Η «δίκη» για το Άλτσχαϊμερ

Η σκηνή θύμιζε επιστημονικό δικαστήριο. Τι δικαζόταν; Ενα ερώτημα: «Υπάρχει κάτι _ τρέξιμο στον κυλιόμενο διάδρομο, αυξημένη κατανάλωση φαγητών με σπανάκι, εκμάθηση αραβικών _ που να προλαμβάνει τη νόσο του Αλτσχάιμερ ή να καθυστερεί την εκδήλωσή της;».

Για να δοθεί απάντηση στο ερώτημα – γράφει η εφημερίδα «Νιου Γιορκ Τάιμς» –τα Εθνικά Ιδρύματα Υγείας (NIH) των ΗΠΑ ανέθεσαν σε ένα «δικαστήριο» από 15 ιατρικούς επιστήμονες οι οποίοι δεν ασχολούνταν με την έρευνα για τη νόσο, να ακούσουν όλα τα διαθέσιμα στοιχεία και να εκδώσουν μια απόφαση.

Επί μιάμιση ημέρα την περασμένη άνοιξη, ερευνητές και επιστήμονες παρουσίασαν τα επιχειρήματά τους, περιγράφοντας μελέτες και εξηγώντας τι έχουν δείξει. Μεταξύ αυτών ήταν και επιστήμονες από το Πανεπιστήμιο Ντιουκ, στους οποίους είχε ανατεθεί να εξετάσουν εκατοντάδες δημοσιευμένες μελέτες και να τις αξιολογήσουν. Τις ίδιες μελέτες είχαν διαβάσει και τα μέλη του «δικαστηρίου» στο πλαίσιο της προετοιμασίας τους για εκείνη την ημέρα.

Οι μελέτες αφορούσαν ό,τι έχει προταθεί ως «ασπίδα» κατά της νόσου του Αλτσχάιμερ: από τη γυμναστική του σώματος και του μυαλού, την υγιεινή διατροφή και τη δραστήρια κοινωνική ζωή έως το μορφωτικό επίπεδο, τη μοναχική ζωή και τα αντιφλεγμονώδη ή αντιυπερτασικά φάρμακα.

Το όλο θέμα απέκτησε μεγάλη σημασία για τα ΝΙΗ επειδή προσφάτως συγκεντρώθηκαν πειστικά στοιχεία ότι δύο εξετάσεις _ το PET εγκεφάλου και η ανάλυση ενός υγρού που λέγεται εγκεφαλονωτιαίο υγρό _ μπορούν να εντοπίσουν ίχνη της νόσου του Αλτσχάιμερ πολύ προτού εκδηλωθούν συμπτώματα. Το γεγονός αυτό μοιραία οδήγησε στο ερώτημα αν και τι μπορεί να γίνει για να αποφύγει κανείς τα χειρότερα.

Η «ετυμηγορία» όμως ήταν θλιβερή. Προς το παρόν, τα επιστημονικά στοιχεία είναι πολύ λίγα ή/και κακής ποιότητας για να γίνουν συστάσεις προς τον κόσμο, ώστε να σταματήσει ή να καθυστερήσει μια αρρώστια που ακατάπαυστα σκοτώνει τα εγκεφαλικά κύτταρα αφήνοντας στο τέλος τους ασθενείς άλαλους, με ακράτεια, ανήμπορους να φάνε μόνοι τους, δίχως να ξέρουν ποιοι είναι και χωρίς να αναγνωρίζουν όσους κάποτε αγάπησαν πάρα πολύ.

«Προς το παρόν», έγραψαν οι «δικαστές» στην έκθεση που υπέβαλαν στα ΝΙΗ, «δεν υπάρχουν στοιχεία έστω και μέτριας επιστημονικής ποιότητας που να υποστηρίζουν τη συσχέτιση τροποποιήσιμων παραγόντων (όπως τα διατροφικά συμπληρώματα, τα σκευάσματα βοτάνων, διαιτητικοί παράγοντες, συνταγογραφούμενα ή μη συνταγογραφούμενα φάρμακα, κοινωνικοί ή οικονομικοί παράγοντες, ιατρικές διαταραχές, τοξίνες ή περιβαλλοντικές εκθέσεις) με τη μείωση του κινδύνου εκδηλώσεως νόσου του Αλτσχάιμερ».

«Εξεπλάγην και ταυτοχρόνως στενοχωρήθηκα πολύ για την έλλειψη επαρκών στοιχείων», λέει η δρ Μάρθα Νταβίγκλους, επικεφαλής του «δικαστηρίου» και καθηγήτρια Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή Φάινμπεργκ του Πανεπιστημίου Νορθουέστερν. «Είναι μια νόσος που μπορεί να εκδηλωθεί στον καθένα μας, αλλά όμως βρισκόμαστε ακόμα σε πρωτόγονο ερευνητικό στάδιο».

Χωρίς στοιχεία

«Το πρόβλημα δεν είναι ότι δεν βρήκαμε στοιχεία», λέει ο δρ Τζον Γουίλιαμς ο νεώτερος, επικεφαλής της ομάδας του Πανεπιστημίου Ντιουκ που αξιολόγησε όλες τις δημοσιευμένες μελέτες. «Βρήκαμε _ αλλά λίγο απ’ όλα: δεν υπήρχε σχεδόν κανένας τροποποιήσιμος παράγοντας για τον οποίο να μην έχει δημοσιευθεί κάτι, αλλά για τους περισσότερους τα στοιχεία είναι χαμηλής ποιότητας, άρα μη αξιοποιήσιμα προς το παρόν».

Καλά όλ’ αυτά, αλλά ο κόσμος τι πρέπει να κάνει έως ότου βρουν οι επιστήμονες στοιχεία; Η Εταιρεία Αλτσχάιμερ των ΗΠΑ συνιστά να ασκούμαστε συστηματικά, να «βασανίζουμε» το μυαλό μας, να παραμένουμε δραστήριοι κοινωνικά και να διατηρούμε την καρδιά μας υγιή. Αυτά τα μέτρα μόνο να βοηθήσουν μπορούν, λέει η διευθύντρια του οργανισμού δρ Μαρία Καρίλο. Και αν στο μέλλον αποδειχθεί ότι όντως προλαμβάνουν τη νόσο του Αλτσχάιμερ, όποιος τα ακολουθήσει μόνο κερδισμένος θα είναι…