Στοίχημα δισεκατομμυρίων για τράπεζες, ιδιώτες και κράτος

Νέο τοπίο στον τραπεζικό χώρο θα αρχίσει να διαμορφώνεται από σήμερα, με την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων των στρες τεστ από την Ενιαία Εποπτική Αρχή της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και την έναρξη –από τη Δευτέρα –των διαδικασιών αύξησης κεφαλαίων. Πρόκειται για την τρίτη, μετά το 2010, ανακεφαλαιοποίηση, όπου το μεγάλο στοίχημα είναι να εξασφαλισθούν το ενδιαφέρον και η συμμετοχή των ιδιωτών, αλλά και η σταθερότητα του χρηματοπιστωτικού συστήματος της χώρας. Στο νέο τοπίο, όπως εκτιμούσαν τραπεζικές πηγές χθες, μετά την κατάθεση του σχετικού νομοσχεδίου από την κυβέρνηση, το Δημόσιο προβλέπεται ότι θα συμμετέχει με μικρότερο μεν ποσοστό μετοχών, αλλά ως ουσιαστικός συνεταίρος, καθώς οι μετοχές αυτές θα είναι κοινές, με δικαίωμα ψήφου, ενώ και ο ρόλος των δανειστών θα είναι αποφασιστικός, μέσω της τοποθέτησης τριών ανεξάρτητων μελών στα διοικητικά συμβούλια.

Το πώς ακριβώς θα διαμορφωθούν τα ποσοστά και οι ισορροπίες Δημοσίου και ιδιωτών θα φανεί τις επόμενες μέρες. Θα εξαρτηθεί από το ενδιαφέρον που θα δείξουν οι ιδιώτες επενδυτές –κυρίως οι σημερινοί μέτοχοι, ξένα funds κ.ά. –αλλά και από μια σειρά ρυθμίσεων, τις οποίες η κυβέρνηση απέφυγε να κάνει με το χθεσινό νομοσχέδιο, παραπέμποντας σε αποφάσεις του Υπουργικού Συμβουλίου. Κάτι που προκάλεσε μια καταρχήν αρνητική αντίδραση στην αγορά λόγω της αβεβαιότητας που προκάλεσε.

Μεγάλο παρασκήνιο με πολλούς πρωταγωνιστές

Γύρω από το θέμα αυτό εκτυλίχθηκε τις τελευταίες μέρες μεγάλο παρασκήνιο με πολλούς πρωταγωνιστές. Από τη μια πλευρά ήταν η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μέσω της Γενικής Διεύθυνσης Ανταγωνισμού, η οποία επεδίωκε όσο το δυνατόν ευρύτερη ιδιωτική συμμετοχή, ώστε να περιοριστούν τα κεφάλαια που βάζουν τα κράτη-μέλη της ευρωζώνης. Από την άλλη, η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα που δεν ήθελε να ρισκάρει μια αποτυχημένη ανακεφαλαιοποίηση, η οποία δεν θα κάλυπτε επαρκώς τις ανάγκες των τραπεζών.

Την ίδια ώρα, η κυβέρνηση πίεζε να βάλουν όσο το δυνατόν περισσότερα κεφάλαια οι ιδιώτες, αν ήθελαν να διατηρήσουν υψηλό βαθμό ελέγχου των τραπεζών, και οι ιδιώτες ζητούσαν διασφαλίσεις για να τοποθετήσουν τα κεφάλαιά τους.

Το τελευταίο επεισόδιο αυτού του «έργου» παίχτηκε προχθές το βράδυ γύρω από το θέμα των κεφαλαιακών αναγκών που δεν θα μπορέσουν να καλύψουν οι ιδιώτες. Κατ’ αρχάς, είχε αποφασιστεί ότι οι ανάγκες αυτές θα καλυφθούν με μετοχές που θα αγοράσει το Δημόσιο (κοινές, πλέον, με δικαίωμα ψήφου) και μετατρέψιμα ομόλογα που θα εκδώσουν οι τράπεζες και θα αγοράσει το Δημόσιο, τα λεγόμενα CoCos. Ωστόσο, έμενε ανοιχτό το θέμα της αναλογίας μεταξύ των δύο, που είναι κρίσιμο, καθώς όσο περισσότερα είναι τα CoCos τόσο μικρότερος ο έλεγχος του Δημοσίου.

