Δύο στιγμές με τον Μίμη

Στιγμή πρώτη, 21 Αυγούστου 1974, Πρυτανεία Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. Συνεδρίαση συγκλήτου, πρύτανης Ευάγγελος Σδράκας. Συμμετέχει η μεταπολιτευτική ηγεσία του υπουργείου Παιδείας με επικεφαλής τον υπουργό Νίκο Λούρο. Μαζί του, Δημήτρης Τσάτσος, Δημήτρης Φατούρος, Δημήτρης Μαρωνίτης και Παύλος Κανελλάκης.

Λιγότερο από έναν μήνα από την αποκατάσταση της δημοκρατίας. Ο Λούρος λέει στη σύγκλητο ότι πρέπει να συζητήσουν την αποκατάσταση της δημοκρατικής τάξης στα πανεπιστήμια. Ο Σδράκας απαντά ότι το κύριο αίτημα της συγκλήτου είναι η αύξηση του ορίου ηλικίας για τη συνταξιοδότηση των καθηγητών στα 70 χρόνια. Ασύμβατοι τρόποι σκέψης. Ζητάει να μιλήσει ο Μίμης Μαρωνίτης. Σκαιότατα ο Σδράκας λέει «απαγορεύω στον υφηγητή Μαρωνίτη να μιλήσει». Η εμπάθεια του συνεργάτη της δικτατορίας απέναντι σε κάποιον που αντιστάθηκε και φυλακίστηκε από τη δικτατορία. Ο Λούρος και οι υπόλοιποι του υπουργείου αποχωρούν. Νεαρός δημοσιογράφος στην εφημερίδα Θεσσαλονίκη, είμαι έξω από την αίθουσα της συγκλήτου και κάνω ρεπορτάζ. Το ίδιο βράδυ, στο σπίτι του Μίμη Φατούρου, γνωρίστηκα προσωπικά με τον Μίμη Μαρωνίτη. Για 40 χρόνια πορευτήκαμε στα μονοπάτια της ανανεωτικής Αριστεράς και της Κεντροαριστεράς και υπογράψαμε μαζί δεκάδες κείμενα. Ματαίως.

Στιγμή δεύτερη, Δεκέμβριος 1976. Εχει μόλις κυκλοφορήσει το βιβλίο του Μαρωνίτη Ποιητική και πολιτική ηθική. Πρώτη μεταπολεμική γενιά: Αλεξάνδρου – Αναγνωστάκης – Πατρίκιος (Κέδρος).

Το διαβάζω και όταν φτάνω στην παράγραφο που ακολουθεί, νιώθω σα να έχει πέσει ένας βράχος στο κεφάλι μου. Γράφει ο Μαρωνίτης: «Το Δείπνο… κρυσταλλώνει ποιητικά και με σπάνια ευστοχία την οδυνηρότερη, ίσως, εμπειρία του Αναγνωστάκη, ο οποίος, λίγο πριν από τη δίκη του (1949), διαγράφεται από το κόμμα, δίχως να ομολογεί στο στρατοδικείο τη διαγραφή αυτή, που ασφαλώς θα απέτρεπε την καταδίκη του σε θάνατο».

Ο Μαρωνίτης τολμάει με θάρρος, για πρώτη φορά, να μιλήσει για τους σκελετούς στην ντουλάπα της ανανεωτικής Αριστεράς. Για εκείνους που διέγραψαν από το κόμμα τον Αναγνωστάκη (αργότερα στελέχη του ΚΚΕ εσωτερικού) και για το ψυχικό μεγαλείο του Μανόλη που δεν το επικαλέστηκε για να γλιτώσει την καταδίκη σε θάνατο. Είχε προηγηθεί η «καθαίρεση» του Μανόλη από αρχισυντάκτη του φοιτητικού περιοδικού Ξεκίνημα.

Αποφασίζω, με την άγνοια κινδύνου του εικοσάχρονου, να γράψω για το θέμα. Συναντιέμαι με τον Μαρωνίτη, που μου δηλώνει ρητά ότι δεν θέλει να μιλήσει για το ζήτημα αυτό. «Μίλα με τον Μανόλη», μου λέει. Ρωτάω τον Αναγνωστάκη, που μου απαντάει τραυλίζοντας (το πάθαινε όταν εκνευριζόταν): «Ρε παιδί μου, τι τα ψάχνεις. Περασμένα ξεχασμένα. Και κοίτα, μη γράψεις τίποτα, δε θα σου ξαναμιλήσω».

Ο Πέτρος Παπασαραντόπουλος είναι εκδότης βιβλίων και συγγραφέας