Ηταν η τελευταία πράξη του δράματος της διάσπασης. Τα τέσσερα στελέχη της πρώην μειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ Στάθης Λεουτσάκος, Σόφη Παπαδόγιαννη, Αλέκος Καλύβης και Αντώνης Νταβανέλος που ήταν εκλεγμένα μέλη στην Πολιτική Γραμματεία εμφανίστηκαν κανονικά στη συνεδρίαση του ανώτατου οργάνου ενός κόμματος στο οποίο δεν ανήκουν πλέον. Πήγαν κατόπιν συννενόησης μεταξύ του Λεουτσάκου και του γραμματέα του κόμματος Τάσου Κορωνάκη.

Το κλίμα ήταν συναισθηματικά φορτισμένο, παρά το γεγονός ότι το διαζύγιο ήταν εδώ και λίγες ώρες και τυπικά γεγονός. Τότε τον λόγο πήρε ο Αλέξης Τσίπρας, ο οποίος τους εξήγησε πως από τη στιγμή που πλέον είναι μέλη σε άλλο κόμμα, δεν μπορεί να κάνει εισήγηση μπροστά τους. Το μόνο που ζήτησαν ήταν να κάνουν τη δήλωση με την οποία εξηγούσαν τους λόγους για τους οποίους αποχωρούν από τον ΣΥΡΙΖΑ, την οποία ανέγνωσε η Σόφη Παπαδόγιαννη.

Τότε τα πρώην στελέχη της μειοψηφίας σηκώθηκαν, χαιρέτησαν και φίλησαν τους ανθρώπους με τους οποίους στάθηκαν δίπλα δίπλα επί δεκαετίες και αποχώρησαν. Ο πιο θερμός αποχαιρετισμός ήταν αυτός ανάμεσα στον Αλέξη Τσίπρα και τον Στάθη Λεουτσάκο, δείγμα της εκτίμησης που τρέφει ο ένας για τον άλλο. Κάπως έτσι ολοκληρώθηκε μια διάσπαση που ήταν αναμενόμενη εδώ και πάνω από έναν μήνα.
Σε διάσταση

δύο μήνες τώρα

Σίγουρα δεν ήταν το φινάλε που άρμοζε σε μια σχέση που κράτησε σχεδόν 25 χρόνια, όμως κανείς δεν μπορεί να εγγυηθεί σε αυτές τις περιπτώσεις ένα ευτυχισμένο τέλος. «Αποφύγαμε τουλάχιστον τον δημόσιο εξευτελισμό» σχολίαζε στα «ΝΕΑ» συνεργάτης του Αλέξη Τσίπρα. Κανείς ωστόσο δεν μπορεί να αποκλείσει τα μαχαιρώματα μεταξύ των πρώην συντρόφων κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου. Αλλωστε, τους τελευταίους δύο μήνες, προεδρική πλειοψηφία και Αριστερή Πλατφόρμα βρίσκονταν σε διάσταση. Ηταν τόσο έντονες οι πολιτικές τους διαφωνίες, που ακόμη και η συγκατοίκηση στην Κουμουνδούρου γινόταν αναγκαστικά. Μέχρι να βρει καινούργια στέγη η πρώην Αριστερή Πλατφόρμα, νυν Λαϊκή Ενότητα. Το νέο εγχείρημα θα στεγαστεί στην Πλατεία Κάνιγγος, σε χώρο όπου τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 στεγάζονταν τα γραφεία της Κομματικής Οργάνωσης Αθήνας του ΚΚΕ, χώρο οικείο για πολλούς από αυτούς.

Ομως το διαζύγιο στον ΣΥΡΙΖΑ δημιουργεί ανακατατάξεις σε ολόκληρη την Αριστερά. Από τις παρυφές της σοσιαλδημοκρατίας μέχρι την εξωκοινοβουλευτική Αριστερά, χώρο στον οποίο φιλοδοξούσε να παίξει ηγεμονικό ρόλο η Κουμουνδούρου. Πλέον, με τις ανατροπές που έχουν συντελεστεί μετά τη συμφωνία του Ιουλίου ανάμεσα στην κυβέρνηση του Αλέξη Τσίπρα και τους θεσμούς, το τοπίο αλλάζει ριζικά.

