Τα διλήμματα του Μητσοτάκη

Δεδομένο πρώτο: Το «χαρτί» μπήκε εσπευσμένα στο πρωθυπουργικό συρτάρι μέχρι νεοτέρας. Γιατί στα κεντρικά της κυβέρνησης αντιμετωπίζουν ως - αν μη τι άλλο - «άκαιρο και λάθος» μήνυμα οποιαδήποτε βιαστική παρέμβαση στις ισορροπίες και στους ρυθμούς του σχήματος εν μέσω της νέας καραντίνας, με δεδομένη την ανησυχία για την εξέλιξη της πανδημίας στις επόμενες εβδομάδες και με τις τουρκικές Navtex να διατηρούν την ένταση στο Αιγαίο. Δεδομένο δεύτερο: Το «χαρτί» θα ξαναβγεί και στόχος είναι αυτό να γίνει χωρίς προειδοποίηση, συνοδευόμενο άρα από το στοιχείο του αιφνιδιασμού και δίνοντας σύνθημα ευρύτερης επανεκκίνησης. Αυτό σημαίνει, ως τρίτο δεδομένο, ότι το «χαρτί» δεν «καίγεται» οριστικά από τις τρέχουσες εξελίξεις, παρότι ο Κυριάκος Μητσοτάκης βάζει άνω τελεία στις σχετικές ζυμώσεις.

Αντίστοιχα, τελεία επιδιώκει να βάζει στην σεναριολογία για πρόωρες κάλπες, με τις εξελίξεις, όπως η θετική είδηση για το εμβόλιο, να πυροδοτούν ξανά συζητήσεις για τυχόν αιφνιδιασμό εντός του 2021. Ψίθυροι που δεν αποκλείεται να αρχίσουν προσεχώς να φτάνουν στο πρωθυπουργικό γραφείο ως παράλληλες εισηγήσεις από όσους μπαίνουν στον πειρασμό να σκέφτονται πιθανές εκλογές μετά το πρώτο πεντάμηνο του 2021 και από εκείνους που επιμένουν σταθερά στην τετραετία. Πρόσφατα πάντως ο Μητσοτάκης, με την αποστροφή «δεν βλέπω κανένα λόγο γιατί αυτή η περιπέτεια μπορεί να δρομολογήσει πολιτικές εξελίξεις», σήκωσε, δημόσια τουλάχιστον, το χειρόφρενο.

Οσο για τις προθέσεις για ευρύ - κατά τις συγκλίνουσες πληροφορίες του προηγούμενου διαστήματος - ανασχηματισμό παίρνουν αναγκαστική παράταση χρόνου, τα διλήμματα που τον συνοδεύουν παραμένουν στην πρωθυπουργική σκέψη. Και ενίοτε εκφράζονται, όπως λένε οι πληροφορίες, σε εμπιστευτικές κεκλεισμένων των θυρών συζητήσεις.

1. Ανακάτεμα της τράπουλας ή νέα πρόσωπα;
Είναι ίσως το μεγαλύτερο ερώτημα για τον Πρωθυπουργό - να ανακατέψει την κυβερνητική τράπουλα ή μήπως να αναδείξει κυρίως νέα πρόσωπα (;) -, αυτό που μοιραία θα παρασύρει και τις… απαντήσεις σε άλλα διλήμματα. Και όμως, η μία επιλογή δεν αναιρεί απαραίτητα την άλλη, όπως αφήνουν να εννοηθεί τακτικοί συνομιλητές του Κυριάκου Μητσοτάκη. Από τη μία δείχνουν σε εισηγήσεις που φαίνεται να έχει δεχθεί ήδη ο Πρωθυπουργός για την ανάγκη ανανέωσης του «στρατού» του με νέες εισόδους σε κομβικά χαρτοφυλάκια και υπουργεία πρώτης γραμμής. Από την άλλη αναγνωρίζουν τους «περιορισμούς» που ενδέχεται να δημιουργεί το μέγα στοίχημα των επόμενων μηνών (και ετών), το Ταμείο Ανάκαμψης. Αναμφισβήτητα αποτελεί κρίσιμο παράγοντα στην εξίσωση για τις επερχόμενες πρωθυπουργικές αποφάσεις, καθώς το πρότζεκτ θα συνοδεύεται από ασφυκτικά χρονοδιαγράμματα, θα απαιτεί καλά ενημερωμένους υπουργούς, μεταρρυθμιστική διάθεση και αντανακλαστικά ώστε να μη χαθούν έργα και χρήματα πλήττοντας τελικά τη συνολική εικόνα του Μαξίμου. Για πολλούς αυτό σηματοδοτεί την παραμονή τουλάχιστον στο κυβερνητικό σχήμα, αν όχι στο σημερινό πόστο τους, στελεχών που ήδη εμπλέκονται στο πρότζεκτ και όσο περνά ο καιρός εξοικειώνονται με τις λεπτομέρειές του - υπό την σταθερή εποπτεία σε κάθε περίπτωση της προεδρίας της κυβέρνησης.

