O νέος νόμος-πλαίσιο γεννήθηκε έπειτα από 10 μήνες κυοφορίας, στις 25 Αυγούστου 2011. Πρωτοφανές: καμία οργανωμένη συλλογική συνιστώσα της ακαδημαϊκής κοινότητας (σύλλογοι, ομοσπονδίες, σύγκλητοι, πρυτανικές Αρχές) δεν συμφώνησε με αυτόν. Κατά την ταπεινή μου άποψη, η ομοθυμαδόν απόρριψη της νέας αλλαγής από το εσωτερικό του Πανεπιστημίου και η ομοφωνία στους εκτός εξηγείται μόνον από την έλλειψη στοιχειώδους αλληλοκατανόησης και αλληλοσεβασμού. Οι κυβερνήσεις ουδέποτε εμπιστεύτηκαν τα πανεπιστήμια και το αυτοδιοίκητό τους. Παρενέβαιναν κομματικά σε κάθε συλλογική διαδικασία, σε πρυτανικές και φοιτητικές εκλογές, ακόμη και σε εκλογές προέδρων τμημάτων! Και κυρίως, μαζικοποίησαν αυθαίρετα την ανώτατη εκπαίδευση πολλαπλασιάζοντας «εις κάθε χωρίον» τα ιδρύματα, εισάγοντας καραβιές νέων φοιτητών χωρίς σχέδιο, μελέτη αγοράς εργασίας, πρόνοια για πολλές εκατοντάδες αποφοίτους. Από κοντά σε αυτές τις εγκληματικές κυβερνητικές πρακτικές και οι τοπικές κοινωνίες, απαιτούσαν και από ένα τμήμα ΤΕΙ και ΑΕΙ έξω από την πόρτα τους για τους δικούς τους μικροπολιτικούς λόγους.

Αυτά για τους εκτός. Γιατί και οι εντός έχουμε ευθύνες: ανεχθήκαμε τις κομματικές παρεμβάσεις, χαϊδέψαμε τα αυτιά των φοιτητών, αφήσαμε τη συστηματική κατάργηση του ασύλου ατιμώρητη, εκθρέψαμε την αυθαιρεσία των κομματικών νεολαιών και δυστυχώς δεν επιδιώξαμε πάντοτε την αριστεία, τη διεθνή καταξίωση, την ακαδημαϊκή πρωτοπορία.

Και τώρα; Ο νέος νόμος-πλαίσιο είναι εδώ. Στις ακαδημαϊκές εξελίξεις και κρίσεις εφαρμόζεται. Στην οργάνωση των σπουδών άρχισε να εφαρμόζεται. Στην εσωτερική και την εξωτερική διαδικασία αξιολόγησης, στα περισσότερα ιδρύματα σχεδόν ολοκληρώθηκε. Μένει το μείζον ζήτημα της εκλογής των μελών του Συμβουλίου. Γιατί είναι μείζον; Επειδή τα εσωτερικά μέλη συγκεντρώνουν στο πρόσωπό τους υπερβολικές εξουσίες: καθορίζουν τις στρατηγικές του ιδρύματος, καταρτίζουν οργανισμούς και κανονισμούς εσωτερικής λειτουργίας, εγκρίνουν προϋπολογισμούς και απολογισμούς, αποφασίζουν για την ίδρυση νέων σχολών και προγραμμάτων, διαλέγουν κοσμήτορες και υποψηφίους πρυτάνεις, «οργανώνουν την ασφάλεια/προστασία των μελών της ακαδημαϊκής κοινότητας και της περιουσίας του ιδρύματος». Σύνολο 13 αρμοδιότητες που μέχρι σήμερα είχε η Σύγκλητος ή το Πρυτανικό Συμβούλιο, το οποίο – δυνητικά – ελεγχόταν από την ακαδημαϊκή κοινότητα. Εδινε λόγο σε αυτήν. Τώρα δεν θα δίνει πλέον, ούτε θα ρωτάει τη γνώμη της, αν δεν το κρίνει απαραίτητο.

Για όλους τους παραπάνω λόγους η επιλογή των μελών του Συμβουλίου, ιδίως των πρώτων, είναι εξαιρετικής σημασίας. Οποιος ενδιαφέρεται για το μέλλον του πανεπιστημίου του δεν μπορεί να λέει «ευχαριστώ δεν θα πάρω». Οποιος έχει συναίσθηση της ακαδημαϊκής του ευθύνης δεν μπορεί γενικά και αόριστα να επικαλείται το συμφέρον του «δημόσιου πανεπιστήμιου» και να αδιαφορεί για το ποιος θα εκλεγεί και με ποιες επιδιώξεις. Για τους ίδιους ακριβώς λόγους που συμμετέχουμε στις βουλευτικές και δημοτικές εκλογές, παρά τις όποιες αντιρρήσεις μας για το «σύστημα», πρέπει να συμμετέχουμε και σε αυτές τις εκλογές, όσο και αν διαφωνούμε με το πλαίσιο του νόμου. Λένε ορισμένοι «όχι στην εφαρμογή ενός νόμου που καταργεί το δημόσιο πανεπιστήμιο και εισάγει επιχειρηματικές λογικές». Εξαρτάται από το ποιος θα εκλεγεί: αν εκλεγούν συνάδελφοι με ισχυρό ακαδημαϊκό προφίλ, πραγματικά «πλήρους και αποκλειστικής απασχόλησης» με αποδεδειγμένη εμπειρία σε εκλεγμένες θέσεις διοίκησης, τότε και οι επιλογές τους θα είναι ανάλογες. Αν αντίθετα εκλεγούν «συνάδελφοι» χωρίς ακαδημαϊκό προφίλ, περαστικοί και ιπτάμενοι, χωρίς διοικητική εμπειρία, ανάλογες θα είναι και οι επιλογές τους.

Υπάρχουν ωστόσο και ορισμένοι, λίγοι αλλά δυναμικοί, που έχουν αναλάβει εργολαβικά τον ρόλο του αυτόκλητου προστάτη του δημοσίου συμφέροντος. Δεν αποτελούν πλειοψηφία ούτε στις φοιτητικές εκλογές ούτε στις εκλογές των συλλόγων διδασκόντων και εκπροσωπούν μια εξαιρετικά μειοψηφική άποψη στην κοινωνία. Αυτοί ξέρουν το καλό του Πανεπιστημίου και το δικό μας και «θα εμποδίσουν με κάθε μέσο» οτιδήποτε δεν συμφωνεί με τη δική τους συνείδηση. Στο μυαλό τους δεν είναι νόμιμο τι αποφασίζεται στα επίσημα θεσμικά όργανα, νόμιμο είναι ό,τι λένε μεταξύ τους στις «γενικές» συνελεύσεις. Εστω και αν μένουν τριάντα «παλικάρια» που ψηφίζουν 16 υπέρ και 14 κατά της όποιας απόφασης. Και αν 20χρονοι πολίτες που φοιτούν σε ένα ΑΕΙ δεν γνωρίζουν ότι οι νόμοι στη δημοκρατία δεν είναι αυθαίρετοι αλλά εκφράζουν την εκάστοτε κοινωνική πλειοψηφία, τότε είναι τραγικό το επίπεδο της παιδείας μας. Να το παραβλέπουν όμως αυτό πανεπιστημιακοί δάσκαλοι που ορκίστηκαν «υπακοή στο Σύνταγμα και τους νόμους», είναι μια καρικατούρα: «δημόσιος αντάρτης αορίστου χρόνου»!

Ο Μιχαήλ Ζουμπουλάκης είναι αντιπρύτανης του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας

Τελευταία Νέα