Οπως ισχυρίζονταν χθες τραπεζικές πηγές, κάποια στιγμή υπήρξε μια άτυπη συμφωνία για αναλογία 70%-80% CoCos και 30%-20% μετοχές. Ωστόσο, προχθές το βράδυ, η κυβέρνηση επεδίωξε αλλαγή της αναλογίας σε 50%-50%. Αυτό προκάλεσε αντιδράσεις, με αποτέλεσμα να μην κατατεθεί τελικά το νομοσχέδιο προχθές και να αναβληθεί για χθες το πρωί.

Σαφάρι για ιδιωτικά κεφάλαια

Αμέσως μετά την ανακοίνωση σήμερα των αποτελεσμάτων των στρες τεστ, ξεκινά το σαφάρι για τη συγκέντρωση των απαιτούμενων κεφαλαίων από τον ιδιωτικό τομέα.

Η πρώτη επιδίωξη είναι να συγκεντρώσουν οι τράπεζες τουλάχιστον τα κεφάλαια που απαιτεί το βασικό σενάριο της ΕΚΤ από ιδιώτες. Σύμφωνα με πληροφορίες, αυτό θα κυμαίνεται περίπου στο επίπεδο των 4,5-5 δισ. ευρώ και οι πηγές των τραπεζών εξέφραζαν χθες αισιοδοξία ότι θα τα καταφέρουν. Από κει και πέρα, τη διαφορά μεταξύ βασικού και δυσμενούς σεναρίου (που απαιτεί κεφάλαια 14 δισ. ευρώ), στον βαθμό που δεν θα την καλύψει ο ιδιωτικός τομέας, θα τη χρηματοδοτήσει το Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας μέσω των CoCos και της αγοράς μετοχών.

Στο νομοσχέδιο, πάντως, που κατατέθηκε χθες δεν γίνεται διαχωρισμός μεταξύ βασικού και δυσμενούς σεναρίου και ζητείται η κάλυψη του συνολικού ποσού.

Το νομοσχέδιο ψηφίζεται σήμερα, έτσι ώστε τη Δευτέρα, που ανοίγουν οι αγορές, το τοπίο να είναι ξεκάθαρο και οι τράπεζες να μπορέσουν να απευθυνθούν σε αυτές για την άντληση κεφαλαίων. Ολες αναμένεται να συγκαλέσουν γενικές συνελεύσεις εντός δεκαημέρου για να αποφασίσουν αυξήσεις μετοχικού κεφαλαίου και στη συνέχεια να ξεκινήσει το bookbuilding.

Στους τραπεζικούς κύκλους είναι γενικά παραδεκτό ότι οι δύο από τις τέσσερις συστημικές τράπεζες είναι σε καλύτερη θέση σε ό,τι αφορά τα κεφάλαια που αναζητούν, αλλά και οι άλλες δύο εξέφραζαν χθες αισιοδοξία ότι θα αντλήσουν τα κεφάλαια που χρειάζονται, τουλάχιστον για το βασικό σενάριο.

Οι τράπεζες έχουν ξεκινήσει εδώ και καιρό το σαφάρι των κεφαλαίων, έχουν κάνει τις επαφές τους και γνωρίζουν τη στάση των ιδιωτών μετόχων. Οι περισσότεροι, όπως λένε πηγές, δήλωναν πρόθυμοι να συμμετάσχουν, αλλά κρατούσαν και μια επιφύλαξη για τους όρους που θα διαμορφωθούν.