Από χθες υπάρχει ένα νέο κόμμα, η Λαϊκή Ενότητα, με κοινοβουλευτικό επικεφαλής τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, το οποίο μετά την ανεξαρτητοποίηση 25 βουλευτών του ΣΥΡΙΖΑ αποτελεί την τρίτη πολιτική δύναμη στη χώρα. Στο κόμμα δεν θα υπάρχει επικεφαλής, αλλά η ηγεσία του θα είναι συλλογική. Η κίνηση αυτή, λίγες μόλις ώρες μετά την παραίτηση της κυβέρνησης, έγινε προκειμένου να κατοχυρωθούν ορισμένα πλεονεκτήματα τα οποία δεν θα είχαν οι αποχωρήσαντες από τον ΣΥΡΙΖΑ αν απλά δημιουργούσαν κόμμα μετά τη διάλυση της Βουλής, όπως η εξασφάλιση τηλεοπτικής προβολής. Επίσης, με αυτή την ενέργεια κατάφεραν να κόψουν τον δρόμο για τη διερευνητική εντολή προς τη Χρυσή Αυγή, αποτρέποντας ένα τριήμερο σόου της ναζιστικής οργάνωσης.
Ενα συνέδριο

που δεν έγινε

Οι διεργασίες για τη δημιουργία του νέου αυτού φορέα κρατούσαν εδώ και σχεδόν έναν μήνα. Από εκείνο το βράδυ του Ιουλίου, όταν συνεδρίασαν τα στελέχη της μειοψηφίας του ΣΥΡΙΖΑ σε ξενοδοχείο του κέντρου της Αθήνας. Περίμεναν όμως την κατάλληλη χρονική στιγμή που θα το ανακοίνωναν, καθώς δεν ήθελαν να κουβαλάνε το στίγμα του αποστάτη που θα έριχνε την πρώτη κυβέρνηση της Αριστεράς. Κατά το διάστημα αυτό, στελέχη της Πλατφόρμας, με επικεφαλής το μέλος της Πολιτικής Γραμματείας Αλέκο Καλύβη, προσπαθούσαν να αποτρέψουν την αναπόφευκτη σύγκρουση, μέσα από τη διεξαγωγή έκτακτου συνεδρίου. Οι προσπάθειές τους ωστόσο δεν στέφθηκαν από επιτυχία, καθώς καμία από τις δύο πλευρές δεν έδειχνε διάθεση συμβιβασμού. Το ποτάμι δεν μπορούσε να γυρίσει πίσω.

Μετά την παραίτηση της κυβέρνησης Τσίπρα δεν υπήρχε κανένας απολύτως λόγος να περιμένουν άλλο. Με μια ιδιαίτερα επιθετική ανακοίνωση, δύο μόλις ώρες μετά το διάγγελμα του Πρωθυπουργού, επισημοποίησαν την αποχώρησή τους από την Κουμουνδούρου. «Η Αριστερή Πλατφόρμα θα συμβάλει άμεσα στη συγκρότηση ενός πλατιού, αντιμνημονιακού, προοδευτικού, δημοκρατικού μετώπου που θα κατέλθει αποφασιστικά στις εκλογές για να επιβάλει την ακύρωση όλων των Μνημονίων». Περιθώρια για παρερμηνεία των προθέσεων του Παναγιώτη Λαφαζάνη και της ομάδας του δεν υπήρχαν. Το πλάνο ήταν έτοιμο από καιρό, απλά το κουαρτέτο Λαφαζάνη, Λεουτσάκου, Χαραλαμπίδου και Στρατούλη αποφάσισε το απόγευμα της Πέμπτης σε σύσκεψη που πραγματοποίησε στο γραφείο της γ’ αντιπροέδρου της Βουλής πως έφτασε η ώρα.

Θα προχωρήσουν χωρίς τους ανθρώπους που πορεύτηκαν από το 1991 και μετά, από την περιπέτεια του Συνασπισμού, στο πείραμα του ΣΥΡΙΖΑ και από εκεί στο γκρέμισμα των δικών τους ονείρων που επισημοποιήθηκε με την υπογραφή του νέου Μνημονίου.

