Η αυλή του «νονού» Γιανουκόβιτς

Τον αποκαλούν «οδοντίατρο». Αυτό έχει σπουδάσει. Στην ηλικία των 38 ετών όμως, ο Ολεξάντρ Γιανουκόβιτς δεν έχει πιάσει ποτέ τον τροχό. Ανθρωπος διακριτικός, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, περιλαμβάνεται στους επιχειρηματίες που πρόσκεινται στην ουκρανική κυβέρνηση. Για την ακρίβεια, πιο κοντά δεν μπορούσε να βρίσκεται. Ο Ολεξάντρ είναι ο μεγαλύτερος γιος του Βίκτορ Γιανουκόβιτς, του προέδρου της χώρας ο οποίος βρίσκεται αντιμέτωπος με μια πρωτοφανή λαϊκή εξέγερση.

Ο Τύπος εκτιμά την περιουσία του στα 500 εκατ. δολάρια (περισσότερα από 360 εκατ. ευρώ). Ο Ολεξάντρ Γιανουκόβιτς σημειώνει ασταμάτητη πρόοδο τα τελευταία τρία χρόνια, με αποτέλεσμα να βρίσκεται σήμερα στην καρδιά της εξουσίας, δίπλα στον πατέρα του.

Ο πλούσιος επιχειρηματίας ενσαρκώνει τις υπερβολές της ολιγαρχικής Ουκρανίας που θα μπορούσαν να απειλήσουν την εισαγωγή των ευρωπαϊκών προτύπων. Αυτό εξηγεί εν μέρει την άρνηση του Κιέβου στις 29 Νοεμβρίου, στο Βίλνιους, να υπογράψει την έναρξη της διαδικασίας για μια Συμφωνία Σύνδεσης με την Ευρωπαϊκή Ενωση.

Αρχής γενομένης από την εκλογή του, τον Φεβρουάριο του 2010, ο Βίκτορ Γιανουκόβιτς έχει συγκεντρώσει τις εξουσίες και έχει τοποθετήσει πιστούς του ανθρώπους σε θέσεις-κλειδιά. Παρά τα σοβαρά προβλήματα στην οικονομία, καθώς και τη λαϊκή οργή που πυροδοτεί τις διαδηλώσεις δύο εβδομάδες τώρα, αυτός ο πρώην γίγαντας του παρασκηνίου αποκατέστησε στην Ουκρανία έναν όρο πολύ δημοφιλή στη Ρωσία της δεκαετίας του 1990.

Πρόκειται για τη λέξη «cimia» (οικογένεια), η οποία αρχικά σήμαινε τον στενό κύκλο του προέδρου Μπορίς Γέλτσιν. Αναφερόταν προφανώς σε μία οικογένεια με την ευρύτερη έννοια· τον κύκλο των μη εκλεγμένων κραταιών, οι οποίοι έπαιζαν καθοριστικό ρόλο στις αποφάσεις του αρχηγού του κράτους και διασφάλιζαν με αυτόν τον τρόπο την προσωπική τους ευημερία.

Αργότερα, στο Κίεβο, μία άλλη «οικογένεια», ανέλαβε την εξουσία: οι Γιανουκόβιτς. Η Λιουντμίλα, η πρώτη κυρία, ζει απομονωμένη. Ο νεότερος γιος όμως, επίσης Βίκτορ, έχει εκλεγεί βουλευτής –αν και σπανίως εμφανίζεται στο Κοινοβούλιο. Ο ουκρανικός Τύπος αναφέρεται συχνά στην αγάπη του για τα ωραία αυτοκίνητα και τη νυχτερινή ζωή. Ο «οδοντίατρος» όμως είναι αυτός που διαχειρίζεται τις οικογενειακές (οικονομικές) υποθέσεις.

«Η πλειονότητα όσων γράφονται για μένα δεν είναι κριτική, αλλά πολιτικές προβοκάτσιες εναντίον του προέδρου», επέμενε ο ίδιος ο Ολεξάντρ σε μία από τις σπάνιες συνεντεύξεις του στην εφημερίδα του «Ντονιέτσκ». Σε παρόμοια ερώτηση, σχετικά με την αλματώδη πρόοδο του γιου του, τον περασμένο Μάρτιο, ο ουκρανός πρόεδρος απάντησε ότι δεν γνωρίζει «λεπτομέρειες», αλλά γνωρίζει πολύ καλά πόσο εργατικός είναι ο Ολεξάντρ. «Το πλέον σημαντικό που αξιώνω από τον γιο μου είναι η πλήρης διαφάνεια, ακριβώς επειδή βρίσκεται στο μικροσκόπιο, κυρίως το δικό σας», τόνισε απευθυνόμενος στους ουκρανούς δημοσιογράφους.

Οι πολίτες από την πλευρά τους δεν τρέφουν ψευδαισθήσεις. Ο ουκρανικός Τύπος δεν σταματά να αναφέρεται στα πλούτη της οικογένειας. Κατά καιρούς, έχουν δει το φως της δημοσιότητας πολλές λεπτομέρειες γύρω από το πολυτελές κτιριακό συγκρότημα της οικογένειας Γιανουκόβιτς στο Κίεβο, ενώ η εφημερίδα «Ουκραϊνάσκαγια Πράβντα» έχει επίσης αποκαλύψει την ύπαρξη ακόμη μιας βίλας, στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας.

Η δημοσιογραφική επαγρύπνηση ωστόσο δεν φαίνεται να βλάπτει την οικονομική άνθηση της οικογένειας. «Το θέμα είναι ότι δεν υπάρχει πραγματικός ανταγωνισμός», επισημαίνει ο οικονομολόγος Ιλντάρ Γκαζιζουλίν από το Διεθνές Κέντρο Πολιτικών Ερευνών. «Κανείς δεν βλέπει το τέλος αυτής της συσσώρευσης κεφαλαίου, η οποία άρχισε πριν από 20 χρόνια», προσθέτει.