Έσπασε όλα τα ρεκόρ, καθώς άλλαξε χέρια εν μια νυκτί για 140 εκατομμύρια

δολάρια, ήτοι 109,75 εκατομμύρια ευρώ. Ο τίτλος του μπορεί να μην είναι τόσο

εύγλωττος, «Νο 5, 1948», ούτε η έκρηξη των στριφογυριστών γραμμών (άλλοι

βλέπουν πιτσιλιές) στον καμβά διαστάσεων 1,2Χ2,4 μ. Ένας πίνακας του

πρωτοπόρου του 20ού αιώνα και αλκοολικού Αμερικανού ζωγράφου Τζάκσον Πόλοκ

είναι λοιπόν σήμερα το πολυτιμότερο έργο τέχνης; Και όχι μια δημιουργία του

Πικάσο, του Γκογκέν, του Βαν Γκογκ;

«Είναι εξωφρενική τιμή. Δεν μπορείς να συλλάβεις πώς είναι δυνατόν με είκοσι

εκατ. ευρώ να αγοράζεις έναν Γκρέκο και να κοστίζει 110 εκατ. ένας Πόλοκ – αν

και πρόκειται και για μύθο της αμερικανικής ζωγραφικής. Τέτοιες τιμές είναι

εντελώς αδικαιολόγητες και τα κίνητρα πρέπει να αναζητηθούν αλλού», λέει στα

«ΝΕΑ» η διευθύντρια της Εθνικής Πινακοθήκης, Μαρίνα Λαμπράκη – Πλάκα για τον

πίνακα που πώλησε ο μεγιστάνας του Χόλιγουντ Ντέιβιντ Γκέφεν (ο οποίος πούλησε

προσφάτως δύο ακόμη έργα του έναντι 145,3 εκατ. δολαρίων, καθώς φημολογείται

πως χρειάζεται ρευστό αφου παζαρεύει την αγορά των Los Angeles Times) στον

Μεξικανό επιχειρηματία Ντέιβιντ Μαρτίνεζ, ο οποίος προσφάτως απέκτησε

διαμέρισμα στο Time Warner Center, ενώ έχει αγοράσει και άλλα έργα τέχνης του

αφηρημένου εξπρεσιονισμού.


«Τα πράγματα δεν είναι όπως φαίνονται. Αν σκεφτεί κάποιος πως ακόμη και οι

“βεντέτες” της αγοράς, όπως ο Βερμέερ που έχει κάνει λίγα έργα, ή σπάνια

σχέδια του Ντα Βίντσι δεν πιάνουν τέτοια ποσά, είναι ενδεικτικό της

πλασματικής εικόνας που δίνεται τώρα. Η αγορά είναι ένα παλίμψηστο με πολλά

λανθάνοντα κίνητρα. Έχει δικούς της νόμους, που πολλές φορές επηρεάζονται από

εθνικιστικούς, εμπορικούς ή παράγοντες που έχουν σχέση με τη δημοσιότητα και

το λάιφ στάιλ. Πάντως η εκτόξευση των τιμών σε τόσο υψηλά επίπεδα σημαίνει ότι

κινείται μαύρο χρήμα. Και οι άνθρωποι που διακινούν τις τεράστιες ποσότητες

των άδηλων πόρων δεν υπολογίζουν την αξία του έργου που αποκτούν, αλλά τι θα

εισπράξουν από την αγορά του.

Το πρώτο μπουμ έγινε όταν πωλήθηκαν σε υπερβολική τιμή τα “Ηλιοτρόπια” του Βαν

Γκογκ σε μια μια ιαπωνική εταιρεία με αφορμή επέτειό της. Ήταν μια

υπολογισμένη κίνηση, που “επιχρύσωσε” το λογότυπο της εταιρείας, γιατί οι

εφημερίδες έως και στη Λαπωνία έγραφαν την είδηση. Αν πλήρωναν για τέτοιας

εμβέλειας διαφήμιση, δεν θα είχαν το ίδιο αποτέλεσμα. Πολλές φορές, για να

αποκτήσει αξιοπιστία μια εταιρεία που ανοίγεται σε νέα αγορά, κάνει μια

ανάλογη κίνηση που θα προκαλέσει το ενδιαφέρον. Μάλιστα αν ανήκει στην

κατηγορία αυτή ο Μεξικανός αγοραστής, ήταν πολύ διπλωματική και υπολογισμένη

κίνηση η απόκτηση ενός έργου του Πόλοκ που αποτελεί ένα από τα μεγαλύτερα

ονόματα στην αμερικανική πρωτοπορία», εξηγεί η κ. Λαμπράκη.