Ομως είναι αποφασισμένοι να βρουν νέους συνοδοιπόρους σε αυτή την καινούργια και αχαρτογράφητη πορεία που χάραξαν από το βράδυ της Πέμπτης. Μεγάλος στόχος δεν είναι άλλος από τη δημιουργία ενός μεγάλου, μετωπικού σχήματος, το οποίο θα προσπαθήσει να καταλάβει το κενό που αφήνει στη ριζοσπαστική Αριστερά ο ΣΥΡΙΖΑ. Αλλά και ως δομή θα μοιάζει πολύ με το σχήμα που γνωρίσαμε ως ΣΥΡΙΖΑ πριν από το 2012, αφού σκοπεύουν να χωρέσουν στη μεγάλη τους αγκαλιά όσο το δυνατόν περισσότερες ομάδες της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς και όχι μόνο. Ποιες πολιτικές δυνάμεις και ποια πρόσωπα θα μπορούσαν να συνυπάρξουν σε αυτή την πρωτοβουλία; Σίγουρα όσοι θα αποδεχθούν ένα μίνιμουμ πρόγραμμα, το οποίο όμως θα καθοριστεί από τους ίδιους. Είναι μια συζήτηση στην οποία δεν σκοπεύουν να μπουν. Δεν θα δεχτούν να μπλοκάρει το εγχείρημα πάνω σε τυπικές διατυπώσεις και ιδεολογικές ορθοδοξίες διάφορων κομμάτων και ομάδων.
Πρόεδρος Ζωή

και Σία

Μια συνεργασία-έκπληξη, καθώς δεν υπάρχει ιδεολογική σύγκλιση, είναι εκείνη που θα πραγματοποιήσουν με την Πρόεδρο της Βουλής Ζωή Κωνσταντοπούλου. Πέρα από τα εκλογικά οφέλη που μπορεί να τους προσφέρει η συμπόρευση με την Κωνσταντοπούλου, τα στελέχη της Λαϊκής Ενότητας πιστεύουν πως η παρουσία της κρίνεται επιβεβλημένη μετά τις μαζικές επιθέσεις που έχει δεχτεί τόσο από το σύνολο των πολιτικών κομμάτων όσο και από μερίδα των μέσων ενημέρωσης. Παράλληλα, πολιτικά μπορούν να συγκλίνουν στο ζήτημα της κατάργησης των Μνημονίων και της διαγραφής του χρέους. Μοναδικό αγκάθι που μπορεί να υπάρξει στη συγκεκριμένη συνεργασία είναι οι αρχηγικές τάσεις που έχει παρουσιάσει η Ζωή Κωνσταντοπούλου. Ομως αυτό που προέχει για τους αποχωρήσαντες από τον ΣΥΡΙΖΑ δεν είναι τίποτε άλλο παρά η δυναμική είσοδος στο πολιτικό σκηνικό, μέσα σε αυτήν τη σύντομη χρονική περίοδο, κάτι για το οποίο πιστεύουν ότι μπορεί να τους βοηθήσει η πληθωρική παρουσία της Προέδρου της Βουλής.

Η Ραχήλ Μακρή είναι ένα ακόμη πρόσωπο που θα συμμετάσχει στο εγχείρημα, χωρίς να έχει ιδιαίτερες πολιτικές συγγένειες με την ομάδα Λαφαζάνη. Εδώ και αρκετό καιρό η Μακρή είχε προσεγγίσει την τότε μειοψηφία του ΣΥΡΙΖΑ, ωστόσο οι εθνικιστικές απόψεις που είχε εκφράσει στο παρελθόν τούς έκαναν επιφυλακτικούς απέναντί της. Εκτιμήθηκαν όμως η συνεπής αντιμνημονιακή της στάση και η διάθεσή της να συμπλεύσει μαζί τους, ακόμη και ιδεολογικά.

Από τον ΣΥΡΙΖΑ θα συμμετέχουν στο εγχείρημα ακόμη ο βουλευτής Ημαθίας Κώστας Λαπαβίτσας, ο βουλευτής Καστοριάς Βαγγέλης Διαμαντόπουλος, ενώ με εξαίρεση τον Βασίλη Κυριακάκη, άγνωστη παραμένει η στάση που θα κρατήσουν οι υπόλοιποι βουλευτές της ΚΟΕ, Βασίλης Χατζηλάμπρου, Ελένη Σωτηρίου και Δημήτρης Κοδέλας. Η ταλάντευση του επικεφαλής της ομάδας Ρούντι Ρινάλντι μπλοκάρει προς το παρόν την ένταξή τους στη Λαϊκή Ενότητα. Πιθανότατα θα στηρίξουν την κίνηση Λαφαζάνη, χωρίς όμως να υπάρχει άμεση εμπλοκή στην ερχόμενη εκλογική αναμέτρηση. Ερωτηματικό παραμένει και η στάση της Νάντιας Βαλαβάνη. Στη νέα προσπάθεια θα συμμετέχει και η Κομμουνιστική Τάση του ΣΥΡΙΖΑ.
Η περίπτωση

