ΤΟ «Πλην Λακεδαιμονίων» του Κ.Π. Καβάφη θύμιζεη κυβέρνηση μέχρι την Τετάρτη το βράδυ. Και αυτό γιατί διαρροές και ενδείξεις άφηναν να εννοηθεί ότι η επιβολή του φόρου ακινήτων μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ –το γνωστόΕΕΤΗΔΕ –θα συνεχιζόταν ψηφισμένη από ΝΔ και ΠΑΣΟΚ, πλην ΔΗΜΑΡ. Ωστόσο, η σύσκεψη Σαμαρά, Βενιζέλου και Κουβέλη στο Μέγαρο Μαξίμου έφερε τελικά τους τρεις της κυβέρνησης πιο κοντά, επιβεβαιώνοντας την εκτίμηση ότι η πολιτική σταθερότητα είναι πλέον κεκτημένο και ότι η κυβέρνηση έχει δυνατότητα εσωτερικών προσαρμογών σε μια κρίσιμη φάση. Η διαπραγμάτευση του Στουρνάρα με την τρόικα ξεκίνησε με τους τρεις εταίρους της κυβέρνησης να ομονοούν για τον φόρο ακινήτων. Πώς φθάσαμε εκεί; Το χρονικό έχει παρεξηγήσεις και μικροεκνευρισμούς στο παρασκήνιο, απ’ όπου φαίνεται να πέρασε και το φάντασμα των πρόωρων εκλογών. Τα προσχήματα όμως τηρήθηκαν, καθώς οι τρεις της κυβέρνησης βρίσκουν νέες ισορροπίες και υπήρξε προσοχή, ιδίως από πλευράς Μαξίμου, να μην έρθει κανείς σε πολύ δύσκολη θέση –τουλάχιστον εμφανώς!

Η κρίσιμη στιγμή

«Δηλαδή, Φώτη, θα το ψηφίσεις;»

Θα μπορούσε να είναι η στιγμή κορύφωσης της έντασης στη μεγάλη σύσκεψη Σαμαρά, Βενιζέλου και Κουβέλη στο Μέγαρο Μαξίμου την περασμένη Τετάρτη. Αλλά σοβαρή ένταση δεν υπήρξε. Τουλάχιστον όχι για το κρίσιμο κομμάτι της συζήτησης και όχι στην αίθουσα. Στην πραγματικότητα, η ερώτηση του Γιάννη Στουρνάρα προς τον πρόεδρο της ΔΗΜΑΡ, απλή, συγκεκριμένη και με το «κάζουαλ» ύφος που έχει ο υπουργός Οικονομικών, επιβεβαίωσε ότι ο φόρος ακινήτων μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ θα παραμείνει, έχοντας την υποστήριξη και των τριών κυβερνητικών εταίρων. Δηλαδή του Κουβέλη. Διότι η Ιπποκράτους, μέσω πολλαπλών διαρροών ένα σαρανταοκτάωρο νωρίτερα, είχε πει ότι ήθελε μεν να καταλήξουν οι αρχηγοί σε κοινή θέση για τον φόρο ακινήτων, αφήνοντας όμως να εννοηθεί σαφώς ότι η στήριξη του ΠΑΣΟΚ είναι δεδομένη.

Η συνάντηση των τριών της περασμένης Τετάρτης ήταν από τις πιο ενδιαφέρουσες. Οχι γιατί κράτησε πάνω από τρεις ώρες. Ή γιατί ήταν παρόντες ο υπουργός Επικρατείας Δημήτρης Σταμάτης και ο σύμβουλος του Πρωθυπουργού Χρύσανθος Λαζαρίδης, δύο άνθρωποι του Σαμαρά που έχουν ενσωματωθεί στο σχήμα επαφών των τριών αρχηγών. Το να είναι περισσότεροι γύρω από το τραπέζι σημαίνει ότι αποφεύγεται η πόλωση. Με δεδομένη την αριστερή πολιτική καταγωγή του Λαζαρίδη και τον μειλίχιο χαρακτήρα του Σταμάτη –που ξέρει τον Βενιζέλο από τη Θεσσαλονίκη –η διεύρυνση της σύνθεσης βοηθάει την ατμόσφαιρα.

