Επιστρέφει στην έδρα στηριζόμενος στο μπαστούνι του. Ζητά επανειλημμένως από τον συνομιλητή του να μιλάει πιο δυνατά στο μικρόφωνο διότι δεν ακούει καλά. Και όμως, δεν έπρεπε κανείς να βασιστεί στα σημάδια του χρόνου σε εκείνη την ακροαματική διαδικασία της 27ης Μαρτίου, στην Επιτροπή Ερευνών για τη σφαγή στη Μαρικάνα.

«Απαντήστε στην ερώτηση, παρακαλώ». Απέναντι στον Γιώργο Μπίζο, η αρχηγός της νοτιοαφρικανικής Αστυνομίας Ράια Φιγιέγκα στέκεται ανέκφραστη. «Δεν απαντήσατε στην ερώτηση!». Στα 84 του, τα μαλλιά και το μουστάκι του είναι κατάλευκα. Το πείσμα του όμως δεν έχει ούτε μία «ρυτίδα». «Συμφωνείτε μαζί μου ότι οι διαδηλωτές, στην πλειονότητά τους, ήταν άοπλοι και ότι ζητούσαν μόνο καλύτερους μισθούς;». Στις 16 Αυγούστου 2012, 34 απεργοί ανθρακωρύχοι στη Μαρικάνα, δυτικά του Γιοχάνεσμπουργκ, σκοτώθηκαν από τις δυνάμεις της τάξης. Ηταν μια αιματοχυσία άνευ προηγουμένου στη δημοκρατική Νότια Αφρική. Ο δικηγόρος που εκπροσωπεί τις οικογένειες των θυμάτων υψώνει ξανά τον τόνο της φωνής του. «Γνωρίζετε την Ιστορία σας, κυρία επίτροπε; Θυμάστε τη σφαγή στο Σάρπβιλ το 1960; Εξήντα εννέα άνθρωποι πυροβολήθηκαν, οι περισσότεροι πισώπλατα». Τείνει το δάχτυλό του. «Και γνωρίζετε ποια ήταν η υπερασπιστική γραμμή της Αστυνομίας του απαρτχάιντ; Η αυτοάμυνα! Οπως ισχυρίζεστε εσείς σήμερα!».

Ο Γιώργος Μπίζος έχει πει πολλές φορές πως θα συνταξιοδοτηθεί. Κατά βάθος, όμως, δεν το θέλησε ποτέ. Το 2002, κατά τη διάρκεια των διακοπών στη γενέτειρά του, την Ελλάδα, λαμβάνει ένα τηλεφώνημα. Του ζητούν να αναλάβει την υπεράσπιση του ηγέτη της αντιπολίτευσης της Ζιμπάμπουε, του Μόργκαν Τσβανγκιράι, ο οποίος κατηγορούνταν ότι υπέθαλψε πραξικόπημα εναντίον του προέδρου Ρόμπερτ Μουγκάμπε. Ο Μπίζος απευθύνεται στη γυναίκα του. Ακόμη θυμάται τα λόγια της: «Πήγαινε. Ξέρω καλά ότι θέλεις να πας. Πες ναι, λοιπόν».

Παρ’ όλα αυτά, όταν έσβησε τα 80 του κεριά έκρινε πως «ήρθε πια ο καιρός» να αποσυρθεί. Ενας από τους λόγους που τον οδήγησαν σε αυτή την απόφαση ήταν ότι ξεχνούσε ολοένα και περισσότερα ονόματα. Οι νέοι δικηγόροι όμως που τον γνωρίζουν από το Κέντρο Νομικών Πόρων, το οποίο υπερασπίζεται τα δικαιώματα των ασθενέστερων Νοτιοαφρικανών, επιμένουν. «Ενας μού είπε μια φορά: «Γιώργο, όλα όσα θα μπορούσες να ξεχάσεις, οι περισσότεροι από εμάς πρέπει να τα μάθουμε. Οπότε, μείνε μαζί μας»». Το αναγνωρίζει, δεν ξέρει πώς «να αντισταθεί στην κολακεία». Σίγουρα, ο Γιώργος Μπίζος έχει πολλά να δώσει. Αναγκασμένος στα 13 του να εγκαταλείψει την κατεχόμενη από τους Γερμανούς Ελλάδα μαζί με τον πατέρα του, αποφασίζει να αφιερώσει όλη την ενέργειά του στον αγώνα κατά των διακρίσεων που επιβάλλει στους «μη λευκούς» το καθεστώς του απαρτχάιντ. Το 1963 και το 1964, ο Νέλσον Μαντέλα τον καλεί να τον υπερασπιστεί στη δίκη της Ριβόνια. Πριν καταδικαστεί σε ισόβια κάθειρξη και φυλακιστεί στο νησί Ρόμπεν Αϊλαντ, ο ηγέτης του Αφρικανικού Εθνικού Κογκρέσου (ANC) λέει στο δικαστήριο: «Εάν είναι απαραίτητο, είμαι έτοιμος να πεθάνω για το ιδανικό μιας ελεύθερης και δημοκρατικής κοινωνίας». «Εκείνο το πρωινό έπεισα τον Μαντέλα να προσθέσει το «εάν είναι αναγκαίο» ώστε η δήλωσή του να μην εκληφθεί από το καθεστώς ως πρόθεση να γίνει μάρτυρας και καταδικαστεί σε θάνατο αντί για φυλάκιση», θυμάται ο Μπίζος.

Τα χρόνια που ακολουθούν, γίνεται ηγετική φυσιογνωμία. Υπερασπίζεται τους αγωνιστές κατά του απαρτχάιντ που βασανίστηκαν ή σκοτώθηκαν μέσα στα κελιά τους. «Πιστεύουμε ότι έχει μεγάλη εμπειρία», λέει ο Τζέιμς Νίκολ, βρετανός δικηγόρος που υπερασπίζεται κάποιες από τις οικογένειες των θυμάτων της Μαρικάνα. «Στην κατ’ αντιπαράσταση εξέταση είναι πολύ αποτελεσματικός διότι τα ερωτήματά του είναι σαφή και δομημένα. Ξέρει πού θέλει να πάει».

Οι εργασίες της Εξεταστικής Επιτροπής θα συνεχιστούν για αρκετές εβδομάδες ακόμη. «Κανείς δεν μπορεί να κλείσει τα μάτια στα πορίσματά της», εκτιμά ο ίδιος ο Μπίζος. Κατά τη διάρκεια της συζήτησης στο ακροατήριο, ανακαλεί στη μνήμη του ένα απόφθεγμα του αμερικανοϊσπανού φιλοσόφου Τζορτζ Σανταγιάνα: «Εκείνοι που δεν μπορούν να θυμηθούν το παρελθόν είναι καταδικασμένοι να το επαναλάβουν».

Για Οσκαρ!

Εάν ο Γιώργος Μπίζοςδεν ήταν δικηγόρος,θα ήταν ηθοποιός για Οσκαρ

Ο Αρχιεπίσκοπος Ντέσμοντ Τούτου στα 80ά γενέθλια του παλιού του φίλου

Τελευταία Νέα