Πέφτει η νύχτα στο Μαξίμου

Τον Σεπτέμβριο έκλεισαν 10 χρόνια από την αρχή της χρηματοοικονομικής κρίσης –αυτής από την οποία ήμασταν «θωρακισμένοι». Το 2018 κλείνουμε 10 χρόνια από την πρώτη, δειλή μείωση του ΑΕΠ στην Ελλάδα. Επειδή το «αφήγημα» είναι του συρμού, ενώ τα μόνα αφηγήματα που διαβάζουν πια οι αναγνώστες είναι αστυνομικά, πρέπει επειγόντως να εξεταστεί η ελληνική οικονομική κρίση ως αστυνομικό μυθιστόρημα. Ετσι οι παραγωγοί αφηγημάτων μπορούν να τεστάρουν ιδέες πριν μας τις λανσάρουν.

Εκτός από συγγραφέα, κάθε αστυνομικό αφήγημα έχει δύο στοιχεία: Τη διαπίστωση του εγκλήματος «- τι έπαθε το θύμα –και την ταυτότητα του υπαίτιου –ποιος είναι ο θύτης.

Ως προς το έγκλημα, όλοι συμφωνούν στην ταυτότητα του θύματος –η ελληνική οικονομία. Υπάρχει ποικιλία απόψεων τι της έλαχε: Κάποιοι λένε ότι το πρόβλημα ήταν η ασιτία και η λιτότητα, άλλοι αντιθέτως η βουλιμία και παχυσαρκία. Πλημμύρισε από δάνεια, αδυνάτησε από επενδύσεις. Προσέκρουσε σε τοίχο που δεν είδε, αφού της είχαν φορέσει παραμορφωτικά γυαλιά. Ενέδρα. Επικίνδυνα χόμπι, όπως πατινάζ στον γκρεμό ή πτώση με αλεξίπτωτο που αποδείχθηκε τρύπιο. Την παραπλάνησαν, αθώα παιδίσκη που ήταν, ποταποί τραπεζίτες. Την φθονούσαν διάφοροι για την υπερβολική επιτυχία· η κατάρα των Βαλκανίων και οι προαιώνιοι εχθροί. Οι κακές παρέες. Δεν αποκλείεται και η αυτοκτονία –αν και αυτή, πιθανώς, σκηνοθετημένη για να εισπράξουν τα CDS.

Οι πιθανότητες είναι πολλές και συναρπαστικές. Τα καλύτερα αστυνομικά έχουν μια ανατροπή. Όλοι ψάχνουν το πιστόλι, όταν στην πραγματικότητα φταίει το δηλητήριο στο ζαχαρωτό.

Τα αστυνομικά προχωρούν σε κορύφωση όταν ο συγγραφέας, συνήθως με την περσόνα του ντετέκτιβ, μαζεύει τους πιθανούς υπόπτους σε μεγάλο δωμάτιο του πύργου και τους αναπτύσσει θεωρίες για την ταυτότητα του δολοφόνου.

Το «Πέφτει η Νύχτα στο Παλέρμο» αυτοδιαφημίζεται ως «διασκεδαστικό παιχνίδι, όπου η πονηριά και η ψευτιά έχουν τον πρώτο λόγο». Οι παίκτες/πολίτες μαζεύονται σε ένα χώρο και γνωρίζουν ότι μεταξύ τους υπάρχει ένας ρουφιάνος και ενδεχομένως πολλοί δολοφόνοι, αλλά δεν γνωρίζουν την ταυτότητά τους. Το παιχνίδι συνεχίζεται ώσπου να αποκαλυφθεί η ταυτότητα των/του δολοφόνου ή να εξοντωθούν οι πολίτες.

Οι πολιτικοί μας, από το 2009, παίζουν με ενθουσιασμό παρόμοιο παιχνίδι –το «Πέφτει νύχτα στο Μαξίμου». Επειδή έχει περάσει πολύς χρόνος από την αρχή του παιχνιδιού και ίσως μερικοί να έχουν μπερδευτεί, αξίζει να θυμίσουμε τα πρότυπα που προσφέρει η αστυνομική λογοτεχνία. Ποιος τo ‘κανε, λοιπόν; Whodunnit?

Το έκανε ο προηγούμενος από εγγενή κακία. Ο επόμενος θα διορθώσει τα πράγματα βάζοντας καλούς ανθρώπους όπου βρίσκει κακούς. Το έκανε το σύστημα: υπερβολικός σοσιαλισμός, υπερβολικός νεοφιλελευθερισμός, υπερβολική προσήλωση στο Κέντρο. Οι μεταρρυθμίσεις, που έγιναν ή ενδεχομένως αυτές που δεν έγιναν. Μια από τις τρεις εγχώριες δυναστείες. Ηταν ατύχημα – τα φρένα ήταν ελαττωματικά. To έκανε ο γερμανός μπάτλερ –η τρόικα εν χορώ ή ξεχωριστά. Το έκανε ο Γεωργίου της ΕΛΣΤΑΤ. Στο «Εγκλημα στο Οριάν Εξπρές» το έκαναν όλοι μαζί. Στην αστυνομική λογοτεχνία ο μόνος που πάντα εξαιρείται είναι ο συγγραφέας.

Τα επιτραπέζια παιχνίδια είναι ωραία όσο καθόμαστε στο τραπέζι. Κάποτε όμως πρέπει να σηκωθούμε –και ας μην έχει ξεκαθαρίσει ακόμη ποιος είναι ο δολοφόνος.

Ο Πλάτων Τήνιος είναι επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιά