Επειδή καμιά πρόοδος δεν έχει μόνο θετικά, αλλά έχει πάντα και αρνητικά, θα μας επιτραπεί μέσα στον αλαλαγμό για τα ευεργετήματα του Ιντερνετ και του e-mail να εκφράσουμε μερικές αντιρρήσεις. Για εκείνους τουλάχιστον που έχουν χάσει πια τον «κοινό νου» και αισθάνονται το e-mail να προοιωνίζεται μια εποχή απρόσκοπτης, ευρείας και ουσιαστικής επικοινωνίας –αλλά συνάμα και απελευθερωτικών διευκολύνσεων.

Ακούς συχνά καθ’ όλα άξιους νέους επιστήμονες, αλλά και τους γονείς τους –αυτούς προπάντων –ότι στείλανε σε εκατό ή και διακόσιες συχνά εταιρείες, οργανισμούς και επιχειρήσεις με e-mail βιογραφικό τους, αλλά καμιά δεν ευαρεστήθηκε να τους απαντήσει. Εκπλήσσονται μάλιστα, ή τουλάχιστον δείχνουν ότι εκπλήσσονται, πώς με ένα τόσο τρομερό βιογραφικό, όπως θεωρεί ο καθένας το δικό του, δεν έχουν σπεύσει να τους απαντήσουν, και μάλιστα –δεν το λένε, αλλά το εννοούν –με το e-mail επίσης να τους προσλάβουν.

ΔΕΝ ΘΕΛΟΥΝ να καταλάβουν, ενώ καταλαβαίνουν τόσα άλλα, ότι το e-mail δεν έχει δημιουργηθεί για να μπορεί ο καθένας να κάνει ανώδυνα τη δουλειά του. Αντίθετα έχει προκύψει μέσα στη συνθήκη μιας ακραία αναίσθητης και ανταγωνιστικής κοινωνίας ώστε να φαντάζεται ο καθένας ότι με έναν ακαριαίο και αξιοπρεπή ταυτόχρονα τρόπο θα λύσει το πρόβλημά του, χωρίς να χρειαστεί να έρθει σε κανενός είδους επαφή. Αν και στην πραγματικότητα το e-mail ως μέσον προϋποθέτει εκείνον που περιμένει μιαν απάντηση ως μια αναξιοπρεπέστατη, αμελητέα ανωνυμία.

Κανείς δεν φαίνεται να θέλει να σκεφτεί –από φόβο μην τυχόν συκοφαντηθεί μέσα του η αποτελεσματικότητα ενός σύγχρονου τρόπου επικοινωνίας, όπως είναι το e-mail –ότι σε παλαιότερες εποχές που μια πρόσληψη γινόταν διά ζώσης και έπρεπε ο νέος επιστήμονας –άνδρας ή γυναίκα –να έρθει σε κάποια επαφή με οποιονδήποτε θα αποφάσιζε για την τύχη του, υπήρχε πολύ μεγαλύτερο ενδεχόμενο κάτι να συμβεί. Οχι γιατί, κατά το κοινώς λεγόμενο, «το πρόσωπο του ανθρώπου είναι σπαθί», αλλά γιατί οποιαδήποτε επαφή, ακόμη κι αν έχει αρνητικό αποτέλεσμα, ποτέ δεν είναι τόσο προσβλητική όσο ή μη απάντηση με το e-mail.

Αν και πιστεύουμε το ακριβώς αντίθετο, είναι τελείως διαφορετικό να σε απορρίπτουν ενώ σε έχουν γνωρίσει από το να σε περιφρονούν ενώ δεν σε ξέρουν. Στην πρώτη περίπτωση μπορεί να θυμώσεις, να πεισμώσεις, ο χαρακτήρας σου να σκληραγωγηθεί, να υπάρξει δηλαδή μια αλλαγή μέσα σου που θα φέρει κάποιο αποτέλεσμα. Στη δεύτερη περίπτωση αισθάνεσαι όπως ο στρατιώτης που περιμένει να τον λυπηθεί ο στρατηγός, αν και δεν τον γνώριζε, επειδή σκοτώθηκε στον πόλεμο. Επομένως να τα βάλει κανείς με ποιον;

ΒΕΒΑΙΩΣ πρόκειται για κάτι που γίνεται δύσκολα κατανοητό επειδή ο καθένας που χειρίζεται ένα εργαλείο, όπως το Ιντερνετ, δεν μπορεί να φανταστεί ότι ταυτόχρονα παραμένει διαχειρίσιμος και ο ίδιος. Η ελευθερία να χειρίζεσαι ένα μηχάνημα, που σε φέρνει σε επαφή με την ανθρωπότητα στα τέσσερα σημεία του ορίζοντα, φουσκώνει σε τέτοιο βαθμό τη ματαιοδοξία σου ώστε είναι αδύνατον να καταλάβεις ότι πρόκειται για μια ελευθερία πολύ περιορισμένη. Μια ελευθερία που δεν συνεπάγεται και πολιτική, κυρίως, ελευθερία.

Να υπάρχουν και το Ιντερνετ και το e-mail, να ζουν και να βασιλεύουν. Μη συγχέουμε όμως τα πράγματα. Οταν καμαρώνουμε για μια κατάκτηση, σαν να πρόκειται για πανάκεια, συντείνουμε σε μια κοινωνική περιθωριοποίηση αφάνταστα πιο επικίνδυνη σε σχέση με οποιαδήποτε άλλη, ακόμα και την οικονομική περιθωριοποίηση.

Αλλά θα χρειαστεί να συνεχίσουμε.