Οπως σε κάθε ομάδα, οι ρόλοι έχουν αρχίσει και αποσαφηνίζονται. Το μεγαλύτερο μέρος του χρόνου το παίρνουν ο Βαγγέλης Βενιζέλος και ο Γιάννης Στουρνάρας. Αμφότεροι μιλάνε πάρα πολύ. Ο δεύτερος βάζοντας κάτω αριθμούς και εξηγώντας την κατάσταση της οικονομίας. Ο πρώτος «καδράροντας» τα θέματα σε ευρύτερο πολιτικό και συχνά ιστορικό πλαίσιο. Ο Κουβέλης είναι πιο δωρικός στις διατυπώσεις του. Και ο Σαμαράς λακωνικός –παρότι Μεσσήνιος –στην παρουσία του στο τραπέζι, προσέχοντας όμως την κατεύθυνση. Στους πρωθυπουργικούς χειρισμούς κρύβεται το λογισμικό της κυβέρνησης των τριών.

Το τρικ της ΔΗΜΑΡ

ΔΕΚΑ μήνες μετά το ξεκίνημά της, η κυβέρνηση των τριών παραμένει το πιο ενδιαφέρον και φιλόδοξο πείραμα στα νεότερα πολιτικά χρονικά.

Η συμμετοχή στη συγκυβέρνηση έχει αλλάξει τους παίκτες, έστω και αν ο καθένας ζει με διαφορετικό τρόπο τη φάση του. Και αυτό προσδιορίζει και την πολιτική τους κινησιολογία.

Επειτα από μια διαδρομή στο αριστερό στερέωμα, ο Φώτης Κουβέλης έχει βρεθεί αρχηγός κόμματος που μετέχει στην κυβέρνηση. Είναι μια θέση που τον ενδιαφέρει να προστατεύσει. Κοιταγμένη απέξω, η ΔΗΜΑΡ, σε επίπεδο βουλευτών και στελεχών, είναι διχασμένη στο θέμα της συμμετοχής στην κυβέρνηση. Αλλά και στο μέχρι πού μπορεί η Αγίου Κωνσταντίνου να στηρίξει την οικονομική πολιτική. Η βάση όμως, δηλαδή οι ψηφοφόροι, είναι κατά 80% υπέρ της στήριξης της κυβέρνησης. Ενώ η συμμετοχή στην κυβέρνηση έχει την επιδοκιμασία και ευρύτερων ομάδων, έστω και αν αυτές δεν ψηφίζουν ΔΗΜΑΡ. Αυτό είναι κάτι που υποχρεώνει τον Κουβέλη να ισορροπεί. Δεν του απαγορεύει όμως να στηρίζει και in extremis να ψηφίζει, όπως έγινε με τον προϋπολογισμό. Ή θα γίνει, τελικά, με τον φόρο ακινήτων.

Στην περίπτωση του Βενιζέλου, η εικόνα είναι αντίστροφη. Από τη λίστα Λαγκάρντ και μετά, είναι φανερό ότι ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ ελέγχει την Κοινοβουλευτική του Ομάδα που, μετά και κάποιες επιστροφές που έχουν την ψυχολογική αξία τους, έχει σταθεροποιηθεί. Αρα, μπορεί να δώσει στήριξη στην οικονομική πολιτική. Ούτως ή άλλως, το ΠΑΣΟΚ έχει χάσει επαφή με τη βάση του στη συγκυρία αυτή και έχει συρρικνωθεί σε ποσοστά που μπορεί να είναι και μονοψήφια. Στη φάση αυτή, ο Βενιζέλος δεν έχει να ρισκάρει τη σχέση με την κοινωνία γιατί αυτή είναι προς ανοικοδόμηση. Τέλος, δεδομένου ότι ο φόρος ακινήτων μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ επεβλήθη τον Σεπτέμβριο του 2011, επί των ημερών του Βενιζέλου ως υπουργού Οικονομικών, κυβερνητικοί παρατηρητές ήξεραν ότι θα του ήταν προσωπικά και πολιτικά δύσκολο να μην τον στηρίξει.