Άρωμα… πολιτικής βλέπει πίσω από την αγορά του έργου του Πόλοκ ο εικαστικός

Αλέξανδρος Ψυχούλης. «Τα έργα τέχνης, όταν βρεθούν στα χέρια έξυπνων εμπόρων

και ματαιόδοξων πλουσίων, γίνονται τσεκ και οι τιμές αποστασιοποιούνται από

την “αληθινή αξία” του έργου. Διακρίνω πάντως, εκτός από ματαιοδοξία, μια τάση

επίδειξης, εκδίκησης και ισχύος εκ μέρους του Μεξικανού αγοραστή που αγόρασε

στην υψηλότερη τιμή παγκοσμίως ένα έργο του Πόλοκ, ο οποίος αποτελεί το

σύμβολο της αμερικανικής τέχνης. Σας παρακαλώ να μην το συνεχίσουμε διότι

ακούγοντας τέτοιες τιμές, ως Έλληνας καλλιτέχνης, βρίσκομαι στα πρόθυρα

εγκεφαλικού!».

«Δεν απέχει και πολύ από το προηγούμενο ρεκόρ των 135 εκατ. δολαρίων,

του Κλιμτ», δίνει τη δική της εκτίμηση η Τερψιχόρη Αγγελοπούλου του οίκου

δημοπρασιών Bohnam’s και θυμίζει πως ένα έργο του Πικάσο που σκίστηκε λίγο

πριν πωληθεί τις προάλλες, είχε συμφωνηθεί να αλλάξει χέρια έναντι 139 εκατ.

δολαρίων. «Δεν πιστεύω πως είναι στημένο παιχνίδι για να ανέβουν οι τιμές,

διότι ο Πόλοκ για την εποχή του ήταν ό,τι και ο Πικάσο για τη δική του. Απλώς

είναι ενδεικτικό των τάσεων της τελευταίας διετίας, όπου το ένα ρεκόρ

διαδέχεται το άλλο, κάτι που σημαίνει πως πολύς κόσμος επενδύει στην τέχνη,

καθώς έχουν αυξηθεί οι Άραβες, οι Ρώσοι και άλλοι πελάτες που έχουν πολλά

χρήματα». Δεν είναι τυχαίο πως οι μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών βάζουν επιπλέον

καρέκλες για να εξυπηρετήσουν τους πελάτες τους στις φθινοπωρινές δημοπρασίες.


«Χάνεται η έννοια της ποιότητας»

«Το βρίσκω ανήθικο. Δεν είναι και τόσο μεγάλη υπόθεση ο Πόλοκ. Δεν μου

φαίνεται σωστό για τους καλλιτέχνες, διότι τους εξευτελίζουν. Χάνεται η έννοια

της ποιότητας. Με τέτοιες τιμές, κάνουν κάποιον να φαίνεται μεγάλος, ενώ

εξαφανίζουν και κάνουν μάταιη κάθε προσπάθεια να είσαι κάποιος», σχολιάζει ο

ζωγράφος Κώστας Τσόκλης.


Τα δέκα ακριβότερα

Ιδού ο ακριβότερος πίνακας του κόσμου, ο «Νο 5, 1948». Δεν ακούμπησε ποτέ

πινέλο στον καμβά ο Τζάκσον Πόλοκ. Δούλευε με την τεχνική του «σταξίματος»

(άπλωνε τον καμβά στο πάτωμα και έσταζε χρώματα σε διαδοχικές στρώσεις), η

οποία τον έκανε διάσημο. Το «Νο 5» του, το ακριβότερο έργο στον κόσμο πλέον,

έχει εμπνεύσει και τους The Stone Roses στο τραγούδι τους «Going Down»: «Ναι,

εκείνη μοιάζει με πίνακα του Τζάκσον Πόλοκ, το Νούμερο 5»!

140 εκατ. δολάρια, «Νο 5, 1948» του Τζάκσον Πόλοκ (2006)

135 εκατ., «Πορτρέτο της Αντέλε Μπλοχ Μπάουερ Ι» του Γκούσταβ Κλιμτ (2006)

104 εκατ., «Αγόρι με πίπα» του Πάμπλο Πικάσο (2004)

95 εκατ., «Η Ντόρα Μάαρ με γάτα» του Πάμπλο Πικάσο (2006)

82,5 εκατ., «Πορτρέτο του δρ. Γκασέ», του Βίνσεντ Βαν Γκογκ (1990)

78 εκατ., «Ο ανεμόμυλος της Γκαλέτ» του Πιερ Ογκίστ Ρενουάρ (1990)

76,7 εκατ., «Η σφαγή των αθώων» του Πέτερ Πολ Ρούμπενς (2002)

65 εκατ., «Πορτρέτο του καλλιτέχνη χωρίς γενειάδα» του Βίνσεντ Βαν Γκογκ

(1998)

55 εκατ., «Κουρτίνα, κανάτι και φρουτιέρα» του Πολ Σεζάν (1999)

28 εκατ., «Ο γάμος της Πιερέτ» του Πάμπλο Πικάσο (1989)

INFO

Πολλοί υποστηρίζουν πως μπορούν να φτιάξουν πίνακα σαν του Πόλοκ. Μπορούν να

δοκιμάσουν τις δυνάμεις τους στην ιστοσελίδα http: //www.jacksonpollock.org, από

τον εικαστικό Μίλτο Μανέτα.