Οπως έχει γράψει ο Γιάννης Βούλγαρης («Η Ελλάδα της Μεταπολίτευσης», Θεμέλιο, 2001): η βαθιά θετική τομή που συντελέστηκε στην Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας τον Ιούλιο του 1974 μετέτρεψε μια ιστορική «στιγμή» βραχείας διάρκειας σε «μακρά περίοδο» με ασαφές τέλος. Εκτοτε, το τέλος της Μεταπολίτευσης προαναγγέλλεται σε τακτά διαστήματα, κυρίως με βάση τις ανάγκες της συγκυρίας. Ωσπου ήρθε η μεγάλη κρίση και βρέθηκε ο εύκολος «έξω από ‘δώ» αποδιοπομπαίος τράγος. Για όλα φταίει η Μεταπολίτευση! Από τη γενική ευφορία, τη γενικευμένη χαλαρότητα και τον εφησυχασμό της περιόδου λίγο πριν από την κρίση, περνάμε στο γενικό αυτομαστίγωμα. Ετσι, το «τέλος» της Μεταπολίτευσης ταυτίσθηκε με τη διαγραφή της. Αλλά αν η μεταπολιτευτική περίοδος ήταν η αιτία των δεινών μας, πού σταματάμε την αναδρομή στην αναζήτηση μιας καλύτερης περιόδου του νεοελληνικού βίου; Στη χουντική επταετία, στη μετεμφυλιακή «καχεκτική δημοκρατία», στον εμφύλιο πόλεμο, στην Κατοχή, στη δικτατορία της 4ης Αυγούστου (…), στη Μικρασιατική Καταστροφή;

Η μεταπολιτευτική περίοδος είχε και συστημικές αδυναμίες και πολλές παθογένειες και μερικές πολύ κακές στιγμές. Ομως, είχε και επιτυχημένες φάσεις και λαμπρές στιγμές και συνολικά, για πρώτη φορά στην ιστορία του ελληνικού κράτους, συνδυάστηκαν η πολιτική δημοκρατία και σταθερότητα, τα κοινωνικά δικαιώματα και η οικονομική ευημερία, δηλαδή οι καλές πτυχές του ευρωπαϊκού κοινωνικού μοντέλου. Αν έτσι έχουν τα πράγματα, η Μεταπολίτευση έχει τελειώσει εδώ και καιρό. Ομως δεν μπορεί απερίσκεπτα να διαγραφεί, όπως συνέβαινε με την αφαίρεση σημαντικών προσώπων –που και αυτά είχαν τις αδυναμίες τους –από τις επίσημες φωτογραφίες της εποχής του «υπαρκτού σοσιαλισμού».

Αν με κάτι πρέπει να ξεμπερδέψουμε, αυτό είναι η τοξική κουλτούρα της ευκολίας που διαπερνά τον σύγχρονο ελληνικό βίο. Αν και η κουλτούρα αυτή άνθησε την εποχή της ευημερίας, οφείλεται περισσότερο στο ότι διανύσαμε μέσα σε μερικές δεκαετίες μια πορεία οικονομικής εξέλιξης που άλλοι λαοί χρειάστηκαν αιώνες. Δυστυχώς, ακόμη και σήμερα, ο κυρίαρχος τρόπος αντίληψης των πραγμάτων και η αντίστοιχη ατομική και συλλογική πρακτική διαπνέονται από μια τέτοια μονοδιάστατη, εσωστρεφή και α-ιστορική προσέγγιση των προβλημάτων.

Η Μεταπολίτευση έχει τελειώσει εδώ και καιρό. Ομως, η διαγραφή της δεν μας βοηθάει. Ας μην πετάξουμε απερίσκεπτα από τη σκάφη μαζί με το νερό και το μωρό της ελληνικής δημοκρατίας, χωρίς μάλιστα να το αντικαταστήσουμε με κάτι καλύτερο.

Ο Γιάννης Καλογήρου είναι καθηγητής στο ΕΜΠ

Τελευταία Νέα