Μπορεί να μοιάζει με σενάριο επιστημονικής φαντασίας αλλά δεν είναι. Ηδη σε 13 ευρωπαϊκές χώρες τρέχει σχετικό πρόγραμμα («Life») με την ονομασία «Ask Reach» για τη δημιουργία σχετικής εφαρμογής στα κινητά τηλέφωνα.

Μέσω της εφαρμογής αυτής οι πολίτες της ΕΕ λαμβάνουν σχετικές πληροφορίες για Ενώσεις Πολύ Υψηλής Ανησυχίας (SVHCs) στα είδη και αντικείμενα που σκοπεύουν να αγοράσουν.

Στην Ελλάδα το πρόγραμμα υλοποιείται (από τον περασμένο μήνα) με τον συντονισμό του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών και τη συνεργασία της περιβαλλοντικής οργάνωσης Ecocity και αναμένεται να ολοκληρωθεί το πρώτο τρίμηνο του 2018.

Οι Ενώσεις Πολύ Υψηλής Ανησυχίας περιλαμβάνουν καρκινογόνες ουσίες, ορμονικούς διαταράκτες και ενώσεις ιδιαίτερου ενδιαφέροντος για το περιβάλλον. Σημειώνεται ότι η ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα χημικά προβλέπει την υποχρέωση να κοινοποιούνται οι πληροφορίες που αφορούν στις προαναφερόμενες ενώσεις.

Αν κάποια ουσία αυτής της κατηγορίας βρίσκεται σε προϊόν ή αντικείμενο σε ποσοστό μεγαλύτερο από 0,1% του βάρους του, θα πρέπει αμέσως να γίνεται γνωστό σε κάθε εμπορικό αποδέκτη από οποιονδήποτε προμηθευτή που συμμετέχει στην εφοδιαστική αλυσίδα. Οι καταναλωτές έχουν επίσης δικαίωμα σε αυτήν την πληροφορία ύστερα από αίτημά τους και μπορούν να τη χρησιμοποιούν για τις αγοραστικές τους επιλογές.

Η ΑΓΝΟΙΑ ΤΩΝ ΚΑΤΑΝΑΛΩΤΩΝ. Ωστόσο η εμπειρία έχει δείξει πως μόνο λίγοι καταναλωτές ζητούν πληροφορίες για αυτές τις επικίνδυνες ουσίες. «Ενα προϊόν που πωλείται στα ράφια δεν σημαίνει απαραίτητα ότι είναι ασφαλές» εξηγεί στα «ΝΕΑ» η υπεύθυνη σχέσεων ευρωπαϊκών δικτύων του Ecocity, χημικός Ερη Μπιζάνη. Και «αυτός είναι ο λόγος που η νομοθεσία ακολουθεί την επιστήμη. Τα προϊόντα αυτά πρέπει να βγαίνουν από την αλυσίδα παραγωγής και να αντικαθίστανται με άλλα που δεν θα έχουν επιπτώσεις στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον».

Σύμφωνα με την Ερη Μπιζάνη, ο κατάλογος με προϊόντα που ενδεχομένως μπορούν να επηρεάσουν την υγεία των καταναλωτών είναι πολύ μεγάλος. «Υπάρχει μια λίστα με 170 ενώσεις η οποία ανανεώνεται κάθε έξι μήνες. Γι’ αυτό είναι πολύ σημαντικό να προχωρήσει το πρόγραμμα προκειμένου να ξέρει ο κόσμος τι αγοράζει».

Ο ΚΙΝΔΥΝΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΥΓΕΙΑ. Ο γενικός στόχος του έργου είναι η μείωση των πιθανών ζημιών στο περιβάλλον και στην ανθρώπινη υγεία από την έκθεση στις Ενώσεις Πολύ Υψηλής Ανησυχίας.

Αυτές οι ενώσεις, όπως σημειώνει ο πρόεδρος του Ecocity Θάνος Ζαφειρόπουλος, περιλαμβάνουν ουσίες που είναι ανθεκτικές, βιοσυσσωρεύσιμες και τοξικές (ή πολύ ανθεκτικές και πολύ βιοσυσσωρεύσιμες) που θα μπορούσαν να προκαλέσουν καρκίνο, γονιδιακές μεταλλάξεις ή βλάβες στο αναπαραγωγικό σύστημα. Επίσης ουσίες με ιδιότητες ισοδύναμης ανησυχίας, όπως είναι οι ενδοκρινικοί διαταράκτες ή οι ευαισθητοποιητές του αναπνευστικού παράγοντα.

Σύμφωνα με τον πρόεδρο του Ecocity, η ομάδα των ενδοκρινικών διαταρακτών αξίζει ιδιαίτερης προσοχής λόγω των επιπτώσεών τους στην ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον επειδή είναι βλαβερές ακόμη και σε πολύ χαμηλές συγκεντρώσεις. «Μπορούν να προκαλέσουν βλάβες στο αναπαραγωγικό και ανοσοποιητικό σύστημα με αποτέλεσμα να έχουν αρνητικές επιπτώσεις στις επόμενες γενιές καθώς και στη δυναμική πληθυσμού των ειδών, γεγονός που μπορεί να οδηγήσει σε σημαντική εξασθένηση της λειτουργίας του οικοσυστήματος», καταλήγει ο Θάνος Ζαφειρόπουλος.