Aλλήθωρη… «Mάσκα»

H κωμικο… μούτα με τον τίτλο «Bruce Almighty» (μεταφράστηκε «Θεός για μια

εβδομάδα» αλλά σε απευθείας μετάφραση πάει να πει «Μπρους ο μεγαλοδύναμος),

είναι η ζωντανή ενσάρκωση της μετά 11η Σεπτεμβρίου 2001 – κινηματογραφικής –

εποχής. Στο Χόλιγουντ, εννοείται. Δηλαδή:

Γκαντέμης άνκορμαν των τηλεοπτικών ειδήσεων, με σκοπό ζωής να μετεξελιχθεί και

να εκτοξευθεί στο επίπεδο ενός Ευαγγελάτου, πέφτει πάνω στον… Θεό (Μόργκαν

Φρίμαν). Να πέσει να με κάψει, αν υπερβάλλω. Βλασφημία, θα πει ο «άγιος»

Χριστόδουλος. Μη βιάζεστε, θα πω εγώ. Ο μεγαλοδύναμος λοιπόν – ενδεδυμένος με

κατάλευκη περιβολή – τον ραντίζει με θεϊκή δύναμη και του λέει: Επί μία

εβδομάδα θα μπορείς να χρησιμοποιείς και να αξιοποιείς τις θεϊκές σου δυνάμεις

κατά πώς σου γουστάρει. Αλλά πρόσεχε. Μην τολμήσεις να το αποκαλύψεις και μην

τολμήσεις να παρέμβεις στην ελευθερία βούλησης των συνανθρώπων σου. Που,

μεθερμηνευόμενο, πάει να πει: Άστους να κόψουν τον σβέρκο τους και να

αλληλοτρώγονται. Καταλάβατε; Ακόμα;

Μα το επιμύθιο είναι επιπέδου βρεφονηπιακού σταθμού. Τις πταίει για το χάλι

μας το μαύρο; Μα, φυσικά, η ελευθερία μας, όχι ο Θεούλης εκεί πάνω! Τάδε έφη

Τομ Σάντιακ. Το όνομα του τροχονόμου-σκηνοθέτη ενός σεναρίου που, για

λογαριασμό του, τρεις γραφιάδες απελευθέρωσαν απίστευτες ποσότητες φαιάς

ουσίας. Ενός σεναρίου που, ούτε λίγο ούτε πολύ, βγάζει τη γλώσσα του στα

εκατομμύρια των ρακένδυτων Αμερικανών. Για την αδεκαρία και την ανεργία φταίει

το κακό το ριζικό σας. Μα ξέρετε ο… Μπους, οι βιομηχανίες, ο

νεοφιλευθερισμός. Μη βλασφημείτε τα θεία. H ευθύνη είναι όλη δική σας!

Αν τώρα παρακάμψουμε το ύπουλο ηθικοπλαστικό μήνυμα (από το οποίο

διακατέχονται οι 9 στις 10 φετινές ταινίες made in USA) και ανοίξουμε το καπό

της μηχανής, θα πέσουμε πάνω σε μια αλλήθωρη… «Μάσκα». Δηλαδή, ο ανθρωπάκος

(ο X ανθρωπάκος) που εκ θεϊκής συμπτώσεως γίνεται κάτοχος απίστευτων

μεταφυσικών δυνάμεων. Όμως, ενώ το περιεχόμενο είναι ίδιο και ο Τζιμ Κάρεϊ

είναι ίδιος, η ιπποδύναμη της μηχανής είναι απείρως μικρότερη από εκείνη της

«Μάσκας». H σύγκριση είναι καταλυτική. Σαν να βάζεις δίπλα δίπλα ένα Χιουντάι

με μια Φεράρι!

Για να σας δώσω να καταλάβετε. Ο μηχανισμός της κωμωδίας απαιτεί ακρίβεια,

συγχρονισμό, ευρήματα, έμπνευση, πρωτοτυπία. Ίσως το δυσκολότερο «είδος» της

μεγάλης οθόνης. Και μόνο που το σκέφτομαι, με πιάνει κρύος ιδρώτας. Γι’ αυτό ο

Τσάπλιν είναι το σπουδαιότερο και ευφυέστερο πλάσμα που γέννησε η

κινηματογραφική πλάση τον 20ό αιώνα. Και γι’ αυτό από το 1936 οι Μαρξ Μπράδερς

υπέγραφαν τις κωμωδίες του… 22ου αιώνα. Τώρα, τι συγκρίνω! Τον Μάρλον

Μπράντο με τον Γεωργούλη;

Και για να τελειώνω. Δυο κουβέντες για τον Τζιμ Κάρεϊ. Σπουδαίος παλιάτσος. Ο

μοναδικός απόγονος της θρυλικής σχολής του Τζέρι Λούις. H προσωποποίηση της

σαρκικής… γελοιότητας. Σπάνιο προσόν. Δυσεύρετο. Μόνο εκ φύσεως προκύπτει.