Στην πραγματικότητα, ο Βενιζέλος αισθάνεται την εξέλιξη της όλης υπόθεσης ως δικαίωση. Πρώτον, σε κανέναν μέχρι τώρα δεν κόπηκε το ρεύμα επειδή δεν πληρώνει το ΕΕΤΗΔΕ. Δεύτερον, με επιμονή και της τρόικας, το υπουργείο Οικονομικών και το Μαξίμου υιοθέτησαν τελικά τον φόρο αυτό ως αποτελεσματικό μέτρο και βγήκαν από μια ατέρμονη συζήτηση περί συντελεστών, κλιμάκων και διαρκών αναμορφώσεων. Στην πραγματικότητα, το μέτρο είναι τόσο αποτελεσματικό και έχει αποδώσει ώστε η ΔΗΜΑΡ μπήκε στον πειρασμό να υποστηρίξει ότι πρέπει να επέλθει ελάφρυνση σε μία σειρά φορολογικών διευθετήσεων που θα αξιοποιούσαν τα υπάρχοντα έσοδα από το ΕΕΤΗΔΕ. Αυτά όμως δεν θα υπήρχαν το 2014. Προκειμένου να καλυφθούν, θα χρειαζόταν –έστω και με άλλο όνομα ή τρόπο –η επαναφορά του μέτρου αργότερα ώστε να αναγκαστεί να πάει η κυβέρνηση δύο φορές στη Βουλή σε ένα χρόνο. Κακά τα ψέματα: επρόκειτο για πολιτικό τρικ.

«Δεν θα είναι σαν το άρθρο 35…»

ΟΙ μεγάλες πολιτικές καριέρες δεν είναι γραμμικές. Είναι κυκλικές. Εχουν κενά ή διαλείμματα ή ακόμη και φάσεις αυτοεξορίας. Κάτι που δημιουργεί προϋποθέσεις για το λεγόμενο «καλό δεύτερο ημίχρονο», όπως αυτό που διανύει ο Αντώνης Σαμαράς. Ο νυν ένοικος του Μαξίμου έζησε τη μεγάλη άνοδο όταν έγινε υπουργός Εξωτερικών, τόλμησε το εγχείρημα της Πολιτικής Ανοιξης, αλλά πέρασε και μια περίοδο έντεκα ετών κατά την οποία ουσιαστικά ήταν σε απόσταση από την πρώτη γραμμή της ενεργού πολιτικής. Σκληραγωγημένος πολιτικά, ο Σαμαράς μπορεί να συναισθανθεί τη θέση των εταίρων του στην κυβέρνηση. Και να αντιληφθεί πώς τοποθετούνται οι ίδιοι –πέρα από τα κόμματά τους –στα πολιτικά συμφραζόμενα.

Ολα αυτά συνεπάγονται μια μικροδιαχείριση που δεν εξαντλείται στο ότι οι σχέσεις μεταξύ των τριών είναι πια πολύ καλές, αφού έχουν βρεθεί και ξαναβρεθεί και όχι μόνο σε συσκέψεις όπως αυτή της περασμένης Τετάρτης, αλλά και σε ιδιωτικά περιβάλλοντα. Οπως πάντα όμως στην πολιτική, όλα είναι πολιτικά. Είναι, ας πούμε, προφανές ότι ο Βενιζέλος ασφυκτιά στην υπάρχουσα συγκυρία. Ενας πολιτικός με ευφυΐα, ευγλωττία και εγωισμό που ήταν πάντα στην πρώτη γραμμή, που κυριάρχησε αμέσως και γρήγορα στο ΠΑΣΟΚ πριν από είκοσι χρόνια, έχει φθάσει, όπως το περίμενε, να είναι αρχηγός αλλά σε ένα κόμμα συρρικνωμένο και φτωχό σε στελέχη.

