεπιστήμια. Χρειάζεται επιτέλους να αναλάβουμε όλοι τις ευθύνες μας. Τα μέτρα για τη φύλαξη των πανεπιστημίων που πρόσφατα νομοθετήθηκαν πρέπει να εφαρμοστούν άμεσα ώστε να επανέλθει η δημοκρατία και το πραγματικό άσυλο των ιδεών στα ελληνικά πανεπιστήμια.

Ο Γιώργος Παπαδάκης είναι καθηγητής Γεωπονικού Πανεπιστημίου Αθηνών