Να που ξαναρχίζουν! Τι; Τα περί της μεγάλης σύγκρουσης των πολιτισμών, της μουσουλμανικής οργής, του ισλαμικού κόσμου που αναφλέγεται, της ανικανότητας του Ισλάμ να αποδεχθεί το κριτικό πνεύμα και την ελευθερία της σκέψης.

Οταν κοιτάζουμε όμως τα γεγονότα, τι βλέπουμε; Μερικές χιλιάδες διαδηλωτών στην Τύνιδα και τη Βεγγάζη, σίγουρα πολύ βίαιους, λίγο περισσότερους στο Κάιρο• στο Αφγανιστάν, άλλη μια επίθεση σε μία μακρά σειρά που εντάσσεται σε μια άλλη λογική, και στο Παρίσι μερικές δεκάδες νεαροί υποτίθεται σαλαφιστές που έρχονται να προσευχηθούν μπροστά από την αμερικανική πρεσβεία και μοιάζουν έκπληκτοι που τους κακοδέχονται. Και για τη μεγάλη μάζα των μουσουλμάνων, η απάθεια, αν όχι η αδιαφορία.

Αλλη μία φορά η απόσταση ανάμεσα στους τίτλους και την πραγματικότητα είναι εκπληκτική. Η κοινή γνώμη βλέπει την πραγματικότητα μέσω ενός επίμονου στερεότυπου: ο μουσουλμανικός κόσμος είναι ένας, ενεργεί ως μουσουλμανικός κόσμος και, όσο στο Ισλάμ δεν γίνεται θεολογική μεταρρύθμιση, δεν μπορεί να γίνει σύγχρονο.

Στην πραγματικότητα, οι διαμαρτυρίες και η μορφή που παίρνουν δεν μπορεί να γίνουν κατανοητές αν δεν διαχωρίσουμε τα δύο επίπεδα: το θρησκευτικό και το πολιτικό. Σήμερα, τόσο η Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία όσο και οι Μουσουλμάνοι μιλούν για τον «πόνο» του πιστού και για την αγανάκτησή του μπροστά στις αδιάκοπες επιθέσεις εναντίον πραγμάτων που θεωρούν ιερά. Αντίθετα, η βία εναντίον των αμερικανικών πρεσβειών, όσο και αν προέρχεται από μια μειονότητα, είναι πολύ πολιτική. Οι τρεις πρώτες πρεσβείες που δέχθηκαν επίθεση βρίσκονται στις τρεις χώρες που έκαναν την Αραβική Ανοιξη (Τυνησία, Αίγυπτος, Λιβύη) και το μόνο κράτος που προσπαθεί να τεθεί επικεφαλής της νέας διαμαρτυρίας, το Ιράν, είναι αυτό του οποίου η θέση στη Μέση Ανατολή υπονομεύτηκε σχεδόν πλήρως από αυτή την ίδια Αραβική Ανοιξη.

Δεν είναι οι πρωταγωνιστές της Αραβικής Ανοιξης αυτοί που επιτέθηκαν στις αμερικανικές πρεσβείες, δεν είναι καν αυτοί που επωφελήθηκαν κυρίως από τις εκλογές, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι και το Ενάχντα. Είναι, αντίθετα, αυτοί για τους οποίους η Αραβική Ανοιξη έκανε τις αραβικές χώρες να εκτραπούν από την αληθινή μάχη τους. Θα πρέπει η δυτική κοινή γνώμη να καταλάβει επιτέλους ότι οι αραβικές κοινωνίες είναι εξίσου διαιρεμένες και περίπλοκες με τις βόρειες γειτόνισσές τους.

Η μεγάλη σύγκρουση είναι πλέον αυτή που φέρνει αντιμέτωπους έναν σουνιτικό άξονα (από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους έως τους Σαουδάραβες περνώντας από την Τουρκία) και έναν σιιτικό άξονα γύρω από το Ιράν και τους συμμάχους του (τη Χεζμπολάχ και το συριακό καθεστώς). Και εκ των πραγμάτων ο πρώτος άξονας συμμερίζεται, τουλάχιστον αυτή τη στιγμή, την ίδια εμμονή εναντίον ενός πυρηνικού Ιράν που βρίσκει κανείς στο Τελ Αβίβ, το Παρίσι και την Ουάσιγκτον.

Ο Ολιβιέ Ρουά είναι δημοσιολόγος εξειδικευμένος στο ισλάμ, καθηγητής στο Ευρωπαϊκό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο της Φλωρεντίας

Τελευταία Νέα