Η Μαρία Ρεπούση στον χορό του Ζαλόγγου

«Να σταματήσει το κυνήγι μαγισσών. Δεν βρισκόμαστε πια στον Μεσαίωνα, όπου τις ενοχλητικές γυναίκες τις βάφτιζαν μάγισσες και τις έκαιγαν», δήλωσε χθες στα «ΝΕΑ» η Μαρία Ρεπούση, έπειτα από τον θόρυβο που προκάλεσε η ραδιοφωνική δήλωσή της (Alpha 9,89) όταν ζητήθηκε η άποψή της για τον χορό του Ζαλόγγου. Σύμφωνα με την άποψη αυτή, όλοι οι λαοί έχουν εθνικούς μύθους. Η βουλευτής Πειραιώς της ΔΗΜΑΡ θεωρεί ότι ο τρόπος με τον οποίο παρουσιάστηκε η δήλωσή της στο Διαδίκτυο («εθνικός μύθος ο χορός του Ζαλόγγου») δεν αποδίδει όσα είπε. Επισημαίνει μάλιστα ότι παρέπεμψε στη βιβλιογραφία για το ιστορικό συμβάν.

Δεν είναι η πρώτη φορά που η Μαρία Ρεπούση, καθηγήτρια Ιστορίας και Ιστορικής Εκπαίδευσης στην Παιδαγωγική Σχολή του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, βρίσκεται στο κέντρο των επικρίσεων για τις απόψεις της. Στην ίδια εκπομπή ρωτήθηκε και για το αποσυρθέν σήμερα διδακτικό βιβλίου Ιστορίας της ΣΤ’ Δημοτικού, το οποίο υπέγραφε και στο οποίο γινόταν λόγος για τον «συνωστισμό» στην αποβάθρα της Σμύρνης την ημέρα της Καταστροφής. Η κυρία Ρεπούση απάντησε ως εξής:

«Ηταν ένα πάρα πολύ καλό σχολικό βιβλίο, είχε μία ατυχή έκφραση, διορθώθηκε αμέσως. Δεν υπήρχε η λέξη «συνωστισμός», υπήρχε το ρήμα στην περιγραφή μιας αθρόας προσέλευσης. Εμείς αμέσως είπαμε πως δεν είναι σωστή η λέξη συνωστισμός επειδή προσβάλλει τις μνήμες ανθρώπων. Δεν θέλαμε να πούμε ότι στη Σμύρνη έγινε συνωστισμός».

Τι συνέβη στο Σούλι. Η τοποθέτηση της Μαρίας Ρεπούση αναθέρμανε μια σύγκρουση που σοβεί χρόνια τώρα. Κύριο χαρακτηριστικό της σύγκρουσης αυτής η υπεράσπιση της λεγόμενης Εθνικής Ιστορίας από ερασιτέχνες ιστορικούς και η μετατροπή της ανάγνωσης της Ιστορίας σε πολιτικό ζήτημα.

Τι συνέβη όμως τον Δεκέμβριο του 1803 στο Σούλι; Καταδιωκόμενη από στρατιωτικό απόσπασμα του Αλή Πασά, μια ομάδα από Σουλιώτες κατέφυγε στους πρόποδες του Ζαλόγγου. Στις εχθροπραξίες, κάποιοι παραδόθηκαν, κάποιοι κατάφεραν να ξεφύγουν και ορισμένες γυναίκες κατέφυγαν σε έναν κοντινό βράχο, η απόληξη του οποίου ήταν γκρεμός.

Σύμφωνα με την ιστορικό Βάσω Ψιμούλη, συγγραφέα του βιβλίου «Σούλι και Σουλιώτες» (Εθνικό Ιδρυμα Ερευνών, 1998), «στη διάρκεια της διεξαγόμενης, σε στενωπούς και μονοπάτια του όρους, μάχης, μέρος των γυναικόπαιδων κατακρημνίστηκε, είτε απωθούμενο στην άκρη του γκρεμού από τους οπισθοχωρούντες μαχητές είτε με απόφαση των γυναικών να προτιμήσουν γι’ αυτές και τα παιδιά τους τον εκούσιο θάνατο παρά μια οδυνηρή αιματοχυσία και αιχμαλωσία». Ο καθηγητής Αλέξης Πολίτης, από τη σκοπιά του, δεν αρνείται το περιστατικό, αλλά κάνει λόγο για μυθοποιητική χρήση του την οποία εντοπίζει «στην εξιδανίκευση, στον χορό. Αυτό άλλωστε είναι το διαφορετικό και το εξαιρετικό, επειδή αυτοκτονίες απελπισμένων, ακόμη και ομαδικές, δεν είναι κάτι πρωτόγνωρο στην ανθρώπινη ιστορία»(«Ο χορός του Ζαλόγγου», στον τόμο «Μύθοι και ιδεολογήματα στη σύγχρονη Ελλάδα», Εταιρεία Σπουδών Σχολής Μωραΐτη, 2007). Σε όσους μάλιστα επικαλούνται το τραγούδι «Εχε γεια καημένε κόσμε» ως απόδειξη του περιστατικού, σημειώνει ότι είναι δημιούργημα του 1908.

Ολα αυτά είναι η επιφάνεια προσεγγίσεων που προϋποθέτουν συστηματική έρευνα των πηγών, επιστημονικές διαμάχες, συνέδρια και, κυρίως, προσωπικό μόχθο, επισήμαιναν καθηγητές της Ιστορίας στων οποίων τη γνώμη προσφύγαμε. Ορισμένοι, που δεν ήθελαν να γίνει αναφορά στο όνομά τους, επισήμαιναν ότι είναι εξαιρετικά επιζήμιο να γίνεται η Ιστορία αντικείμενο των κακής ποιότητας πολιτικών αντιπαραθέσεων. Κυρίαρχη τάση είναι να αναζητούνται εύπεπτα θέματα, τα οποία χρησιμοποιούνται συχνά από ΜΜΕ για σκανδαλοθηρία κι από πολιτικούς εκπροσώπους για πατριδοκαπηλία. Ούτως ή άλλως, η πολιτική δεν είναι πανεπιστημιακό μάθημα.

Στο πλευρό της ο Τατσόπουλος