«ΓΡΑΦΩ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΕΝΟΣ ΚΟΜΜΑΤΟΣ ΣΗΜΑΙΝΕΙ ΟΤΙ
ΓΡΑΦΩ ΤΗ ΓΕΝΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΜΙΑΣ ΧΩΡΑΣ ΑΠΟ ΜΙΑ ΑΠΟΨΗ
ΜΟΝΟΓΡΑΦΙΚΗ, ΓΙΑ ΝΑ ΦΩΤΙΣΤΕΙ ΜΙΑ ΧΑΡΑΚΤΗΡΙΣΤΙΚΗ
ΤΗΣ ΠΛΕΥΡΑ». ΤΗΝ ΠΡΟΤΡΟΠΗ ΑΥΤΗ ΤΟΥ ΓΚΡΑΜΣΙ
ΑΚΟΛΟΥΘΕΙ Ο ΤΑΣΟΣ ΤΡΙΚΚΑΣ ΣΤΟ ΟΓΚΩΔΕΣ ΔΙΤΟΜΟ
ΕΡΓΟ ΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΔΑ, ΑΠΟ ΤΟ 1951 ΜΕΧΡΙ
ΤΗ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑ ΤΗΣ 21ηςΑΠΡΙΛΙΟΥ
Η Ενιαία Δημοκρατική Αριστερά (ΕΔΑ), από την ίδρυσή της τον Αύγουστο του 1951 έως τη δικτατορία της 21ης Απριλίου, αποτέλεσε επί 16 χρόνια τη νόμιμη έκφραση του αριστερού κινήματος στην Ελλάδα. Ξεκινώντας, τα πρώτα μετεμφυλιοπολεμικά χρόνια, με έναν περιορισμένο αριθμό στελεχών, σε καθεστώς οριακής νομιμότητας, η ΕΔΑ κατόρθωσε μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα να ανασυγκροτήσει την Αριστερά και να επιβάλει την παρουσία της στην πολιτική ζωή, ξαναδίνοντας φωνή στους ηττημένους του Εμφυλίου. Καθοριστικός εταίρος μιας ευρύτατης αντιδεξιάς συμμαχίας στις εκλογές του 1956, αναδείχθηκε αξιωματική αντιπολίτευση στις εκλογές του 1958, όπου συγκέντρωσε το 25% των ψήφων.

Η συνέχεια δεν υπήρξε βέβαια το ίδιο ευνοϊκή για την ΕΔΑ, αφού τα αιτήματα της δεκαετίας του ΄60 υπερέβαιναν την απλή επανασυσπείρωση της ηττημένης ΕΑΜικής Αριστεράς. Και στις καινούργιες συνθήκες όμως η ΕΔΑ, παρά την εκλογική υποχώρηση που σημείωσε, έβαλε τη σφραγίδα της, τόσο στον πολιτικό όσο και στον πολιτιστικό τομέα. Οι δημοκρατικές κινητοποιήσεις που κορυφώθηκαν στα Ιουλιανά του 1965, το κίνημα της νεολαίας που τροφοδότησε και αιμοδότησε στη συνέχεια τον αντιδικτατορικό αγώνα, αλλά και η πολιτιστική άνοιξη της δεκαετίας του ΄60, που ο απόηχός της παραμένει ακόμη ζωντανός, οφείλουν πολλά στην παρουσία και τη δράση της ΕΔΑ. Τη συναρπαστική αυτή ιστορία ανασυνθέτει λεπτομερώς ο Τ. Τρίκκας, επιλέγοντας να κινηθεί ταυτόχρονα σε τρία διακριτά επίπεδα, γεγονός που εξηγεί και την έκταση του βιβλίου.

