Από τις προσδοκίες ύψους έως… 5 δισ. ευρώ, όσα υποτίθεται πως θα ήταν και τα χρήματα που θα μπορούσε να λάβει ως προκαταβολή η Ελλάδα από τη Ρωσία για την κατασκευή και λειτουργία του περιβόητου αγωγού φυσικού αερίου Turkish (ή Greek) Stream, στο σκεπτικισμό και στο χαμηλώμα του πήχυ.

Αυτό είναι το κλίμα στον απόηχο της χθεσινής πολυδιαφημισμένης επίσκεψης του αφεντικού της Gazprom Αλεξέι Μίλερ και της συνάντησής του με τον Πρωθυπουργό Αλέξη Τσίπρα, όπου και έγινε σαφές ότι η συμφωνία παραμένει ιδιαίτερα ομιχλώδης, και το ίδιο το έργο του αγωγού ιδιαίτερα πρώιμο.

Παρά την προσπάθεια τόσο της ρωσικής όσο και της ελληνικής πλευράς να συντηρήσουν ψηλά το θέμα με δηλώσεις ότι «είμαστε σε καλό δρόμο και οι διαπραγματεύσεις συνεχίζονται», συμφωνία για τον αγωγό δεν υπεγράφη, ενώ δεν υπήρξε η παραμικρή αναφορά- ή έστω κάποια υπόννοια- σε προκαταβολές και άμεσα οικονομικά οφέλη για την Ελλάδα.

Αντί για συμφωνία, οι δηλώσεις Μίλερ αποτυπώνουν τα πολλαπλά αδιέξοδα που αντιμετωπίζει το σχέδιο, αλλά κυρίως η ίδια η Gazprom εναντίον της οποίας ίσως και σήμερα η Ευρωπαική Επιτροπή να ανακοινώσει την έναρξη της διαδικασίας επιβολής κυρώσεων πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ για μονοπωλιακές πρακτικές.

Η ανακοίνωση θα γίνει από την Επίτροπο Ανταγωνισμού Μ. Βεστάγκερ που εκτιμάται ότι θα απευθύνει κατηγορίες στο ρωσικό γίγαντα για μονοπωλιακές πρακτικές και υπερχρέωση των καταναλωτών των κρατών-μελών της Ε.Ε. στην ανατολική Ευρώπη, με βάση την έρευνα που ξεκίνησε το 2011.

Αρκεί να διαβάσει κανείς προσεκτικά τις δηλώσεις Μίλερ μετά την συνάντησή του στο Μαξίμου με τον Πρωθυπουργό, και θα αντιληφθεί ότι το αφεντικό της Gazprom ήρθε στην Αθήνα με το βλέμμα στραμμένο στο επικείμενο πρόστιμο της Κομισιόν. Τα όσα είπε δεν «απευθύνονταν» στην ελληνική πλευρά παρά στις Βρυξέλλες.

Πρώτα διαβεβαίωσε ότι «το σχέδιο θα υλοποιηθεί σύμφωνα με την ευρωπαϊκή νομοθεσία», ότι «αυτό (σσ: δηλαδή η συμμόρφωση με την κοινοτική νομοθεσία) δεν αποτελεί πρόβλημα για τη ρωσική πλευρά», ότι ο αγωγός θα γίνει από «μια ρωσοευρωπαική κοινοπραξία», και πως «ευρωπαϊκές εταιρείες έχουν δείξει ήδη ενδιαφέρον για συμμετοχή σε αυτό».

Τι δείχνουν οι δηλώσεις του ; Οτι οι πιέσεις που ασκούνται στη ρωσική εταιρεία είναι μεγάλες, ίσως να εξηγούν και το χαμήλωμα του πήχυ, τις γενικόλογες δηλώσεις ότι “οι διαπραγματεύσεις με την ελληνική κυβέρνηση συνεχίζονται”, και τη μη υπογραφή ακόμη της συμφωνίας. Αλλά ακόμη και χωρίς το ασφυκτικό πρέσινγκ των Βρυξελλών που γίνεται για καθαρά πολιτικούς λόγους, το ίδιο το σχέδιο παρέμενε και παραμένει αμφιλεγόμενο, ομιχλώδες και ιδιαίτερα πρώιμο πόσο μάλλον για να μιλά κανείς για προκαταβολές έναντι μελλοντικών εσόδων, αφού αντιμετωπίζει πολλαπλά αδιέξοδα.

