Τα drones, ή αλλιώς μη επανδρωμένα αεροσκάφη, έχουν εξελιχθεί από απλά εργαλεία στρατιωτικής τεχνολογίας σε πολύτιμους συμμάχους της επιστήμης, της γεωργίας, της διάσωσης και –όλο και περισσότερο– της προστασίας του περιβάλλοντος. Η ικανότητά τους να επιχειρούν σε δυσπρόσιτες περιοχές, να συλλέγουν δεδομένα σε πραγματικό χρόνο και να εκτελούν σύνθετες αποστολές με ακρίβεια και ασφάλεια, τα καθιστά ιδανικά για εφαρμογές διαχείρισης της βιοποικιλότητας και της κλιματικής προσαρμογής.
Στη Χαβάη, τα drones αξιοποιούνται πλέον για έναν σκοπό εξαιρετικά κρίσιμο: την καταπολέμηση της πτηνολογικής ελονοσίας που απειλεί με αφανισμό τα μοναδικά ενδημικά πουλιά του
αρχιπελάγους. Σε μια από τις πιο προηγμένες και ελπιδοφόρες χρήσεις αυτής της τεχνολογίας, τα drones χρησιμοποιούνται για την αερομεταφορά «ειδικών» (δεν τσιμπάνε) κουνουπιών, σε μια συντονισμένη προσπάθεια να μειωθεί ο πληθυσμός των ξενικών φορέων της ασθένειας. Αυτή η πρωτοβουλία συνιστά μια παγκόσμια πρωτιά στην εφαρμογή της τεχνολογίας drone για την ενεργή αποτροπή της εξαφάνισης ειδών και φέρνει στο προσκήνιο τη δύναμη της καινοτομίας όταν συνδυάζεται με τη βούληση για διαφύλαξη της φυσικής κληρονομιάς του πλανήτη.
Συγκεκριμένα, σε μια πρωτοφανή προσπάθεια διάσωσης των σπάνιων μελιτοφάγων πουλιών της Χαβάης από την εξαφάνιση, η American Bird Conservancy (ABC) και η πολυμελής συνεργασία “Birds, Not Mosquitoes” (BNM) ξεκίνησαν τη χρήση drone για την καταπολέμηση της θανατηφόρας πτηνολογικής ελονοσίας, που μεταδίδεται από ξενικά κουνούπια. Αυτή η τεχνολογική πρωτοβουλία αποσκοπεί στη γρήγορη εφαρμογή μιας καινοτόμου λύσης: την απελευθέρωση εργαστηριακά εκτρεφόμενων αρσενικών κουνουπιών που φέρουν ένα κοινό βακτήριο. Όταν αυτά τα κουνούπια ζευγαρώνουν με άγρια θηλυκά, τα αυγά που προκύπτουν είναι στείρα. Με την πάροδο του χρόνου, ο πληθυσμός των κουνουπιών μειώνεται και τα ενδημικά πουλιά έχουν την ευκαιρία να ανακάμψουν.
Η τεχνολογία αυτή εντάσσεται σε ένα πολυεπίπεδο σχέδιο διατήρησης των μελιτοφάγων, που άρχισε με ρίψεις κουνουπιών από ελικόπτερα. Τώρα, τα drones αναλαμβάνουν δράση, μεταφέροντας βιοδιασπώμενες κάψουλες που περιέχουν περίπου 1.000 ευεργετικά κουνούπια η καθεμία. Πρόκειται για την πρώτη γνωστή περίπτωση ρίψης τέτοιων ειδικά σχεδιασμένων κάψουλων από drone.
«Είναι εξαιρετικά συναρπαστικό να φτάνουμε σε αυτό το ορόσημο του έργου», δήλωσε ο Άνταμ Νοξ, πιλότος drone και Υπεύθυνος Έργου για την Εναέρια Απελευθέρωση Κουνουπιών στην ABC. «Η πρώτη ρίψη με drone έγινε τον Απρίλιο του 2025 και η επιτυχία οφείλεται στην αφοσίωση και στη συνεργασία πολλών φορέων. Τα drones μας δίνουν μεγαλύτερη ευελιξία στον χρόνο και στον τόπο ρίψης, ιδιαίτερα σε περιοχές με δύσκολες καιρικές συνθήκες, και είναι ασφαλέστερα, αφού δεν απαιτούν ανθρώπινη παρουσία εν πτήσει».
Η ανάγκη για δράση είναι επείγουσα. Όπως εξηγεί ο Δρ. Κρις Φάρμερ, Διευθυντής Προγράμματος ABC στη Χαβάη: «Χωρίς δραστική μείωση των ξενικών κουνουπιών, πολλά ενδημικά είδη πουλιών θα εξαφανιστούν σύντομα. Ήδη 33 είδη μελιτοφάγων έχουν εκλείψει και τα 17 που απομένουν, όπως το Kiwikiu και το ʻĀkohekohe στη Μάουι, και το ʻAkekeʻe στην Καουάι, βρίσκονται σε κρίσιμο κίνδυνο. Το ʻAkikiki θεωρείται πλέον λειτουργικά εξαφανισμένο στην άγρια φύση».
Οι ρίψεις ξεκίνησαν τον Νοέμβριο του 2023 με ελικόπτερα, δύο φορές την εβδομάδα, σε απομακρυσμένα δάση. Η μετάβαση σε drone απαίτησε καινοτόμες μηχανικές λύσεις: έπρεπε να αναπτυχθούν συστήματα ικανότητας μεταφοράς πολλαπλών μικρών κυλινδρικών καψουλών, διατηρώντας σταθερή θερμοκρασία, κάτι απαραίτητο για την επιβίωση των ευαίσθητων κουνουπιών.
Το τεχνολογικό άλμα έγινε με τη συμβολή της Drone Amplified και της IS4S Orlando. «Η Drone Amplified εστιάζει στην εφαρμογή της τεχνολογίας drone για την επίλυση περιβαλλοντικών προκλήσεων», δήλωσε ο Μαξ Τάμπμαν. Αντίστοιχα, ο Τζέισον Τζενερότι της IS4S ανέφερε: «Σχεδιάσαμε ένα σύστημα ρίψης που μπορεί να επιχειρεί αξιόπιστα σε δύσκολες καιρικές και γεωμορφολογικές συνθήκες».
Οι δοκιμές και επιδείξεις συνεχίζονται, με σκοπό την πλήρη ενσωμάτωση των drones στην καθημερινή εναέρια καταπολέμηση των κουνουπιών. «Η τεχνολογία υπάρχει για να σπάσει ο κύκλος της πτηνολογικής νόσου στη Χαβάη», τόνισε ο Φάρμερ. «Η γενιά μας έχει την ευκαιρία να σώσει τα μελιτοφάγα πουλιά, όπως το Kiwikiu, που αριθμεί λιγότερα από 150 άτομα. Η εξέλιξη αυτή ήρθε την κατάλληλη στιγμή».