Το πρώτο επίπεδο αφορά την εκτενή αρχειακή τεκμηρίωση, η οποία καθιστά το βιβλίο απαραίτητο σημείο αναφοράς για όποιον επιθυμεί να ασχοληθεί είτε με τη συγκεκριμένη περίοδο είτε με την ιστορική διαδρομή της ελληνικής Αριστεράς. Ο Τ. Τρίκκας έχει μελετήσει εξαντλητικά το αρχείο της ΕΔΑ, το οποίο ταξινομημένο από την Ιωάννα Παπαθανασίου (με τη συνεργασία της Αντ. Κάπολα και του Γ. Παπαθεοδώρου) βρίσκεται σήμερα στα ΑΣΚΙ. Αρχείο που διασώθηκε χάρη στην προνοητικότητα και την επιμονή του Ηλία Ηλιού, ο οποίος μετά τη δικτατορία το διεκδίκησε από την Ασφάλεια που το είχε κατασχέσει και το παρέλαβε τελικά σε άθλια κατάσταση, στοιβαγμένο σε 120 μεγάλες σακούλες απορριμμάτων. Με βάση το αρχείο της ΕΔΑ, σε συνδυασμό και με τα δημοσιεύματα της Αυγής, ο Τ. Τρίκκας παρουσιάζει αναλυτικά τις πολιτικές επεξεργασίες της ΕΔΑ, όπως αυτές διαμορφώθηκαν σταδιακά από τα κεντρικά καθοδηγητικά της όργανα, ενώ αναδεικνύει ταυτόχρονα και τις διαφοροποιήσεις που σημειώθηκαν (όπως π.χ. τις αποκλίνουσες και άγνωστες μέχρι σήμερα παρεμβάσεις του Μ. Δραγούμη, του Σπ. Λιναρδάτου κ.ά. στο Β΄ Συνέδριο της ΕΔΑ, σελ.

962-963).

Χρησιμοποιεί επίσης τις γραπτές μαρτυρίες που έχουν κατά καιρούς καταθέσει βασικά στελέχη της ΕΔΑ (ο Μ. Γλέζος, ο Σπ. Λιναρδάτος, ο Ν. Καρράς κ. ά.), ενώ παράλληλα καταφεύγει και στο αρχείο του ΚΚΕ (που βρίσκεται στα ΑΣΚΙ) για να φωτίσει ορισμένες άγνωστες πλευρές των σχέσεων της ΕΔΑ με το ΚΚΕ. Όπως π.χ. η συμβολή του Μιλτ. Πορφυρογένη (σημαντικού αλλά σήμερα παραγνωρισμένου στελέχους του ΚΚΕ), ο οποίος, έχοντας την ευθύνη της παράνομης βάσης του ΚΚΕ στη Δυτική Ευρώπη στις αρχές της δεκαετίας του ΄50, συνέβαλε καθοριστικά στις διαδικασίες για την ίδρυση της ΕΔΑ.

Τέλος, διασταυρώνει τις πληροφορίες που αντλεί από τα αρχεία με προφορικές μαρτυρίες, ώστε να ξεπεράσει τη σκόπιμη ορισμένες φορές, λόγω παρανομίας, παραπληροφόρηση που ενδέχεται να εμφιλοχωρεί στα γραπτά τεκμήρια. Χαρακτηριστικό παράδειγμα η ηθελημένα λανθασμένη χρονολόγηση του 8ου Συνεδρίου του ΚΚΕ, που αναφέρεται παντού (τόσο στα αρχεία όσο και σταΕπίσημα Κείμενατου ΚΚΕ) ότι πραγματοποιήθηκε τον Αύγουστο του 1961. Το εν λόγω συνέδριο πραγματοποιήθηκε όμως τον Μάιο του 1961 και σκόπιμα η επίσημη ανακοίνωση του ΚΚΕ το ετεροχρονολόγησε ώστε να συγκαλυφθεί η συμμετοχή σε αυτό στελεχών της ΕΔΑ από την Ελλάδα, τα ονόματα των οποίων παραθέτει ο Τ. Τρίκκας (σελ. 843 κ.ε.).

Τάσος Τρίκκας

ΕΔΑ 1951-1967

ΤΟΝΕΟ ΠΡΟΣΩΠΟΤΗΣ ΑΡΙΣΤΕΡΑΣ

ΕΚΔ. ΘΕΜΕΛΙΟ, 2009, ΔΥΟ ΤΟΜΟΙ, ΣΕΛ. 1.446, ΤΙΜΗ: 123 ΕΥΡΩ

Τελευταία Νέα