Αναζήτηση
Οποιος είχε αγαπήσει το «Αγαπημένο μου ημερολόγιο» θα θυμάται τον Νάνι Μορέτι πάνω σε μια βέσπα να γυρίζει χωρίς σκοπό στους έρημους δρόμους της αυγουστιάτικης Ρώμης για να καταλήξει στο τέλος στο σημείο όπου είχε δολοφονηθεί ο Παζολίνι. Το «Αγαπημένο μου ημερολόγιο» κλείνει φέτος 20 χρόνια ζωής και ο σκηνοθέτης του 60. Στο μεταξύ έχουν μεσολαβήσει μερικές ταινίες ακόμη, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι, ένας καταστροφικός σεισμός, η κεφαλιά του Ζιντάν στον Ματεράτσι, η οικονομική κρίση, το Κίνημα του Γκρίλο. Αλλά και μια φράση που εκστομίζει ο ίδιος ο Μορέτι στον «Απρίλη» βλέποντας τον Μάσιμο ντ’ Αλέμα σε ένα τηλεοπτικό ντιμπέιτ να ακούει σιωπηλός έναν χειμαρρώδη Μπερλουσκόνι: «Ντ’ Αλέμα, κάνε κάτι, απάντησε, πες κάτι αριστερό!».
Ο Μάσιμο ντ’ Αλέμα δεν είπε ποτέ κάτι αρκούντως αριστερό. Φλέρταρε με τον Τρίτο Δρόμο του Μπλερ, προσπάθησε να μετατοπίσει την Αριστερά προς το Κέντρο χωρίς να κάνει πολύ θόρυβο, κάποια στιγμή ένας παπαράτσι τον έπιασε πάνω σε ένα γιοτ και άντε να πείσεις ότι το γιοτ δεν είναι δεξιό, ειδικά αν δεν έχει πει στο μεταξύ κάτι αριστερό. Κάπως έτσι τον κατάπιε η χοάνη της πολιτικής ιστορίας. Ο Νάνι Μορέτι δεν τον ξαναθυμήθηκε. Εγινε πατέρας που προσπαθεί να ξεπεράσει τον χαμό του παιδιού του, μετά χήρος που θρήνησε για καιρό την απώλεια της γυναίκας του σ’ ένα παγκάκι έξω από το σχολείο της κόρης τους, ψυχαναλυτής ενός κουρασμένου Πάπα που θέλει να παραιτηθεί, πανίσχυρος μεγιστάνας των μέσων ενημέρωσης και πολιτικός που του φαίνεται αδιανόητη η καταδίκη του από τη Δικαιοσύνη.
Ο Μορέτι είναι ένας παρατηρητής της εποχής του που όταν δεν βυθίζεται στα οικογενειακά δράματα γίνεται προφητικός. Αλλά είναι ο ίδιος αριστερός; Ο Αλεσάντρο ντε Νικόλα της Repubblica θέλει να εντάξει κάπου έναν άνθρωπο της τέχνης που του φαίνεται οργανικά συνδεδεμένος «με εκείνη την Αριστερά της διανόησης, της ορθοδοξίας, του ιδεαλισμού». Και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι με γνώμονα το καλλιτεχνικό του έργο, στο αξιακό σύστημα του Μορέτι η ατομική συνείδηση υπερτερεί της συλλογικής συνείδησης, ότι ο ίδιος πιστεύει στις αστικές αρετές της προσωπικής ευθύνης και της μετριοπάθειας, ότι είναι δύσπιστος τόσο απέναντι στις μάζες όσο και στο κράτος. «Με άλλα λόγια, ο Μορέτι είναι το αρχέτυπο του φιλελεύθερου διανοούμενου με αναρχικές τάσεις και συντηρητικά γούστα».
Εντάξει, το γιοτ του Ντ’ Αλέμα μπορεί να είναι δεξιό. Αλλά γιατί δεν είναι αριστερή η μετριοπάθεια; Τι εξορίζει από τον ιδεολογικό της πεδίο το αίσθημα ευθύνης, γιατί αποτελεί διαπιστευτήριο αριστεροσύνης η τυφλή πίστη στις μάζες; Πριν απαντήσει κανείς, ας θυμηθεί εκείνη τη βόλτα με τη βέσπα που καταλήγει στο μνημείο του Παζολίνι, στην Οστια. Ηταν προσκύνημα σε έναν αιρετικό.