Τέσσερα αδιέξοδα

Πρώτον, το βασικότερο όλων είναι η έγκριση από την Ευρωπαική Επιτροπή. Εξυπακούεται πως το έργο αυτό θα αρχίσει να υλοποιείται αφού προηγουμένως εξασφαλισθεί η ευρωπαϊκή συναίνεση.

Δεύτερον, για να συμβεί αυτό, η λειτουργία του αγωγού θα πρέπει να συμβατή με τη νομοθεσία της ΕΕ σε δύο κυρίως σημεία. Το ένα είναι ότι δεν πρέπει η εταιρεία που θα τον διαχειρίζεται να είναι ίδια με την εταιρεία που είναι και ο προμηθευτής του φυσικού αερίου, δηλαδή τη Gazprom.

Οι Ρώσοι πιστεύουν πως σε αντίθεση με το South Stream, αυτή τη φορά θα ξεπεράσουν τις νομικές ενστάσεις της ΕΕ, μιας και θα εξαντλήσουν τον επιχειρηματικό τους ρόλο στην κατασκευή του έργου και μεταφορά του προϊόντος μέχρι τα σύνορα της Ελλάδας – και άρα της ΕΕ. Από εκεί και πέρα, θα αναλάβει, όπως είπε χθες ο Μίλερ, ένα κοινοπρακτικό σχήμα, αποτελούμενο από ευρωπαικές και ρωσικές εταιρείες.

Το άλλο σημείο όπου η λειτουργία του αγωγού πρέπει να συμβαδίζει με την κοινοτική νομοθεσία είναι ότι θα πρέπει να μπορεί να φιλοξενεί τη διέλευση αερίου περισσότερων προμηθευτών, όχι μόνο των Ρώσων.

Με τον τρόπο αυτό ωστόσο ακυρώνεται το ρωσικό σχέδιο που προσπαθεί μέσω μονοπωλιακών τακτικών να χειραγωγήσει τις ενεργειακές ανάγκες της Ευρώπης.

Εκτός και αν η διαχειρίστρια εταιρεία του αγωγού υποβάλλει στην ΕΕ αίτημα “εξαίρεσης από την πρόσβαση τρίτων”, σαν αυτό που πέτυχε και πήρε ο TAP.

Εάν ωστόσο οι Βρυξέλλες θέλουν να εμποδίσουν το έργο για λόγους που σχετίζονται με τη γενικότερη στάση τους απέναντι στη Ρωσία και το Ουκρανικό, σίγουρα θα βρουν όχι ένα αλλά πολλά νομικά πατήματα.

Τρίτον, για ποια ακριβώς έσοδα μπορούμε από τώρα να μιλάμε όταν δεν ξέρουμε τους πελάτες και τι ακριβώς αυτοί θα πληρώνουν;

Προυπόθεση για να είναι βιώσιμο ένα τέτοιο έργο είναι να βρει πελάτες. Δηλαδή δυτικοευρωαπικές εταιρείες που θα συνάψουν μακροχρόνια συμβόλαια με την εταιρεία του αγωγού για την απορρόφηση των 47 δισ. κυβικών μέτρων ρωσικού φυσικού αερίου που υποτίθεται ότι θα φτάνουν στα ελληνοτουρκικά σύνορα. Ευρωπαικές εταιρείες- πελάτες του διερχόμενου αερίου δεν έχουν ακόμη βρεθεί.

