Στην περίπτωση των Ολυμπιακών Αγώνων τα πράγματα είναι καθαρά: αποθεώνεις αυτούς που κερδίζουν μετάλλια και ψιλοαδιαφορείς για τους υπόλοιπους. Φέτος που έχουμε πρώτη φορά Αριστερά, στα συγχαρητήρια προστέθηκαν και οι παραινέσεις. Πάντα έχει σημασία η παραίνεση ενός αριστερού, γιατί είναι άμεση (γι’ αυτό άλλωστε διατυπώνεται πάντα στον ενικό), ειλικρινής (ο αριστερός είναι εξ ορισμού τίμιος) και προϊόν βαθιάς σοφίας: πρόσεξε αυτό, μην παρασύρεσαι από εκείνο, ξέρω εγώ τι σου λέω γιατί είμαι ψαγμένος, έχω διαβάσει τα σωστά βιβλία, έχω ακούσει τις αυθεντικές ιστορίες, δεν είμαι επιπόλαιος σαν τους δεξιούς. Καμιά φορά, η μπάλα των παραινέσεων παίρνει και υπουργούς, αλλά έτσι είναι η Αριστερά, δαιδαλώδης και απρόβλεπτη.

Κάπως έτσι ήταν τα πράγματα ώς τώρα και με τις Πανελλαδικές Εξετάσεις: οι εφημερίδες έπαιρναν συνεντεύξεις από τους πρώτους των πρώτων, τα φροντιστήρια πανηγύριζαν, οι τόποι καταγωγής τους φωταγωγούνταν. Δικαίως. Αλλά υπάρχουν και οι άλλοι. Αποτέλεσε έτσι ευχάριστη έκπληξη που μερικοί πολιτικοί ασχολήθηκαν φέτος και με τους χαμένους. Ή, όπως στην περίπτωση του Σταύρου Θεοδωράκη, κυρίως με τους χαμένους. Η φράση πως «η μεγαλύτερή μας δόξα δεν είναι το να μην κάνουμε λάθη αλλά το να σηκωνόμαστε ξανά κάθε φορά που αποτυγχάνουμε» είναι πράγματι συγκινητική. Ο Μπέκετ το έχει πει ακόμα πιο παραστατικά: «Να αποτυγχάνεις ξανά, να αποτυγχάνεις καλύτερα».

Και πάλι, όμως, αυτές οι δηλώσεις δεν στερούνται, στην καλύτερη περίπτωση, ενός αμήχανου πατερναλισμού και στη χειρότερη, ενός ενοχλητικού «κοελισμού». Γιατί αν θέλαμε να είμαστε απολύτως ειλικρινείς, σε βαθμό ωμότητας, μία θα ήταν η σύσταση που θα έπρεπε να κάνουμε στα παιδιά μας: φύγετε! Βρείτε τους τρόπους, βρείτε τα λεφτά, διαλέξτε τη χώρα που σας πάει και πηγαίνετε να μαζέψετε εμπειρίες. Το ελληνικό εκπαιδευτικό σύστημα είναι κομμάτια, τα λίγα που πήγαν να γίνουν τα τελευταία χρόνια διαλύονται, είναι άδικο να ζητάμε από σας να θυσιαστείτε μέχρι να βρεθούν οι γενναίοι που θα το στήσουν από την αρχή. Φύγετε –αρκεί μια μέρα να γυρίσετε πίσω.

Αλλά φυσικά όποιος πολιτικός θα έλεγε κάτι τέτοιο θα υπέγραφε αυτομάτως το τέλος της σταδιοδρομίας του.