Το γελοίο στάζει από τα μάγουλα, τα χείλη, τα μάτια, τ’ αυτιά του. Ακόμα και

από τις τρίχες του. Όλα πάνω του παίζουν. Για να αποδώσει – ένα τόσο σπουδαίο

«όργανο» – πρέπει πρώτα να κουρδιστεί και έπειτα να χαλιναγωγηθεί. Πού να βρει

ο κάποιος Τομ Σάντιακ το κύρος και τα γκατς να τον ελέγξει και να το

προστατεύσει; Από τον… Θεό;

H καρικατούρα του πρωτάρη

Το δεύτερο… περιστατικό αυτής της άνοστης εβδομάδας προέρχεται από την

ανεξάρτητη αμερικανική σκηνή, τιτλοφορείται «Igby goes down» («Ο Ίγκμπι πιάνει

πάτο») και το βλέμμα του αλληθωρίζει κατά «Πρωτάρη» μεριά.

H παροιμία που ταιριάζει γάντι στην περίπτωση αυτής της ρεπλίκας είναι η

γνωστή: «Άλλα τα μάτια του λαγού, άλλα της κουκουβάγιας».

Εν προκειμένω, ο σεναριο-σκηνοθέτης Μπαρ Στιρς φόρτωσε την ιστορία του με

τα… πάντα, απώλεσε τον έλεγχο ρυθμών και σκηνών και στο τέλος χάνει και τ’

αυγά και τα πασχάλια.

Έτσι συνοπτικά, για να μη σας κουράζω. Ο χαρακτήρας του ήρωα είναι ακόμα πιο

σύντομος: ασήμαντος. Δηλαδή 17άρης, γόνος εύπορης οικογένειας, με τρελαμένη

μάνα (Σούζαν Σαράντον) και πατέρα τον πατριό του που ταυτοχρόνως είναι και

νονός του (Τζεφ Γκόλντμπλαμ), επιδίδεται στο σπορ «και την μία και την άλλη».

Ενδιαμέσως και με τζούρα.

Προσέξτε όμως. Όλα αυτά τάχαμου με άποψη, τάχαμου με ειρωνεία, τάχαμου με

πνεύμα. Επιμύθιο; Το γνωστό. American beauty!

Αν τώρα επιχειρήσει κανείς να πάρει στα σοβαρά και τον Ίγκμπι και τον Μπαρ

Στιρς, θα πέσει πάνω στην εξής γελοιότητα: Βρε άνθρωπε του Θεού, πώς είναι

δυνατόν ένα τόσο λυμφατικό, άοσμο, άχρωμο, άνευρο, «ακούνητο» πλάσμα σαν τον

Κίεραν Κάλκιν (αδελφό του Κάλκιν «Home alone»), πώς μια τέτοια πινέζα μπορεί

να προσελκύσει τέτοια και τόσα θηλυκά; Τίνι τρόπω, που λένε. Για πες μου κι

εμένα να μάθω.

Γοητευτικός αχταρμάς

Τηρουμένων των αναλογιών και από το πλήθος των ισχνών αγελάδων αυτής της

εβδομάδας, καλύτερος όλων είναι ο «Κόρτο Μαλτέζε», το θρυλικό κόμικ του

αξέχαστου Ούγκο Πρατ, γαλλικής παραγωγής, με σκηνοθέτη τον Πασκάλ Μορελί.

H αυθαιρεσία είναι το πιο γοητευτικό και ιδιαίτερο χαρακτηριστικό των…

κωμικογράφων. Αυθαιρεσία που προκύπτει μέσα από μια ξέφρενη και αχαλίνωτη

φαντασία. Μια φαντασία όμως που, προκειμένου να εκληφθεί ως «πραγματικότητα»,

αναπτύσσεται στην οθόνη με τους κώδικες της «ρεαλιστικής» αφήγησης. Έτσι

δημιουργείται μια εξόχως δημιουργική… αντίφαση. Από τη μια το σενάριο

μοιάζει με… σαλάτα και από την άλλη η σκηνοθεσία αναπαράγει πλήρως τα

χαρακτηριστικά ενός action movie.

Κορυφαία «προσωπικότητα» αυτής της σαλάτας είναι ο Κόρτο Μαλτέζε. Γοητευτικός

και ακατανίκητος τυχοδιώκτης που «κυκλοφορεί» σε όλα τα σημεία της Υδρογείου

και διασχίζει μεγάλες στιγμής της Ιστορίας του 20ού αιώνα. Έτσι, μέσα σε κάτι

λιγότερο από δύο ώρες, πέφτει πάνω στον ρωσικό Οκτώβρη, τους μπολσεβίκους,

τους Λευκορώσους, τους Κινέζους του Μάο και τον… Ρασπούτιν. Απίστευτο!

