Ως αχίλλειος πτέρνα της Σένγκεν, του μεγαλύτερου στοιχήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης μετά την ευρωζώνη, αντιμετωπίζεται πλέον η Ελλάδα. Το χθεσινό τελεσίγραφο 90 ημερών που απηύθυνε η Κομισιόν ήταν ηχηρό. Αν η κυβέρνηση δεν λάβει εδώ και τώρα μέτρα για την αποτελεσματική φύλαξη των συνόρων και τη διαδικασία ταυτοποίησης των προσφύγων, αντιμετωπίζει το φάσμα διετούς αποβολής από τη ζώνη Σένγκεν. Παράλληλα, οι Βρυξέλλες έδωσαν τέλος στα σενάρια διασύνδεσης της πρώτης αξιολόγησης με το Προσφυγικό.

Επισήμως, σύμφωνα με το σχέδιο έκθεσης αξιολόγησης της Σένγκεν που συζητήθηκε στο χθεσινό Κολέγιο των Επιτρόπων και με βάση τις προβλεπόμενες διαδικασίες, υποτίθεται ότι θα δοθεί στην κυβέρνηση προθεσμία μέχρι τον Μάιο να συμμορφωθεί με τις συστάσεις που αναμένεται να της κάνει το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 18ης Φεβρουαρίου. Αυτό προκειμένου να μην ενεργοποιηθεί το άρθρο 26 της Σένγκεν, που προβλέπει ακόμη και τη διετή παράταση των εσωτερικών συνοριακών ελέγχων –κάτι που θα συνιστούσε de facto έξωση της Ελλάδας από τη Σένγκεν –που ήδη έχει επιβάλλει σειρά χωρών και να επανέλθει η ομαλή λειτουργία της Σένγκεν.

ΛΙΓΕΣ ΕΒΔΟΜΑΔΕΣ. Στην πραγματικότητα, όμως, η Ελλάδα έχει πολύ λιγότερο χρόνο στη διάθεσή της. Για την ακρίβεια, έχει πέντε εβδομάδες για να αποδείξει τουλάχιστον ότι τα hotspots που συνδέονται απόλυτα με τον καλύτερο έλεγχο των συνόρων είναι λειτουργικά.

Διότι, σύμφωνα με κοινοτικές πηγές, εντός του Μαρτίου αναμένεται να διεξαχθούν στα επίμαχα σημεία νέοι έλεγχοι από τους εμπειρογνώμονες των κρατών-μελών για να διαπιστωθεί αν έχει υπάρξει πρόοδος. Υπό αυτό το πρίσμα, αν η Ελλάδα επιθυμεί να αποφύγει τα χειρότερα, θα πρέπει να έχει να παρουσιάσει κάτι απτό στη Σύνοδο Κορυφής της 18ης, η οποία ούτως ή άλλως θα εξέταζε την πρόοδό της όχι μόνο για τα hotspots αλλά και για τους χώρους πρώτης και προσωρινής υποδοχής, καθώς και σε ό,τι αφορά τους παράνομους μετανάστες και την πορεία των αποφάσεων επιστροφής.

ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ. Ο Βάλντις Ντομπρόβσκις που μίλησε χθες για το σχέδιο έκθεσης, έκανε λόγο για μεγάλες αδυναμίες της ελληνικής πλευράς στην καταγραφή των προσφύγων, πλημμελή λήψη δακτυλικών αποτυπωμάτων και ταξιδιωτικών εγγράφων, αλλά και αδυναμία της ελληνικής πλευράς να κάνει διασταύρωση των στοιχείων με άλλες βάσεις δεδομένων. Επίσης, ξεκαθάρισε ότι η Κομισιόν «δεν μπερδεύει το θέμα της αξιολόγησης με το θέμα των προσφύγων».

Η έκθεση θα περάσει από την επιτροπή αξιολόγησης της Σένγκεν για γνωμοδότηση και στη συνέχεια αναμένεται να εγκριθεί από την Επιτροπή, η οποία ούτως ή άλλως έχει εκκινήσει τη διαδικασία έκδοσης συστάσεων με βάση τον Κώδικα Συνόρων Σένγκεν. Εφόσον η Ελλάδα δεν έχει λάβει επαρκή μέτρα, τον Μάιο θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 26 της συνθήκης, κάτι που θα επιτρέψει τη συνέχιση των ελέγχων σε κάποια ή και σε όλα τα εσωτερικά σύνορα.

ΑΝΤΙΔΡΑΣΗ ΤΣΙΠΡΑ. Η δημοσιοποίηση στοιχείων από την έκθεση προκάλεσε την αντίδραση της κυβέρνησης. Ο Αλέξης Τσίπρας δήλωσε με νόημα από το Ισραήλ ότι στην Ευρώπη «δεν πρέπει να μοιράσουμε μόνο τις ευθύνες αλλά και τα βάρη». Παράλληλα το Μέγαρο Μαξίμου έκανε λόγο για προσπάθεια «επικοινωνιακής» απομόνωσης της Ελλάδας, επιρρίπτοντας ευθύνες για τον έλεγχο των προσφυγικών ροών στην Τουρκία, η οποία δεν εφαρμόζει τα συμφωνηθέντα. Αιχμές άφησε η κυβερνητική εκπρόσωπος και για το πρόγραμμα μετεγκατάστασης προσφύγων, το οποίο δεν προχωρά (μέχρι σήμερα από τους 160.000 πρόσφυγες μόνο οι 414 έχουν πάρει τον δρόμο για την Κεντρική και τη Βόρεια Ευρώπη).
Πάντως, κοινοτικές πηγές παραδέχονταν ότι η εικόνα χάους που καταγράφεται στο προσχέδιο της επίμαχης έκθεσης ήταν αναμενόμενη. Κι αυτό διότι οι έλεγχοι πραγματοποιήθηκαν τον περασμένο Νοέμβριο ύστερα από αιφνίδιες επισκέψεις στα ελληνοτουρκικά σύνορα, στη Χίο και στη Σάμο, όταν η κατάσταση ήταν πολύ χειρότερη από σήμερα.

Το επιχείρημα αυτό, σύμφωνα με πληροφορίες, φέρεται να χρησιμοποίησε και ο Δημήτρης Αβραμόπουλος, υποστηρίζοντας ότι η Ελλάδα λαμβάνει ήδη μέτρα και ότι η μόνη λύση είναι η Ευρώπη να συνεχίσει να βοηθά τη χώρα. Ζήτησε ακόμη από τους ομολόγους του να διαμηνύσουν στις χώρες τους ότι απαιτείται η συνδρομή τους προκειμένου να επιταχυνθούν οι διαδικασίες επιστροφής παράνομων μεταναστών στις χώρες προέλευσής τους.