Ενας Βενιζέλος που ασφυκτιά –έστω και αν ο ίδιος θεωρεί ότι βάζει πλάτη στα δημοσιονομικώς δύσκολα, αλλά η κυβέρνηση ξεχνάει να καλέσει το ΠΑΣΟΚ στην εκδήλωση για το ΕΣΠΑ. Ενας Κουβέλης που θέλει να προστατεύσει το αρχηγικό του status, καθώς και να κρατήσει τις ισορροπίες μέσα στο κόμμα του, ενώ δεν θέλει να απολέσει τον αριστερό του χαρακτήρα. Αλλά και ένας Στουρνάρας που έχει απέναντί του την τρόικα και δεν μπορεί να διαπραγματευθεί με σενάρια. Χρειάζεται να έχει μια στέρεη θέση. Ολα αυτά προκάλεσαν ένα ηλεκτροστατικό πεδίο με μικροδιαρροές και τις αναγκαίες μικροπαρεξηγήσεις που όμως διευθετήθηκαν στο ξεκίνημα της σύσκεψης της Τετάρτης. Εκεί, όσο κι αν φαίνεται παράξενο, η κουβέντα δεν χρωματίσθηκε τόσο από επιχειρήματα που ακούστηκαν εντός, αλλά από πληροφορίες ή μια βοή που ήρθε από έξω. Η βοή αυτή αφορούσε, κυρίως, το ενδεχόμενο πρόωρων εκλογών. Είναι κάτι που ο Αντώνης Σαμαράς δεν το είπε ποτέ μέσα. Ηταν και θέμα πολιτικού τακτ κι ο Πρωθυπουργός είναι τυπικός σε αυτά. Αλλά ήταν κάτι που ακουγόταν απέξω. Και αν ξέρεις πολιτική –κάτι που ισχύει και για τον Βενιζέλο, αλλά και για τον Κουβέλη –μπορείς να ξεχωρίζεις μέσα σε πολλούς ήχους, εκείνον που έχει σημασία. Θέμα εκλογών δεν ετέθη λοιπόν. Αλλά ο βολονταρισμός του Σαμαρά –από εποχής Πολιτικής Ανοιξης –είναι γνωστός. Δεν είναι πολιτικός της ακινησίας ακόμη και αν το ρίσκο είναι μεγάλο.

Αυτή είναι η μία πτυχή. Η άλλη έχει να κάνει με τα κοινοβουλευτικά κουκιά και είχε ειδικό αποδέκτη τον Κουβέλη. Υπήρχε μεν πολιτική κατανόηση προς τον πρόεδρο της ΔΗΜΑΡ ότι ο φόρος ακινήτων μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ δεν ήταν το είδος του μέτρου που θα του ταίριαζε πολιτικά ή προσωπικά να ψηφίσει. Πλην όμως, όπως εξηγήθηκε ευγενικά, «αυτή τη φορά δεν θα είναι σαν το άρθρο 135 με τις 151 ψήφους». Ο υπαινιγμός αφορούσε το πώς πέρασαν τα εργασιακά –χωρίς τη στήριξη της ΔΗΜΑΡ –πέρυσι το φθινόπωρο. Επισημάνθηκαν μηνύματα από βουλευτές της ΝΔ –χαρακτηριστικές οι δηλώσεις του Γιάννη Μιχελάκη –ότι δεν μπορούσε η συντηρητική παράταξη να τραβάει το κάρο της οικονομικής πολιτικής μόνη της. Χωρίς τη ΔΗΜΑΡ υπήρχε ο κίνδυνος να μην περάσει ο φόρος ακινήτων –άρα, να πάμε σε εκλογές. Ολα αυτά, ενώ ο Στουρνάρας ήθελε να πάει στην τρόικα μόνο εφόσον είχαν συμφωνήσει οι αρχηγοί ότι ένα μέτρο μπορούσε να ψηφιστεί. Διαφορετικά οι τροϊκανοί θα έλεγαν: «Συμφωνήστε πρώτα μεταξύ μας και ελάτε μετά σε εμάς».

Κάπως έτσι το βάρος τού να μην πέσει η κυβέρνηση το ανέλαβε ο Κουβέλης. Από εκεί και πέρα, ήταν θέμα διευθέτησης και διατύπωσης το πώς θα παρουσιαστεί η λύση για τον φόρο ακινήτων μέσω λογαριασμών της ΔΕΗ. Σε όλα αυτά βοήθησε και ο Βενιζέλος, που τα είχε πει και με τον Κουβέλη κατ’ ιδίαν στο γνωστό ραντεβού πριν από τη συνάντηση των αρχηγών.

Η σύσκεψη στο Μαξίμου άρχισε στις 7 και όχι στις 6 το απόγευμα, ώστε να μην υπάρχει ο πειρασμός των δελτίων ειδήσεων που είχαν τελειώσει για τα καλά όταν βγήκαν έξω ο Κουβέλης και ο Βενιζέλος. Με τη ΔΗΜΑΡ να έχει βάλει υπερβολικά ψηλά τον πήχη στο θέμα του φόρου ακινήτων, υπήρχε η ανάγκη να τηρηθούν κάπως τα επικοινωνιακά προσχήματα. Εξού και ένας τελευταίος γύρος τηλεφωνημάτων –από τα κινητά πια –του Κουβέλη με τους Στουρνάρα και Σαμαρά που είχαν βγει να φάνε αργά το βράδυ.

Τελευταία Νέα