Και πως άλλωστε θα μπορούσε κάτι τέτοιο να γίνει όταν ουδείς γνωρίζει αν το έργο θα πάρει το «οκ» της Κομισιόν ; Αν επομένως δεν εξασφαλισθεί η έγκριση των Βρυξελλών, και η εν συνεχεία μεταφορά στις ευρωπαϊκές αγορές, με τα νομικά προβλήματα λυμένα και τις ποσότητες καθορισμένες, οποιαδήποτε κουβέντα για τον αγωγό, απλώς στερείται σοβαρότητας.

Τέταρτον, οι εξαγγελίες για την κατασκευή του αγωγού Turkish Stream βρίσκονται ακόμη σε πρώιμο στάδιο καθώς υπάρχει διαφωνία Πούτιν-Ερντογάν ως προς το θέμα της μείωσης της τιμής του φυσικού αερίου που αγοράζουν οι Τούρκοι.

Ηρθε για να δείξει ότι συντηρεί το θέμα

Τι ήρθε λοιπόν να κάνει ο Μίλερ στην Αθήνα ; Να στείλει μια ημέρα πριν την εκτιμώμενη ανακοίνωση από την ΕΕ της απόφασης για πιθανή επιβολή προστίμων, το δικό του μήνυμα στις Βρυξέλλες.

Απαντώντας σε «πρώτο χρόνο» στην προ δύο εβδομάδων επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα, η Μόσχα δείχνει ότι συνεχίζει να συντηρεί ψηλά στην ατζέντα το θέμα, και ότι αναζητά πάντα εναλλακτικές διαδρομές. Σε πιο αιχμηρό άλλωστε ύφος, προχθές ο Μίλερ μιλώντας σε συνέδριο στο Βερολίνο, είχε απειλήσει ακόμη και με διακοπή της παροχής φυσικού αερίου την Ευρώπη από το 2019 και μετά, εάν η ΕΕ εμποδίσει την υλοποίηση του Turkish Stream.

Πέραν όμως των όποιων «λεονταρισμών», το θέμα είναι ότι σαν αποτέλεσμα των παραπάνω, και πιο συγκεκριμένα των εντεινόμενων πιέσεων που ασκούνται τόσο προς Ελλάδα από ΗΠΑ και Βρυξέλλες όσο και προς Gazprom από τη Κομισιόν, Μίλερ και Λαφαζάνης έριξαν χθες αισθητά τους τόνους.

Το αφεντικό του ρωσικού γίγαντα περιορίστηκε έξω από το Μαξίμου σε γενικόλογες επισημάνσεις ότι η Ελλάδα υποστηρίζει το σχέδιο, και ότι ο όγκος του αερίου θα της δώσει τη δυνατότητα να εξασφαλίσει πιστώσεις ώστε να μπορέσει να υλοποιήσει και άλλα έργα στη χώρα.

Την ελπίδα ότι οι συζητήσεις θα καταλήξουν σύντομα σε συμφωνία για τον αγωγό, και ότι η ΕΕ δεν θα φέρει αντίρρηση στο έργο, εξέφρασε από την πλευρά του ο Π.Λαφαζάνης, συνδέοντάς το μάλιστα με τον δυτικών συμφερόντων αγωγό TAP. «Δεν δικαιολογείται η ΕΕ να δίνει άδεια στον TAP και όχι σε ένα αγωγό που θα ξεκινάει από τα ελληνοτουρκικά σύνορα, θα φτάνει ως τη FYROM, και θα είναι στη βάση του κοινοτικού δικαίου», σημείωσε ο υπουργός.

Αν και παρατραβηγμένο ως σενάριο, στελέχη της αγοράς δεν αποκλείουν η ελληνική πλευρά να «σαμποτάρει» τον TAP, εγείροντας για παράδειγμα εμπόδια γύρω από ζητήματα αρχαιολογίας, εάν η ΕΕ δεν δώσει το πράσινο φως στον Turkish Stream.

