Αναθεωρούν Σύνταγμα και γλώσσα

Τι απασχολεί αυτές τις ημέρες περισσότερο τους Γάλλους; Η μεταρρύθμιση του Συντάγματος που συζητείται από σήμερα στη γαλλική Εθνοσυνέλευση και περιλαμβάνει την εγγραφή της κατάστασης έκτακτης ανάγκης στον καταστατικό χάρτη και την αφαίρεση της γαλλικής υπηκοότητας από τους τρομοκράτες; Ή μήπως η κατάργηση του circonflex, του σημείου στίξης που είναι κάτι σαν την ελληνική περισπωμένη;

Από τις αντιδράσεις στο Διαδίκτυο μπορεί να είναι και το δεύτερο. Οι θιασώτες της γλωσσικής καθαρότητας εξεγέρθηκαν για την απόφαση του υπουργείου Παιδείας που προβλέπει ότι στα νέα αναγνωστικά του Δημοτικού το σημείο στίξης (^) δεν θα υπάρχει σε καμία λέξη. Στο εξής, δηλαδή, η λέξη maîtresse (σημαίνει ερωμένη αλλά και δασκάλα) θα γράφεται απλώς maitresse. Παράλληλα απλοποιούνται χιλιάδες λέξεις, όπως είναι το week-end που θα χάσει την παύλα ανάμεσα στις δυο λέξεις. Οσο για το oignon (κρεμμύδι) θα χάσει το «i» αφού δεν παίζει κανένα ρόλο στην προφορά.

Οι αλλαγές είχαν εγκριθεί από το μακρινό 1990 από τους θεματοφύλακες της γαλλικής γλώσσας που δεν είναι άλλοι από τα μέλη της περιώνυμης Γαλλικής Ακαδημίας. Η έγκυρη σφραγίδα της Ακαδημίας, όμως, δεν μοιάζει να αρκεί για να πειστούν οι γάλλοι «καθαρευουσιάνοι» ότι υπάρχει ζωή και μετά το circonflex. Και δεν είναι λίγοι. Το χάσταγκ #JeSuisCirconflex –εμπνευσμένο από το «Je suis Charlie» που γεννήθηκε με τη σειρά του μετά την τρομοκρατική επίθεση στο σατιρικό περιοδικό «Charlie Hebdo» –κάνει θραύση στο twitter. Οι υπέρμαχοι της καθαρότητας δεν πείθονται ούτε από αυτό που είχε γράψει το 1990 ο «αιώνιος γραμματέας» της Γαλλικής Ακαδημίας Μορίς Ντριόν: ότι η γλώσσα είναι ένας ζωντανός οργανισμός.

Αυτό που μένει να φανεί είναι εάν θα πεισθούν οι γάλλοι βουλευτές να ψηφίσουν μια συνταγματική μεταρρύθμιση που έχει διχάσει πρώτο απ’ όλα το κυβερνών Σοσιαλιστικό Κόμμα. Οταν λίγες ημέρες μετά τις τρομοκρατικές επιθέσεις στο Παρίσι ο Φρανσουά Ολάντ είχε μιλήσει στην κοινή συνεδρίαση των δύο Σωμάτων του Κοινοβουλίου, είχε προτείνει τη μεταρρύθμιση του Συντάγματος προκειμένου να θωρακιστεί ακόμη περισσότερο το κράτος απέναντι στην ισλαμική τρομοκρατία. Η πρότασή του είχε γίνει τότε δεκτή με ένα θερμό χειροκρότημα. Σχεδόν τρεις μήνες από τότε, η πρόταση αμφισβητείται έντονα και η κυβέρνηση καλείται να διασχίσει ένα ναρκοπέδιο. Ποια είναι η νάρκη; Η διάταξη που λέει ότι θα στερούνται τη γαλλική υπηκοότητα οι πολίτες που καταδικάζονται για «εγκλήματα που πλήττουν σοβαρά τη ζωή του έθνους».

Η πρόταση θα πρέπει να αποσπάσει τη θετική ψήφο των τριών πέμπτων και των δύο Σωμάτων για να εγγραφεί στο Σύνταγμα. Αλλά τίποτα δεν είναι λιγότερο βέβαιο από το γεγονός ότι θα περάσει. «Η βασική θέση στην Αριστερά είναι ότι πρέπει να καταψηφιστεί η πρόταση στο όνομα των βασικών ελευθεριών και της ισότητας» εξηγούσε στους «Φαϊνάνσιαλ Τάιμς» ο Ζαν Ιβ Καμί, ερευνητής στο γαλλικό Ινστιτούτο Διεθνών και Στρατηγικών Υποθέσεων. «Η Δεξιά, στο μεταξύ, τρέμει στην ιδέα ότι θα πέσει θύμα του Ολάντ».