Πάντως, τραπεζικές πηγές εκτιμούσαν ότι πέρα από τους σημερινούς μετόχους (Fairfax στη Eurobank, Κατάρ στην Alpha, Paulson κ.ά.) δεν αναμένεται να εκδηλωθεί ενδιαφέρον, με εξαίρεση ίσως κάποιων χαμηλού επιπέδου κερδοσκοπικών κεφαλαίων. Οι υφιστάμενοι μέτοχοι, όμως, θα θελήσουν να διατηρήσουν τη συμμετοχή τους.

Στόχος είναι να τελειώσει η αύξηση τον Νοέμβριο. Ιδανικά, θα αποσυνδεθεί από την αξιολόγηση του Μνημονίου από την τρόικα, η οποία μπορεί να αργήσει.

Ετσι, εφόσον όλα πάνε καλά, οι καταθέτες δεν θα διατρέξουν κίνδυνο κουρέματος.

Αξιολόγηση διοικήσεων και πλαφόν στις αμοιβές τους

Το νομοσχέδιο βάζει ένα νέο πλαίσιο σε ό,τι αφορά τις διοικήσεις των τραπεζών αλλά και του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, απαιτώντας μεταξύ άλλων 10ετή διεθνή εμπειρία για τα στελέχη τους.

Επίσης, αποκλείει από την τοποθέτηση σε διοικήσεις τραπεζών στελέχη που είχαν καταλάβει πολιτικές θέσεις στο πρόσφατο παρελθόν.

Σημαντική είναι επίσης η διάταξη που δίνει αποφασιστικό ρόλο σε τρία μέλη του διοικητικού συμβουλίου, επιλογής –ουσιαστικά –των δανειστών.

Συγκεκριμένα, το νομοσχέδιο προβλέπει τα εξής:

– Το ΤΧΣ εκπροσωπείται με ένα μέλος στο διοικητικό συμβούλιο της τράπεζας στην οποία έχει παράσχει ενίσχυση, με δικαίωμα βέτο σε οποιαδήποτε απόφαση έχει να κάνει με διανομή μερισμάτων, μπόνους στη διοίκηση και πιθανό κίνδυνο για τα συμφέροντα των καταθετών και τη ρευστότητα ή τη φερεγγυότητα της τράπεζας, καθώς και δικαίωμα έγκρισης του οικονομικού διευθυντή.

– Οι αποδοχές των μελών των διοικήσεων των τραπεζών δεν μπορούν να ξεπερνούν αυτές του διοικητή της Τραπέζης της Ελλάδος. Τα μπόνους καταργούνται για το χρονικό διάστημα που οι τράπεζες βρίσκονται σε πρόγραμμα κεφαλαιακής ενίσχυσης.

– Το ΤΧΣ, με τη βοήθεια ανεξάρτητου συμβούλου, θα προχωρήσει σε αξιολόγηση του πλαισίου εταιρικής διακυβέρνησης των τραπεζών. Η αξιολόγηση θα περιλαμβάνει και τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου και των επιτροπών του. Επίσης, με τη βοήθεια του συμβούλου, θα θεσπίσει κριτήρια αξιολόγησης των μελών των διοικητικών συμβουλίων, σύμφωνα με τις διεθνείς βέλτιστες πρακτικές.

– Στο πλαίσιο της αξιολόγησης αυτής, τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου θα πρέπει να έχουν τουλάχιστον 10ετή διεθνή εμπειρία, εκ των οποίων τα τρία έτη ως μέλους διοικητικού συμβουλίου πιστωτικού ιδρύματος.

– Τα μέλη του διοικητικού συμβουλίου δεν θα πρέπει να έχουν θητεύσει κατά τα τελευταία πέντε έτη σε ανώτατες πολιτικές ή διοικητικές θέσεις του Δημοσίου, όπως πρόεδρος της Δημοκρατίας ή της Κυβέρνησης, υψηλόβαθμα πολιτικά, κυβερνητικά, κομματικά, δικαστικά, στρατιωτικά στελέχη ή διευθυντικά στελέχη κρατικών επιχειρήσεων.