Δυσφορεί η Αριστερή Πλατφόρμα

Στο κάδρο πάντως θα πρέπει να προσθέσει κανείς και τη δυσφορία της Αριστερής Πλατφόρμας που αμέσως μετά τη διάψευση από το Κρεμλίνο το Σαββατοκύριακο ότι δεν πρόκειται να καταβάλλει στην Ελλάδα προκαταβολή από μελλοντικά έσοδα για τον αγωγό, μέσω της ιστοσελίδας της iskra, προέτρεπε χθες τη Μόσχα «να μην οπισθοχωρήσει σε πιέσεις και να προχωρήσει σε χειρονομίες που θα στέλνουν πολλαπλά μηνύματα».

Σε άρθρο με τίτλο «το στοίχημα της επίσκεψης Μίλερ στην Αθήνα», ο αρθρογράφος αναρωτιόταν με νόημα αν χθες θα γίνει ή όχι το άλμα στις ελληνορωσικές σχέσεις. «Η ευθύνη για να γίνει αυτό το άλμα βαρύνει περισσότερο ή και κυρίως τη Μόσχα. Η Αθήνα μοιάζει αποφασισμένη. Αυτή που μάλλον πρέπει, στις σημερινές περιστάσεις, να δείξει τόλμη, διορατικότητα και αποφασιστικότητα είναι κυρίως η Ρωσία. Η Ρωσία δεν πρέπει την ύστατη στιγμή να ισορροπήσει ανάμεσα σε γερμανικές πιέσεις και δολώματα, αμερικάνικους εκφοβισμούς, δικές της ανασφάλειες και υποχωρητικές αντιλήψεις. Η Ρωσία οφείλει να αντιληφθεί το timing, τις ανάγκες που επιτάσσει και την ανάγκη να μην διστάσει, να μην οπισθοχωρήσει και να προχωρήσει σε μεγάλες χειρονομίες που θα στέλνουν πολλαπλά μηνύματα. Ο Mίλερ και οι άλλοι Ρώσοι αξιωματούχοι που τον συνοδεύουν, οφείλουν να δουν μακρύτερα από τον περιορισμένο ορίζοντα των στενών και μυωπικών συμφερόντων της Ρωσίας», ανέφερε με πολύ νόημα η ιστοσελίδα.

Μόνο με άδεια Κομισιόν η χαλάρωση του εμπάργκο

Τι σχέση τώρα μπορεί να έχουν με τους αγωγούς φυσικού αερίου τα ροδάκινα ; Κι όμως έχουν, αν σκεφτείτε ότι στο πλαίσιο των θεμάτων που συζητήθηκαν κατά την πρόσφατη επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα ήταν και η ενδεχόμενη άρση του ρωσικού εμπάργκο στα ελληνικά προιόντα.

Τότε, οι Ρώσοι είχαν κάνει σαφές ότι άμεση άρση του εμπάργκο για τα προιόντα μιας χώρας δεν είναι δυνατή, και είχαν προτείνει ένα δυσνόητο σχέδιο για ελληνο-ρωσικές μεικτές εταιρείες, στην ουσία ανέφικτο.

Χθες τη σκυτάλλη στο θέμα πήρε η ίδια η Ευρωπαική Επιτροπή. «Μεμονωμένες χώρες, προς τις οποίες η Ρωσία θα χαλαρώσει το εμπάργκο εισαγωγής τροφίμων, θα είναι σε θέση να επαναλάβουν τις εξαγωγές τους μόνο με την άδεια της Ευρωπαϊκής Επιτροπής», δήλωσε ερωτηθείς από το ρωσικό κρατικό πρακτορείο TASS για την πιθανότητα να συμβεί αυτό για την Ελλάδα ο Λιθουανός επικεφαλής της διπλωματικής αντιπροσωπείας της ΕΕ στη Ρωσία, Βιγκάουντας Ουσάτσκας.

«Τόσο η ρωσική πλευρά, όσο και οι χώρες της ΕΕ γνωρίζουν πολύ καλά ότι οι εμπορικές σχέσεις αποτελούν αποκλειστική αρμοδιότητα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και παρόμοια βήματα (σ.σ. χαλάρωσης) και τέτοιες αποφάσεις θα λαμβάνονται μόνο στη βάση των κοινών αποφάσεων», απάντησε ο κ. Ουσάτσκας.

Τελευταία Νέα