2. Τέλος του 2020 ή αρχές του 2021;
«Εν θερμώ κινήσεις δεν ταιριάζουν στο προφίλ του Μητσοτάκη. Μέχρι σήμερα ακούει, ρωτάει, ζυγίζει επιλογές, σχεδιάζει και έπειτα αποφασίζει» λένε πρόσωπα του πρωθυπουργικού περιβάλλοντος, επαναφέροντας ουσιαστικά για την περίπτωση του πιθανού ανασχηματισμού το μότο περί «ουδέτερου πολιτικά χρόνου». Είναι σαφές ότι αυτή τη στιγμή στην ιεράρχηση των προτεραιοτήτων οι όποιες αλλαγές στην κυβερνητική μηχανή (είτε κάποιες έχουν κλειδώσει είτε όχι στο μπλοκάκι του Μητσοτάκη) βρίσκονται σε δεύτερη μοίρα. Οχι επειδή ο ίδιος βασανίζεται από δεύτερες σκέψεις για την ανάγκη ή τη σημασία διορθώσεων σε πρόσωπα και χαρτοφυλάκια - γι' αυτές μάλλον είναι σίγουρος -, αλλά λόγω… επικαιρότητας. Η διπλή ένταση στις κρίσεις των τελευταίων μηνών, τόσο στα ελληνοτουρκικά όσο και στην πανδημία, αυτομάτως μεταθέτει χρονικά τις ανακοινώσεις (που για πολλούς ενδεχομένως να είχαν κιόλας γίνει) και φέρνει πλέον στο προσκήνιο δύο καινούργια ορόσημα. Το πιο άμεσο τοποθετείται, σύμφωνα με εκτιμήσεις και ανάλογα με την επιδημιολογική εικόνα της χώρας, στο δεύτερο δεκαπενθήμερο του Δεκεμβρίου, έπειτα από τη Σύνοδο Κορυφής για τελική αποτίμηση της συμπεριφοράς της Τουρκίας από τους ευρωπαίους ηγέτες αλλά και μετά από την ψήφιση του προϋπολογισμού. Το δεύτερο ορόσημο εκτείνεται στο 2021, πιθανώς στην αρχή της άνοιξης, αφότου αρχίσει ο εμβολιασμός για τον Covid-19 και η κυβέρνηση θα έχει ολοκληρώσει σύμφωνα με τον προγραμματισμό της μια σειρά σημαντικών νομοθετημάτων, ελπίζοντας τότε συνολικά για μία πρώτη φάση ανάκαμψης.

3. Ριζικός ή βελτιωτικός;

Στην… προ lockdown περίοδο οι πληροφορίες συνέκλιναν: μέχρι στιγμής έχουν υπάρξει «χειρουργικές» παρεμβάσεις στην κυβερνητική λειτουργία (στοχευμένα για το Ταμείο Ανάκαμψης, για παράδειγμα) αλλά ο πραγματικός αιφνιδιασμός θα γίνει με το πρώτο… χειρουργείο. Με άλλα λόγια, ενημερωμένες πηγές εκτιμούν έναν ριζικό ανασχηματισμό με δομικά χαρακτηριστικά, με στόχο αφενός να παύσουν λάθη, αρρυθμίες, ή και ασυνεννοησία μεταξύ κορυφαίων στελεχών, αφετέρου να καλύπτονται οι  ανάγκες της επόμενης μέρας. Εξού και στο πρωθυπουργικό πλάνο φέρεται ότι ξεχωρίζουν οι λέξεις «αναβαθμίσεις» και «νέες αρμοδιότητες». Πρόθεση του Μαξίμου, όπως λένε άνθρωποι που γνωρίζουν τον τρόπο σκέψης του Πρωθυπουργού, είναι να επιβραβεύει στελέχη που δοκιμάζονται και ανταποκρίνονται στους ρυθμούς και τις απαιτήσεις του. Σχετικά δείγματα έχει δώσει άλλωστε ο Μητσοτάκης, φέρνοντας μπροστά, για παράδειγμα, τον Θεόδωρο Σκυλακάκη στο υπουργείο Οικονομικών και τον Νίκο Παπαθανάση στο Ανάπτυξης. Αυτή τη φορά είναι πιθανό να αποφασιστούν και ενισχυμένες αρμοδιότητες στα χαρτοφυλάκια συγκεκριμένων υπουργών, χωρίς να αποκλείονται και «σπασίματα» υπουργείων - αν και προ μηνών τα απέρριπτε ο Μητσοτάκης στους συνομιλητές του.

