ΟΤΙ ΔΥΣΤΥΧΩΣ η χώρα μας από καιρό βρίσκεται ψηλά στην παγκόσμια λίστα της διαφθοράς, το γνωρίζαμε. Όπως γνωρίζουμε από την παγκόσμια οικονομική ιστορία ότι η έξαρση της διαφθοράς είναι από τα πρώτα συμπτώματα όταν μια οικονομία «αναπτύσσεται» ξαφνικά με ταχείς ρυθμούς σε κοινωνίες με πολλά ακόμη παραδοσιακά στοιχεία και επιβαρημένη πολιτική παράδοση. Τόσα τα παραδείγματα, παλαιότερα και σημερινά. Θυμηθείτε την περίπτωση της αμερικανικής κοινωνίας και τι συνέβαινε για δεκαετίες μετά την λήξη του δικού τους εμφυλίου, όταν ακολούθησε υψηλή ανάπτυξη. Την έκταση τότε της διαφθοράς και τη βιαιότητα που τη συνόδευε. Στη σημερινή περίπτωση της Κίνας, παρόμοιας έκτασης φαινόμενα έχουν ώς τώρα αποφευχθεί για άλλους λόγους. Λίγη γνώση ιστορίας δείχνει πως η επιτυχής διαχείριση της «ανάπτυξης» απαιτεί σοφία, εμπειρία και κυρίως ματιά στραμμένη προς το μέλλον. Αλλιώς να είσαι έτοιμος για θύελλες εκεί που δεν τις περιμένεις. Λοιπόν, ποιος δεν γνώριζε ότι παντού και πάντοτε κάποιοι χρηματιστές είναι ανελέητοι ή ότι εδώ στον τόπο μας και οι πρόεδροι Ταμείων, και τόσων άλλων οργανισμών, είναι συνήθως ανίδεοι! Σωστά. Γι΄ αυτό ακριβώς υπάρχει ευθύνη. Ευθύνη να ελέγχονται οι μηχανισμοί και οι πρακτικές των ανελέητων με θεσμούς και με κανόνες, αλλά και πολιτικό ήθος για να ανευρίσκονται οι ικανοί και οι «ιδεασμένοι». Και όχι να περιγελάμε ο ένας τον άλλον, και όλους μαζί, με νόμους που γράφονται αλλά δεν εφαρμόζονται. Όλοι, κι από δω κι από κει, κοπτόμεθα για την ανάπτυξη και τον υψηλό ρυθμό της. Δεν τα περιμέναμε αυτά; Τιμωρήσατε το οικονομικό έγκλημα; Πότε και ποιούς; Μεγαλοστομίες, μόνο! Για παράδειγμα, τίποτα!

Επί δεκαπέντε τόσα χρόνια γράφω για την ανάπτυξη, το περιεχόμενό της, το είδος και τις συνέπειές της. Σπάνια μου ξέφευγε να σημειώνω ότι τελικά δεν ήταν τόσο ο ρυθμός όσο η «ποιότητα» και το περιεχόμενο που τελικά ενδιέφεραν. Όλοι ανακάλυπταν κάθε τόσο είτε μια «κοινωνική χάρτα» είτε ένα «άλλο μοντέλο ανάπτυξης» που θα φρόντιζε όχι μόνο για το εύρος του εισοδήματος, αλλά και για την κατανομή του, την ποιότητά του, για την κοινωνική ευαισθησία, τη φτώχεια (!), το περιβάλλον (!), εξοστρακίζοντας στο μεταξύ τη διαφθορά, την αδιαφάνεια, τον αδικαιολόγητο πλουτισμό. Για να καταντήσουμε μια κοινωνία σε αναστάτωση, χλευάζουσα και αυτοχλευαζόμενη, σε πανικό μελαγχολίας, μέσα στην ανομία και την παρανομία, με τον αγροίκο πλουτισμό σύμβολο και έπαθλο της αναπτυξιακής μας ορμής. Με τη φτώχεια να εξαπλώνεται και τους αρχιερείς του μαύρου πλούτου να ιερουργούν, κάτω από τα μάτια των πολιτικών! Το θεσμικό πλαίσιο που θα στήριζε την ανάπτυξη, όσο κι αν στα χαρτιά μοσχοβολάει Ευρώπη, είναι μολυσμένο και σαθρό. Όζει καθεύδον.