ΝΑ ΜΟΙΡΑΣΤΩ μαζί σας μερικές σκέψεις με αφορμή έναν χάρτη εγκληματικότητας στη σημερινή Ελλάδα όπως δημοσιεύτηκε στον Τύπο. Ασφαλώς οι επιστήμονες που ασχολούνται με το φαινόμενο και τις εξάρσεις του, είναι κυρίως αυτοί, όπως π.χ. ο φίλος μου Γιάννης Πανούσης, που μπορούν να παρουσιάσουν μια ολοκληρωμένη ανάλυση. Θα έλεγα όμως ότι μία προσέγγιση για μερική ερμηνεία είναι και αυτή από τον τρόπο που εκτυλίχθηκε τα τελευταία 40- 50 χρόνια και η ανάπτυξη αυτού του τόπου. Το είδος και το περιεχόμενό της, και προπάντων τα ήθη που ευνόησε. Ανεξάρτητα από την όποια μεταβολή σε ορισμένα οικονομικά μεγέθη και τον μακροχρόνιο δυναμισμό της, ανεξάρτητα δηλαδή από το πόσο εκείνη η ανάπτυξη συνέβαλε, έστω και εμμέσως, στην εμβάθυνση, βελτίωση της παραγωγικής δομής της χώρας έγινε φανερό από την αρχή ότι το ήθος που χαρακτήριζε την διαδικασία δεν ήταν εκείνο του «παραγωγού», του δημιουργού, του καινοτόμου. Η περιβάλλουσα νοοτροπία, το απορρέον ήθος, ήταν το «ήθος του εργολάβου», για το άμεσο, το μέγιστο αποτέλεσμα χωρίς αναφορά στο ολικό κόστος, κοινωνικό και μακροχρόνιο. Μόνο το προσωπικό και άμεσο, ας πούμε το λογιστικό. Οικονομική διαδικασία αποκομμένη από το συμφέρον της κοινότητας, ως εάν η οικονομική ανάπτυξη, η βελτίωση των όρων ζωής των πολιτών, δεν αγγίζει, δεν αφορά τον πολίτη και την μοίρα του και εκείνη της κοινότητάς του. Έτσι καθώς αυτό το είδος «ανάπτυξης» διαχέεται στις δεκαετίες ΄50- ΄90, παράσιτα πνίγουν τους μηχανισμούς της οικονομίας. Στην γεωργία, στην βιομηχανία, στις υπηρεσίες. Παράσιτα παντού. Παράσιτα στην Διοίκηση. Εστίες σαπρόφυτων σ΄ ολόκληρη την «αναπτυσσόμενη» χώρα. Ανάπτυξη χωρίς αντίστοιχο θεσμικό εκσυγχρονισμό. Ανάπτυξη αποφλοιωμένη από κάθε έννοια ηθικού κανόνα. Θυμάμαι εδώ, την ανάπτυξη του γκανγκστερισμού και των ηθών που διέτρεξαν την αμερικανική κοινωνία με την απότομη, σχεδόν άναρχη, ανάπτυξη που ακολούθησε στις δεκαετίες μετά τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο. Η υποδομή της οικονομίας μας εκσυγχρονίζεται αργά και σχεδόν πάντοτε εκ των υστέρων μέσα στα πιεστικά πλαίσια των κανόνων από τις Βρυξέλλες. Το κατά κεφαλήν εισόδημα αυξάνεται, παράλληλα όμως διογκούται και ο αγροίκος πλούτος και η επιρροή του στην συλλογική ζωή. Ήθος καταναλωτισμού, άμεσου πλουτισμού, με υποχώρηση του αισθήματος κοινωνικής ευθύνης. Οι θεσμοί που διασφαλίζουν την πρόοδο, το πολιτικό μας σύστημα (σε συνθηκολόγηση με το νέο ήθος), η έννοια κάποιας κοινωνικής δικαιοσύνης, προπάντων η παιδεία που θα βοηθούσε όχι μόνο την ανταγωνιστικότητα αλλά και την ανάγκη ενός άλλου κώδικα συμπεριφοράς, αυτά και άλλα καθυστερούν. Θυμάμαι ακόμη μια σπουδαία διεπιστημονική έρευνα για την υπεροχή των εισοδημάτων στην ιταλική περιοχή Εmilia Romana. Και πως αυτή η υπεροχή συνδέθηκε με το υψηλόφρον ήθος του πολίτη και τη βαθιά αίσθηση ευθύνης του. Λυπάμαι, που σήμερα γράφω τόσο συμπυκνωμένα, ήθελα όμως να επαναλάβω πως η οικονομική ανάπτυξη είναι επικίνδυνη χωρίς εκσυγχρονισμό των θεσμών και του ήθους της κοινωνίας και δίχως κατανόηση της «σχετικής αδικίας» που σχεδόν πάντοτε προκαλεί.

Τελευταία Νέα