Θα είχαν εξεγερθεί χιλιάδες Ούγγροι σαν χθες πριν από 60 χρόνια εάν ήξεραν ότι η Ουγγαρία του μέλλοντός τους θα ήταν το πρότυπο της «ανελεύθερης δημοκρατίας»; Θα είχαν θυσιάσει τη ζωή τους 2.500 εξεγερμένοι στις συγκρούσεις που ακολούθησαν με τις σοβιετικές δυνάμεις εάν ήξεραν ότι ο σημερινός πρωθυπουργός της χώρας τους θα ηγείτο μιας «πολιτιστικής αντεπανάστασης» κατά του ουμανισμού και της αλληλεγγύης;

Η Ιστορία δεν χωνεύει τις υποθέσεις. Αλλά τα υποθετικά ερωτήματα έχουν πάντοτε την αξία τους. Οχι για να ξαναγράψουν το παρελθόν. Αλλά για να φωτίσουν κάτω από ένα διαφορετικό πρίσμα το παρόν. Και το παρόν αυτό λέει ότι η δημοκρατία δεν έχει παγιωθεί ως συνείδηση σε κάποιες χώρες της Ευρώπης. Και ότι οι δημοκρατικές αξίες αμφισβητούνται –αν δεν υπομονεύονται. Ποιες είναι αυτές οι χώρες; Ασφαλώς, η Ουγγαρία που έχει χάσει το νόημα μιας πολύ σημαντικής επετείου της. Η Πολωνία που συμμετέχει στην πολιτιστική αντεπανάσταση. Και η Ελλάδα όπου η πολιτικοοικονομική κρίση εξελίσσεται σε κρίση θεσμών.

Τι εξηγεί αυτό που αρχίζει πλέον να καταγγέλλεται ως θεσμική εκτροπή; Η έλλειψη δημοκρατικής κουλτούρας. Η αντίληψη ότι δημοκρατία είναι μόνο οι εκλογές, ότι δημοκρατία είναι η κυβερνητική πλειοψηφία να εκφράζεται στο όνομα του λαού ή ακόμη και να ταυτίζεται μαζί του –κάτι που της επιτρέπει να απονομιμοποιεί τις άλλες εξουσίες επιστρατεύοντας ακόμη και ροζ ιστορίες. Κάπως έτσι ένας υπουργός δηλώνει ότι η απόφαση ενός ανώτατου δικαστηρίου μπορεί και να αποτελέσει πλήγμα για τη δημοκρατία μας κι ένας άλλος πως οι ανεξάρτητες Αρχές συνιστούν απαξίωση της δημόσιας Διοίκησης. Είναι γι’ αυτή τη δημοκρατία που χύθηκε κι εδώ τόσο αίμα στο παρελθόν;