Για τους Σοσιαλδημοκράτες η προηγούμενη χρονιά ήταν μία από τις δυσκολότερες στη σύγχρονη ιστορία του κόμματος. Ξεκίνησε με τη διεκδίκηση της καγκελαρίας, ηττήθηκε στις εκλογές και αναζήτησε προς στιγμήν καταφύγιο στην αντιπολίτευση, για να καταλήξει να είναι για μία ακόμα τετραετία ο μικρότερος εταίρος στον μεγάλο συνασπισμό της Ανγκελα Μέρκελ. Εξίσου δραματική ήταν και η κρίση ηγεσίας του κόμματος. Ο πρόεδρος του SPD Ζίγκμαρ Γκάμπριελ παρέδωσε στον Μάρτιν Σουλτς, ο οποίος επίσης παραιτήθηκε έπειτα από έντεκα μήνες ανοίγοντας τον δρόμο για τη διαδοχή του. Ο κύκλος κλείνει με το αυριανό έκτακτο συνέδριο του SPD στο Βισμπάντεν και την εκλογή νέας ηγεσίας.
Ενα είναι σίγουρο: για πρώτη φορά στην 150χρονη ιστορία του, το SPD θα αποκτήσει την πρώτη γυναίκα πρόεδρο. Δύο γυναίκες είναι υποψήφιες. Η επόμενη πρόεδρος του SPD θα είναι η Αντρέα Νάλες. Αλλά η εκλογή της δεν θα είναι ανέφελη. Την κομματική σκηνοθεσία που κατά παράδοση θέλει μία υποψηφιότητα για την προεδρία διατάραξε η Σιμόνε Λάνγκε, δήμαρχος του Φλένσμπουργκ στη Βόρεια Γερμανία. Ο αγώνας είναι άνισος. «Η Λάνγκε εναντίον του Γολιάθ», σχολιάζουν γερμανικά μέσα αναφερόμενα στη μάχη της με τη Νάλες. Ωστόσο η υποψηφιότητα της Λάνγκε θα δώσει τη δυνατότητα σε αρκετούς από τους συνέδρους του SPD στο Βισμπάντεν να εκφράσουν τη δυσαρέσκειά τους με την κατάσταση του κόμματος και τη διαχείριση της διαδοχής, πολλοί είχαν αντιδράσει όταν ο Μάρτιν Σουλτς παραιτούμενος τον Φεβρουάριο έδωσε το «δαχτυλίδι» στη Νάλες.
Το ποσοστό με το οποίο θα εκλεγεί αύριο η Αντρέα Νάλες πρόεδρος του SPD θα απέχει από το 100% με το οποίο είχε εκλεγεί ο Μάρτιν Σουλτς τον Μάρτιο του 2017, όταν ενσάρκωνε τις ελπίδες των Σοσιαλδημοκρατών ότι μπορούν να σπάσουν την κυριαρχία της Μέρκελ και ονειρεύονταν ακόμα και νίκη στις εκλογές. «Ηταν η προσδοκία για το νέο, σε πρόσωπα και πολιτικές, εκείνο που τροφοδότησε τη δημοσκοπική έκρηξη του SPD και του Μάρτιν Σουλτς», εξηγούσε ο νέος γενικός γραμματέας του SPD, Λαρς Κλίνκμπαϊλ, στους ξένους ανταποκριτές στο Βερολίνο στα μέσα της εβδομάδας. Ο Σουλτς ήταν μεν νέο πρόσωπο στην κεντρική πολιτική σκηνή της Γερμανίας, αλλά όπως φάνηκε στη συνέχεια, οι Σοσιαλδημοκράτες αντί να παλεύουν για τα «νέα», τσακώνονταν για τα παλιά. Αντί να δείξουν έναν δρόμο για τη Γερμανία του μέλλοντος, αναλώθηκαν στην παρελθοντολογία αναζητώντας τις αρνητικές επιπτώσεις των μεταρρυθμίσεων του σοσιαλδημοκράτη καγκελάριου Γκέρχαρτ Σρέντερ με την «Ατζέντα 2010». Και μία «Ατζέντα 2025-30» δεν κατάφερε να φτιάξει το SPD μέχρι σήμερα.
Η λέξη-κλειδί μετά την εκλογική ήττα του Σεπτεμβρίου είναι «ανανέωση». Η 47χρονη Αντρέα Νάλες ανήκει μεν στη νέα γενιά πολιτικών, αλλά έχει πίσω της μια 20ετή πολιτική παρουσία ως πρόεδρος της Νεολαίας Γιούζος, γενική γραμματέας του SPD, βουλευτής του Μπούντεσταγκ, υπουργός Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων στην προηγούμενη κυβέρνηση της Μέρκελ και πρόεδρος της Κοινοβουλευτικής Ομάδας του SPD μετά τις εκλογές του Σεπτεμβρίου. Το «νέο» δεν είναι το πρόσωπο. Θα πρέπει να είναι στην πολιτική πρόταση. «Διαμορφώνουμε το νέο πρόγραμμα, στόχος μας είναι να έχουμε σε έναν χρόνο ένα περίγραμμα για τις ιδέες και προτάσεις του SPD για τη χώρα τα επόμενα δέκα χρόνια», λέει ο Κλίνκμπαϊλ. Οι προκλήσεις είναι στο τραπέζι: ψηφιακή επανάσταση, μεταρρύθμιση της ΕΕ, κοινωνικό κράτος σε συνθήκες παγκοσμιοποίησης.
Τα σενάρια. Ο μεγάλος συνασπισμός, για τον οποίο πάλεψε η Νάλες όταν ναυάγησε η κεντροδεξιά «Τζαμάικα» δεν επιτρέπεται να γίνει κανόνας. Το αργότερο στις εκλογές του 2021 θα τεθεί εκ νέου το ζήτημα των κυβερνητικών πλειοψηφιών. Ηδη σήμερα φαίνεται πόσο ρευστό έχει γίνει το πολιτικό σύστημα, λέει ο Κλίνκμπαϊλ, στο κρατίδιο του Βρανδεμβούργου το δεξιό CDU συζητεί το ενδεχόμενο να συνεργαστεί ακόμα και με την Αριστερά (Die Linke). Τέτοια σενάρια συνεργασιών δεν είναι του παρόντος, «τώρα πρέπει να επικεντρωθούμε στο κυβερνητικό έργο και να υλοποιήσουμε την κυβερνητική συμφωνία», λέει ο Κλίνκμπαϊλ. Ενα μόνον σενάριο αποκλείει ο γραμματέας του SPD: τη συνεργασία με το ακροδεξιό AfD. Ο Κλίνκμπαϊλ θυμίζει με ικανοποίηση ότι η αριστερή εφημερίδα «Τάγκες Τσάιτουνγκ» (taz) χαρακτήρισε την κυβερνητική συμφωνία «το καλύτερο αντι-AfD πρόγραμμα», γιατί έχει σοσιαλδημοκρατική σφραγίδα και εστιάζει στις αγωνίες και τα προβλήματα καθημερινότητας των πολιτών, από την κατοικία και την παιδική φτώχεια μέχρι την υγειονομική περίθαλψη και την εσωτερική ασφάλεια. Ολα αυτά δεν ακούγονται ιδιαίτερα «οραματικά». Ο Χέλμουτ Σμιτ συνήθιζε να συνιστά στους πολιτικούς που έχουν οράματα ότι πρέπει να επισκεφθούν ψυχίατρο. Το SPD πρέπει να ασκήσει πολιτική, και με το αυριανό συνέδριο να γυρίσει σελίδα.
