Ποιες θα είναι οι ουσιαστικές συνέπειες των επικείμενων εκλογών για το πολιτικό σύστημα; Ποια είναι καλή στρατηγική για νικηφόρο εκλογικό αποτέλεσμα για τους υποψηφίους; Οι επικείμενες εκλογές για την Τοπική Αυτοδιοίκηση, τις περιφέρειες και το Ευρωκοινοβούλιο για πρώτη φορά θα αποκτήσουν χαρακτηριστικά «πρώτης κατηγορίας» (δηλαδή εθνικών) εκλογών. Μπορούν να αποτελέσουν μια αφετηρία θετικών εξελίξεων για μια χώρα που υποφέρει σε κάθε επίπεδο τα τελευταία χρόνια, για ένα πολιτικό σύστημα που γνωρίζει την απαξίωση όσο κανένα άλλο στην Ευρώπη. Για να συμβεί αυτό, όμως, πρέπει να γίνουν κατανοητές ορισμένες διαστάσεις του εκλογικού αγώνα.

H εκλογική διαδικασία αποτελεί ευκαιρία επαναπροσέγγισης των πολιτών από το πολιτικό προσωπικό. Η πρακτική της εξ αποστάσεως υποψηφιότητας με μεθόδους πολιτικής επικοινωνίας, με την εκμετάλλευση των κομματικών διαύλων θα έχει περιορισμένη αποτελεσματικότητα. Με δεδομένα τα πρωτόγνωρα επίπεδα έλλειψης εμπιστοσύνης στους πολιτικούς θεσμούς, οι υποψήφιοι πρέπει να προσπαθήσουν κατά κύριο λόγο να ακούσουν τους εκλογείς, τα προβλήματα, τις ανησυχίες, τα επιμέρους συμφέροντα και τις προτάσεις τους. Μόνο μέσω μιας τέτοιας συζήτησης θα μπορέσουν να ασκήσουν διαπλαστική επιρροή στις στάσεις των συμπολιτών τους. Να αμβλύνουν την οξεία κριτική, τον κυνισμό, την καχυποψία και να αναζητήσουν ένα πεδίο συνεννόησης.

Αλλωστε, οι περισσότεροι από τους δημάρχους και τους περιφερειάρχες που εξελέγησαν το 2010 αποφεύγουν να ταυτιστούν με τα κόμματα της πολιτικής προέλευσής τους (ΠαΣοΚ, ΝΔ), γιατί αυτά αντιμετωπίζουν το μεγάλο πρόβλημα της κατάρρευσης των κομματικών ταυτίσεων από το 2012 και της διάχυτης κριτικής για τις πολιτικές λιτότητας και υπερφορολόγησης. Η εξέλιξη αυτή ίσως είναι θετική για να εκλείψουν φαινόμενα κομματοκρατίας σε τοπικό επίπεδο.

Η μόνη εξαίρεση είναι ότι η στρατηγική του ΣΥΡΙΖΑ προβλέπει το ακριβώς αντίθετο, δηλαδή την προτεραιότητα της κομματικής στόχευσης για την εκλογική αποδοκιμασία της κυβέρνησης. Με τον τρόπο αυτόν η κομματοκρατία επιστρέφει από την πίσω πόρτα. Ταυτόχρονα, οι αντιμνημονιακοί συνδυασμοί κατά κανόνα αποδίδουν μικρή σημασία στην ανάπτυξη ενός συνεκτικού προγράμματος στόχων και προτάσεων.

Το προγραμματικό πλαίσιο, όμως, και η διοικητική επάρκεια όσων θα αναλάβουν τις κρίσιμες πολιτικές θέσεις είναι εξαιρετικά σημαντικό. Οι ΟΤΑ και οι περιφέρειες διαθέτουν αρμοδιότητες και πολιτικές που μπορούν να βελτιώσουν ουσιαστικά την ποιότητα ζωής ανά την επικράτεια. Με την έναρξη της νέας προγραμματικής περιόδου (νέο ΕΣΠΑ) μπορούν να αξιοποιήσουν σημαντικά χρηματοδοτικά εργαλεία και τις καλύτερες πρακτικές για να φέρουν σημαντικά αποτελέσματα. Μία άλλη διάσταση του εκλογικού ανταγωνισμού είναι ότι το πολιτικό πλαίσιο θα παραμείνει αρκετά ευμετάβλητο μέχρι τη διεξαγωγή των εκλογών, ενώ αρκετές παράμετροι δεν βρίσκονται υπό την επιρροή των εγχώριων παραγόντων. Για παράδειγμα, η τεκμηρίωση του πλεονάσματος από τη Eurostat, οι ενδεχόμενες αποφάσεις ή δηλώσεις του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου και του Συμβουλίου Υπουργών σχετικά με τη διαχείριση του ελληνικού ζητήματος θα έχουν αναμφισβήτητη επίδραση.

Δεν είναι καθόλου βέβαιη η έκβαση της αντιπαράθεσης των κομμάτων σχετικά με τη διαμόρφωση του βασικού ερωτήματος το οποίο θα κληθούν να απαντήσουν με την ψήφο τους οι εκλογείς. Θα καταφέρουν οι δυνάμεις της συμπολίτευσης (και σε ποιον βαθμό) να πάρουν ψήφο προοπτικής στηριγμένες στις θετικές προσδοκίες του εκλογικού σώματος; Οι εκλογείς θα έχουν παρόμοια συμπεριφορά την πρώτη εβδομάδα (πρώτος γύρος αυτοδιοικητικών) και τη δεύτερη εβδομάδα (ευρωεκλογές και δεύτερος γύρος);

Για όλους αυτούς τους λόγους, η εκλογική μάχη διακρίνεται από ρευστότητα και κινδύνους. Μεγαλύτερες πιθανότητες επιτυχίας θα έχουν οι πολιτικές ομάδες που θα κάνουν καλή ανάγνωση του πολιτικού πλαισίου και θα αρθρώσουν λόγο και πρόγραμμα που ανταποκρίνονται σε πραγματικά προβλήματα και συνοδεύονται από τη διαπίστωση της ικανότητάς τους να φέρουν αποτελέσματα. Ο νέος δήμαρχος, λοιπόν, καλείται να επιδιορθώσει τις ψηφίδες ενός πολιτικού συστήματος που υπέστη σοβαρές βλάβες. Να δημιουργήσει σε τοπικό επίπεδο τους όρους μιας σύγχρονης δημοκρατίας με αντιπροσωπευτικότητα, αποτελεσματική και συνετή διακυβέρνηση, με άμβλυνση των ανισοτήτων, περιθωριοποίηση των ακροτήτων και κατάργηση των πελατειακών δικτύων. Να αναθερμάνει το ενδιαφέρον για την πολιτική, την πίστη ότι μπορούν να αλλάξουν τα πράγματα προς το καλύτερο, να προσεγγίσουμε επίπεδο διαβίωσης ανάλογο με αυτό άλλων ευρωπαϊκών πόλεων. Αυτός είναι ο δήμαρχος που υποστηρίζουμε και θέλουμε να κερδίσει.

Ο Μάνος Γ. Παπάζογλου είναι λέκτορας Πολιτικών Συστημάτων στο Πανεπιστήμιο Πελοποννήσου

Τελευταία Νέα