– Στο διοικητικό συμβούλιο μετέχουν τουλάχιστον τρία ανεξάρτητα μη εκτελεστικά μέλη με επαρκή γνώση και μακροχρόνια εμπειρία σε αντίστοιχα πιστωτικά ιδρύματα, υπό την προϋπόθεση ότι δεν έχουν καμιά σχέση με πιστωτικά ιδρύματα που λειτουργούν στην Ελλάδα κατά τα προηγούμενα δέκα έτη. Αυτά τα μέλη προεδρεύουν σε όλες τις επιτροπές του διοικητικού συμβουλίου.

Προστατεύονται οι καταθέσεις

Η προστασία των καταθέσεων κάτω από 100.000 ευρώ είναι απολύτως εγγυημένη και προβλέπεται από την κοινοτική Οδηγία BBRD, η οποία έχει τεθεί σε ισχύ σε όλα τα κράτη-μέλη, και στη χώρα μας θα εφαρμόζεται από την 1η Ιανουαρίου 2016, ανέφερε σε χθεσινό non paper το Μέγαρο Μαξίμου, αφήνοντας ωστόσο ανοιχτό το τι θα γίνει με τις καταθέσεις άνω των 100.000 ευρώ, μετά την 1/1/2016.

Αυτές μπορεί να κινδυνεύσουν σε περίπτωση bail in κάποιας τράπεζας. Γι’ αυτό και γίνεται η προσπάθεια να έχουν τελειώσει όλα ώς το τέλος του 2015, πριν τεθεί σε ισχύ η νέα Οδηγία.

Η πίεση του χρόνου υπάρχει επειδή το Eurogroup επιμένει να γίνει πρώτα η αξιολόγηση του προγράμματος από την τρόικα και μετά η ανακεφαλαιοποίηση. Κάτι που σημαίνει ότι αν καθυστερήσει η αξιολόγηση, μπορεί η ανακεφαλαιοποίηση να τραβήξει ώς το 2016. Ομως, κοινοτικές πηγές υποστήριζαν χθες ότι αν οι κεφαλαιακές ανάγκες που θα προκύψουν από τα στρες τεστ και θα καλυφθούν από το ΤΧΣ δεν είναι υψηλές, τότε θα αποσυνδεθεί η αξιολόγηση από την ανακεφαλαιοποίηση. Συγκεκριμένα, αυτό θα ισχύσει αν οι ανάγκες καλύπτονται με τα 10 δισ. ευρώ που έχουν ήδη μπει στην άκρη για την ανακεφαλαιοποίηση από τα κεφάλαια της πρώτης δόσης του δανείου.

Διπλός στόχος για την κυβέρνηση

Διπλό στόχο, να προσελκύσει ξένες επενδύσεις με τη συμμετοχή του ιδιωτικού τομέα, αλλά και το κράτος να έχει σοβαρή συμμετοχή στις τράπεζες προκειμένου, σε ενδεχόμενη ανάπτυξη, να αυξηθούν τα κέρδη του, εξυπηρετεί το νομοσχέδιο, σύμφωνα με την κυβέρνηση.

«Το ποσοστό βέβαια συμμετοχής του Δημοσίου δεν πρέπει να είναι απεριόριστο, καθώς έλεγχος στις τράπεζες χρειάζεται, αλλά όχι σε ποσοστό που θα αποτρέπει τους ιδιώτες να επενδύσουν κεφάλαια» σημειώνει σε άτυπη ενημέρωσή του το Μέγαρο Μαξίμου.

Σύμφωνα με την κυβέρνηση, το νομοσχέδιο δημιουργεί πλαίσιο που ενισχύει τη διαφάνεια και τη δημόσια λογοδοσία τόσο των τραπεζών όσο και του ΤΧΣ.