ανταρσυα

Ο σχηματισμός που μοιάζει να κινδυνεύει πιο άμεσα μετά την ίδρυση του κόμματος Λαφαζάνη είναι αυτός της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Η μετωπική συμπόρευση κομμάτων της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς δείχνει πολύ ευάλωτη απέναντι στο καινούργιο status quo που παγιώνεται στον συγκεκριμένο χώρο. Ηδη οι ομάδες ΑΡΑΝ και ΑΡΑΣ που συμμετέχουν στην ΑΝΤΑΡΣΥΑ βρίσκονται σε προχωρημένες συζητήσεις για τη συμμετοχή τους στο εγχείρημα της Λαϊκής Ενότητας. Παράλληλα, με θετικό μάτι βλέπουν τη συνεργασία με τα πρώην στελέχη του ΣΥΡΙΖΑ, στο Νέο Αριστερό Ρεύμα, μεγαλύτερη συνιστώσα της ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Εξαιρετικές προσωπικές σχέσεις διατηρεί η ηγετική ομάδα της οργάνωσης και κυρίως ο ιστορικός επικεφαλής της Αγγελος Χάγιος με τον Παναγιώτη Λαφαζάνη, από τα χρόνια που και οι δύο βρίσκονταν στα καθοδηγητικά όργανα του ΚΚΕ. Ετσι δεν αποκλείεται μετά το 1989, οπότε και αποχώρησε από τον Περισσό για να δημιουργηθεί το ΝΑΡ να συνεργαστούν και πάλι. Πάντως, υπάρχουν στελέχη της νεότερης φουρνιάς που δεν βλέπουν με καλό μάτι αυτήν τη συνεργασία. Οποια και αν είναι η συλλογική απόφαση της ομάδας αυτής, σίγουρα ορισμένα στελέχη, έστω και μεμονωμένα, θα βρεθούν στη Λαϊκή Ενότητα. Διακαής πόθος για τη θέση του επικεφαλής του ψηφοδελτίου Επικρατείας δεν είναι άλλος από τον ακαδημαϊκό και ιστορικό στέλεχος της Αριστεράς Ευτύχη Μπιτσάκη, που τα τελευταία χρόνια στηρίζει την ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Με θετικό μάτι βλέπει την προσπάθεια για τη δημιουργία μετωπικού σχήματος και ο καθηγητής Γιώργος Ρούσσης, που το τελευταίο διάστημα συνεργάζεται με την ΑΝΤΑΡΣΥΑ. Κοντά τους θα σταθούν και ολιγομελείς ομάδες της εξωκοινοβουλευτικής Αριστεράς, όπως ο Εργατικός Αγώνας, που απαρτίζεται από στελέχη που έχουν αποχωρήσει τα τελευταία χρόνια από το ΚΚΕ.
Ο Αλαβάνος

και το Σχέδιο Β

Ο παράγοντας Αλέκος Αλαβάνος δεν μπορεί να αγνοηθεί εύκολα στην εξίσωση της ριζοσπαστικής Αριστεράς. Ο πρώην πρόεδρος του Συνασπισμού δεν κατάφερε να εξαργυρώσει το προσωπικό του πολιτικό κεφάλαιο μετά την αποχώρησή του από την Κουμουνδούρου. Σταδιακά περιθωριοποιήθηκε και δεν μπόρεσε να επιστρέψει στην κεντρική πολιτική σκηνή. Το τελευταίο διάστημα, με συνεχείς δημόσιες παρεμβάσεις του προσπαθεί να ρίξει γέφυρες με τους πρώην συντρόφους του της Πλατφόρμας. Ομως, πλέον, το άλλοτε αγαπημένο παιδί της αριστερής πτέρυγας του ΣΥΡΙΖΑ μοιάζει περισσότερο με βαρίδι. Οι ιδεολογικές ταλαντεύσεις των τελευταίων πέντε ετών, σε συνδυασμό με την αρνητική στάση που κράτησε στο ενωτικό εγχείρημα του ΣΥΡΙΖΑ, έχουν παγώσει τις σχέσεις των δύο πλευρών. Οπως σημειώνουν στελέχη της Λαϊκής Ενότητας, ο Αλαβάνος παρουσιάζει συχνά τάσεις καισαρισμού, κάτι που θέλουν να αποφύγουν στο νέο τους εγχείρημα τα στελέχη της κίνησης Λαφαζάνη.