4. Δεύτερη ευκαιρία ή… έξοδοι;
Το ερώτημα για το αν πλησιάζει η ώρα της εξόδου από την κυβέρνηση προσώπων που δείχνουν αδυναμία να ακολουθήσουν τους ρυθμούς του επιτελικού κράτους πλανάται κατά διαστήματα κυρίως στα… υπουργικά γραφεία από συνεργάτες υπουργών και υφυπουργών που αναζητούν απαντήσεις. Το σίγουρο είναι ότι υπάρχουν στελέχη που μοιάζουν να κινούνται στην γκρίζα ζώνη (της πρωθυπουργικής αξιολόγησης και του συστήματος παρακολούθησης του κυβερνητικού έργου «Μαζί»), έχοντας θέσει εαυτούς στο μικροσκόπιο του Μητσοτάκη και των εξ απορρήτων του για συμπεριφορές και προφανώς για την απόδοσή τους. Παράλληλα δεν είναι τυχαίες οι διαρροές που γίνονται κάθε τόσο για συγκεκριμένα πρόσωπα και οι οποίες όμως δεν προέρχονται από τα «κεντρικά», αλλά ενδεχομένως από τους κύκλους διεκδικητών μίας θέσης στο επόμενο κυβερνητικό team. Φαίνεται πως ο Μητσοτάκης έχει εικόνα για όσα συμβαίνουν παρασκηνιακά και προτίθεται να ζυγίσει τα πραγματικά δεδομένα (άλλωστε τα data απόδοσης για κάθε πρόσωπο μπορεί εύκολα να τα εντοπίσει) χωρίς να αφήνει απέξω και τα χαρακτηριολογικά στοιχεία. Στόχος του, «ο κατάλληλος στην κατάλληλη θέση», όπως σχολιάζουν συνεργάτες του, αφήνοντας έτσι περιθώρια όχι μόνο για… εξόδους αλλά και για αρκετές εσωτερικές μετακινήσεις στελεχών.

5. Είσοδος «γαλάζιων» ή κεντροαριστερά ανοίγματα;
Στους κόλπους κυβέρνησης και κόμματος ξεσηκώνονται κάθε τόσο συζητήσεις για τα ανοίγματα Μητσοτάκη στον ευρύτερο κεντροαριστερό χώρο και στον κόσμο των τεχνοκρατών, με πολλούς να στοιχηματίζουν ότι πρόκειται για σταθερή τακτική, που θα αποτυπωθεί και στις επόμενες μεγάλες αλλαγές. Αλλοι αρχίζουν τελευταία να ποντάρουν σε προσωρινό «πάγωμα» αυτής της διαδικασίας και σε πιθανή έμφαση πλέον από τον Πρωθυπουργό στις δυνατότητες της «γαλάζιας» δεξαμενής. Περιθώρια επιλογών διαφαίνονται πάντως και στις δυο κατευθύνσεις. Από τη μία ο Πρωθυπουργός φροντίζει να κρατά ενεργούς τους διαύλους ή και να καλλιεργεί προσεγγίσεις με πρόσωπα του λεγόμενου μεταρρυθμιστικού κέντρου ενώ σε επίπεδο γενικών γραμματέων ήδη έχει πρόσωπα προερχόμενα από την Κεντροαριστερά - ονόματα ψιθυρίζονται μάλιστα στο παρασκήνιο ως υποψήφια για… άνοδο στην ιεραρχία. Από την άλλη, ο Μητσοτάκης επιστρέφει το τελευταίο διάστημα στα ενδότερα του κόμματος, καθιερώνοντας τακτικές συνεδριάσεις της Κοινοβουλευτικής Ομάδας, συζητώντας με την εκτελεστική γραμματεία της ΝΔ, σχεδιάζοντας τυχόν εναλλακτική δράση στο τέλος του έτους στη θέση του ακυρωμένου συνεδρίου του κόμματος κ.λπ. Οι πληροφορίες λένε ότι έχει πλήρη εικόνα για τις δυνατότητες μελών της κοινοβουλευτικής ομάδας του, ότι επεξεργάζεται πιθανούς «γαλάζιους» υποψηφίους για κυβερνητικές θέσεις ή για πόστα σε επιμελητήρια και οργανισμούς, ενώ σε κάθε περίπτωση θέλει καλύτερες συνθήκες επαφής μεταξύ κυβέρνησης και κόμματος και απορρόφηση εσωκομματικών κραδασμών.