Δελφοί, ο ομφαλός της Γης και της μουσικής

Οι Δελφοί δεν είναι μόνο ο ομφαλός της Γης, αλλά και της μουσικής! Δεν είναι

τυχαίο το ότι η 21η Ιουνίου δεν είναι μόνο η μεγαλύτερη ημέρα του έτους – η

ημέρα με τις περισσότερες ώρες φωτός για το Βόρειο Ημισφαίριο -, αλλά και η

παγκόσμια ημέρα μουσικής, αφού στις 21 Ιουνίου στους Δελφούς η αναλογία ημέρας

και νύχτας είναι η χρυσή τομή, καθώς και η αρμονία στη μουσική.

Διότι το γεγονός ότι οι Δελφοί αποκαλούνταν ο «ομφαλός της Γης» και η

μουσική «αρμονική» εξηγείται μαθηματικά. Πώς γίνεται όμως η σύνδεση φωτός και

μουσικής;

Ο Γιώργος Λυκούρας, συνθέτης και μουσικολόγος, συνέδεσε τα μαθηματικά με τη

μουσική σε μια πρωτότυπη έρευνα – η οποία του εξασφάλισε το Εμπειρίκειο

Βραβείο – για τα… μαθηματικά της μουσικής: απέδειξε ότι οι Πυθαγόρειοι

χρησιμοποιούσαν γεωμετρία στη δομή των μουσικών κλιμάκων των αρχαίων μελωδιών

και επαλήθευσε τη θεωρία του μαθητή του Πυθαγόρα και μαθηματικού Αρχύτα, ο

οποίος δούλευε τις κλίμακες με εφαρμογή της χρυσής τομής.

Ο Γιώργος Λυκούρας μέτρησε ξανά την αριθμητική σχέση ανάμεσα στην ημέρα

και τη νύχτα της 21ης Ιουνίου για να βρει, όπως συνήθιζαν στην αρχαιότητα, την

αναλογία ανάμεσα στο φως και το σκοτάδι στην Αθήνα και στους Δελφούς.

H αναλογία αυτή σηματοδοτεί το γεωγραφικό πλάτος ενός τόπου, αφού δείχνει την

απόσταση ανάμεσα στον τόπο και τον Ισημερινό, την αιθιοπική γη, την αγαπημένη

των αρχαίων θεών.

Όπως εξηγεί στα «NEA»: «Ο λόγος του Ισημερινού ανάμεσα στην ημέρα και τη νύχτα

είναι 1/1, το οποίο μουσικά σημαίνει τη βάση κάθε ήχου (π.χ. η ανοιχτή χορδή

της λύρας). Ορισμένοι τόποι έχουν ιδιαίτερη σημασία, όπως οι Δελφοί, των

οποίων ο λόγος ανάμεσα στην ημέρα (14 ώρες και 50 λεπτά) και τη νύχτα (9 ώρες

και 10 λεπτά) είναι 1,61818».

«Αυτός ο αριθμός», λέει ο Γιώργος Λυκούρας, «αμέσως μας θυμίζει τον

άρρητο αριθμό 1,6180339, τη χρυσή τομή της Ευκλείδειας Γεωμετρίας, έναν πολύ

σημαντικό αριθμό που εκφράζει τις τέλειες αναλογίες στην αρχιτεκτονική, τη

γλυπτική, τη ζωγραφική, τη μουσική, την ιατρική, ακόμη και την ανθρώπινη

ανατομία.

Ο αρχαίος γλύπτης Πολύκλειτος ήταν ο πρώτος που ανέφερε ότι αυτός ο αριθμός

συναντάται στο ανθρώπινο σώμα, στο σημείο όπου συνδέονται τα δύο αρμονικά

μέρη, στον ομφαλό».

Και συνεχίζει: «H μουσική αρμονία είναι η σύνθεση των διαστημάτων μιας 4ης και

μιας 5ης. Στον ναό των Δελφών, ο Απόλλων, ο θεός του φωτός, και ο Διόνυσος, ο

θεός του υπόκοσμου, λατρεύονται, συμβολίζοντας την αρμονική συνύπαρξη

διαφορετικών ιδεών και τη συνύπαρξη μέσα από τη μουσική και την καλλιτεχνική

παραγωγή της εποχής. Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο το γεγονός ότι η ιερή μέρα του

Απόλλωνα, του θεού της μουσικής και του φωτός, ήταν το θερινό ηλιοστάσιο, η

πιο φωτεινή ημέρα του χρόνου».

Οι Δελφοί όμως δεν αποτελούν μόνο τη χρυσή τομή Βορρά – Νότου, αλλά και

Ανατολής – Δύσης, «την αρμονική τοποθεσία ανάμεσα στο δυτικότερο σημείο της

βορειοδυτικής Ιβηρικής Χερσονήσου, όπου βρισκόταν η μυθική γη των Εσπερίδων

και ο ναός του Ηρακλή, και την αρχαία Φάση (Καύκασος), το ανατολικότερο σημείο

της Μαύρης Θάλασσας, τη γη της Μήδειας.

Εδώ εμφανίζεται το μυθικό ζεύγος, ο Άτλας – που δηλώνει τη Δύση – και ο

Προμηθέας – που συμβολίζει την Ανατολή. H εφαρμογή της χρυσής τομής την ώρα

που ο ήλιος δύει στη Φάση της Μαύρης Θάλασσας και στο Φινιστέρο (κοντά

στη Λα Κορούνια) του Ατλαντικού Ωκεανού μας δίνει την ώρα που ο ήλιος δύει

στην Κορινθιακή Θάλασσα, κάτω από τους Δελφούς». Απλούστερα, «αν μετρήσουμε ως

γραμμή την πορεία του ήλιου από τον Καύκασο μέχρι τη Λα Κορούνια, η χρυσή τομή

της πέφτει στους Δελφούς».

Έτσι, «οι Δελφοί, το πιο αρμονικό μέρος μεταξύ Δύσης και Ανατολής, Βορρά και

Νότου, είναι ο ομφαλός της Ευρώπης και μπορούμε συμβολικά να τους

τοποθετήσουμε στο κέντρο της οικουμενικής μουσικής, αντανακλώντας αρμονικά την

ισορροπία ανάμεσα στο απολλώνιο υψηλό πνεύμα και το διονυσιακό πάθος και την

έκσταση».

Ιθάκη, ο ιδανικός Νόστος

Στο ίδιο γεωγραφικό πλάτος με τους Δελφούς, στην ίδια «αρμονική γραμμή»,

εξηγεί ο Γιώργος Λυκούρας, βρίσκεται η Ιθάκη, η οποία «δεν επελέγη τυχαία από

τον Όμηρο ως ιδανικός γεωγραφικά τόπος επιστροφής». Όπως προκύπτει από τη νέα

έρευνα του συνθέτη, «ο Όμηρος έχει πολλές αναφορές σε στοιχεία που αναφέρονται

σ’ αυτήν τη γραμμή». Συγκεκριμένα, «η χρυσή τομή του αριθμού των πλοίων των

Αχαιών που αναφέρονται στην Ιλιάδα συμπίπτει με τον αριθμό του πλοίου του

Οδυσσέα, το 733, και δηλώνει με ιερατικό μυστηριακό τρόπο τη χρυσή τομή, τον

ιδανικό Νόστο στον οποίο επιστρέφει ο Οδυσσέας. Μάλιστα η χρυσή τομή βρίσκεται

στη Βόρεια Ιθάκη, εκεί όπου ο Οδυσσέας συναντά τον γιο του Τηλέμαχο!».