Η λέξη-φετίχ των τελευταίων ημερών στα τραπεζικά επιτελεία και όχι μόνο είναι «ρευστότητα».

Θα είναι επαρκής στο κρίσιμο διάστημα πριν και μετά τις εκλογές της 25ης Ιανουαρίου; Θα συνεχίσει να την προσφέρει απλόχερα η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα; Τι θα αποφασιστεί για την Ελλάδα στη συνεδρίαση της ΕΚΤ την Τετάρτη; Θα έχουν λεφτά τα ATM;

Οι επικεφαλής των χρηματοπιστωτικών ιδρυμάτων παραδέχονται ότι το θέμα της ρευστότητας είναι πρώτο στην ατζέντα τους. Ξεκαθαρίζουν όμως ότι, στην πραγματικότητα, πρόκειται για δύο διαφορετικά ζητήματα. Το πρώτο έχει να κάνει με το ρευστό στα γκισέ και τα ATM και το δεύτερο με τη λεγόμενη συστημική ρευστότητα, που αφορά τους ισολογισμούς τους και τη δυνατότητα να χρηματοδοτήσουν την οικονομία. Στην πρώτη περίπτωση, ο πονοκέφαλός τους είναι να μπορούν –σε συνεργασία με την Τράπεζα της Ελλάδος –να εφοδιάζουν όλα ανεξαιρέτως τα ATM με μετρητά και να εξασφαλίσουν ότι υπάρχουν αντίστοιχα χρήματα στα γκισέ. Γιατί γνωρίζουν καλά ότι ακόμη και λίγες μεμονωμένες περιπτώσεις, που σε άλλες συνθήκες θα περνούσαν στα ψιλά, είναι αρκετές για να προκαλέσουν ντόμινο. Δεν είναι τόσο θέμα ποσού, γιατί υπό κανονικές συνθήκες αρκούν μερικές δεκάδες εκατομμύρια ευρώ για να καλυφθεί η ζήτηση, αλλά συντονισμού και οργάνωσης. Η εμπειρία από το 2012, όταν με χρηματαποστολές γέμιζαν τα ATM τα ξημερώματα, έχει εφοδιάσει τις τράπεζες με την απαραίτητη τεχνογνωσία, αλλά αρκεί ένα τυχαίο ολίσθημα για να καταρρεύσει το οικοδόμημα.

Η δεύτερη περίπτωση είναι πιο περίπλοκη. Ηδη από τον Δεκέμβριο τα υπόλοιπα των καταθέσεων μειώθηκαν αισθητά και η περιρρέουσα ατμόσφαιρα δείχνει ότι οι εκροές θα συνεχιστούν. Στην πραγματικότητα βέβαια, τα περισσότερα από τα χρήματα αυτά δεν πηγαίνουν «κάτω από το στρώμα» αλλά μεταφέρονται σε τράπεζες του εξωτερικού, γίνονται ομόλογα ή αμοιβαία διαχείρισης διαθεσίμων. Δηλαδή, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο παραμένουν στο σύστημα, έστω και σε διαφορετική μορφή.

Ομως, για να διατηρήσουν οι ελληνικές τράπεζες τη δική τους ρευστότητα, πρέπει να δανειστούν. Και με τις πόρτες της διατραπεζικής αγοράς ερμητικά κλειστές, η παροχή χρήματος εξαρτάται αποκλειστικά από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα.

Αυτός ακριβώς είναι και ο μεγάλος πονοκέφαλος των ελλήνων τραπεζιτών. Οτι και στις δύο περιπτώσεις οι εξελίξεις δεν περνούν από τα χέρια τους. Η τροφοδοσία των ΑΤΜ και των γκισέ με ζεστό χρήμα είναι βασική αρμοδιότητα της Τραπέζης της Ελλάδος και κατ’ επέκταση της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Και ταυτόχρονα η Φρανκφούρτη είναι αυτή που κρατάει τα κλειδιά της παροχής χρήματος, με το να αποδέχεται ή όχι τα ελληνικά ομόλογα και να δίνει πρόσβαση στους μηχανισμούς ρευστότητας.