Και το ερώτημα απ’ αυτήν τη χάρτινη και ποπκορνίστικη διαχείριση προσώπων και

στιγμών που άλλαξαν τον ρου της Ιστορίας κατά τον 20ό αιώνα είναι ένα και

απλό: πλάκα για την πλάκα; Αν προέκυπτε μια διαφορετικότητα, μια

ιδιαιτερότητα, κάτι καινούργιο, ε! τότε αυτή η «πλάκα» θα ήταν δικαιολογημένη

και αισθητικά δικαιωμένη. Να βλέπω όμως χάρτινους ήρωες να παριστάνουν και να

αναφέρονται στους «ζωντανούς» από περιπέτειες του Χόλιγουντ ανάλογου

βεληνεκούς, ε! αυτό ούτε με συγκινεί ούτε με ενδιαφέρει. Και για να εξηγούμαι.

Δηλώνω αναρμοδιότητα. H περίπτωση του Κόρτο Μαλτέζε αφορά αποκλειστικά και

μόνο τους φανατικούς οπαδούς του κόμικ και τους συνεπείς αναγνώστες της

«Βαβέλ». Αυτό είναι και τίποτε άλλο.

Και για να τελειώνω: Το μόνο πράγμα που θαύμασα απ’ αυτή την «πλάκα» είναι η

άψογη, εντυπωσιακή τεχνική. Αμερικανικός επαγγελματισμός και υποδειγματική

σκηνοθετική αρτιότητα. Σκίτσο, ρυθμός, κίνηση, ήχος έδωσαν ζωή στο χαρτί.

Γεγονός που για πολλοστή φορά υπογραμμίζει μια μεγάλη αλήθεια. Επί των ημερών

μας συμβαίνει παντού. Στις επιστήμες, την εφαρμοσμένη τεχνολογία και τις

τέχνες. Συμβαίνει μια κολοσσιαία αντίφαση. H τεχνική ανεβαίνει στο Διάστημα, η

ουσία γκρεμίζεται στα Τάρταρα. Σαν όλοι μας, χωρίς αίμα, καρδιά και μυαλό, να

αποτελούμε τα τουριστικά, συμβατά μέρη μιας virtual reality. Επινοημένης και

φτιαγμένης από όντα προχωρημένης, διαγαλαξιακής νοημοσύνης. Φοβούμαι πως

κάποτε στο μέλλον το «αναπνέω, άρα υπάρχω» θα αντικατασταθεί από το «βλέπω,

άρα κυκλοφορώ»!

Κοστούμι αγγλικής ραφής

Καθένας με το είδος του και οι Άγγλοι με το κοστουμάκι τους. Μονότονο

παιχνίδι. Όπως έπαιζαν – παλαιόθεν – οι αγγλικές ομάδες. Κολλαριστή αλλά

τυποποιημένη εμφάνιση. Όπως τα εκλεκτά μέλη της Βουλής των Λόρδων. Ευπρεπές

αποτέλεσμα. Όπως κάθε παραγωγή του BBC.

Ο λόγος για το αισθηματικό… τριγωνικό ρομάντζο «The heart of me» («Ερωτικό

αδιέξοδο» το λένε στα ελληνικά) με την υπογραφή του Ταντέους Ο’ Σάλιβαν και με

την ερμηνευτική παρουσία τριών σοβαρών πρωταγωνιστών: Χελένα Μπόνα Κάρτερ –

Πολ Μπέτανι – Ολίβια Γουίλιαμς. Το σενάριο προήλθε από το μυθιστόρημα της

Ρόζμοντ Λέμαν «The echoing grove» και πάει κάπως έτσι:

Ο σύζυγος ερωτεύεται την αδελφή της γυναίκας του. H συνέχεια αποτελείται από

ένα απίστευτο άθροισμα μικρομέγαλων δραμάτων. Απόπειρα αυτοκτονίας, αποβολή

του βλαστού του παράνομου έρωτα, αυτοκινητικά ατυχήματα, χωρισμοί,

ανασφάλειες, εξαρτήσεις, καβγάδες και πάει λέγοντας. Ό,τι ζητάει η ψυχούλα

κάθε αξιοπρεπούς μελοδράματος. Δηλαδή, η ερωμένη κολλημένη στον άντρα της

αδελφής της. Ο σύζυγος σε κατάσταση πνιγμού από την τραμπάλα και τις ενοχές.

Και η σύζυγος σιωπηρή και αξιοπρεπής για το καλό της οικογενειακής γαλήνης.

Όλα αυτά μέσα στη δωδεκαετία 1934-1946!

Το συμπέρασμα είναι διπλό: Ό,τι πρέπει για τους θεατές της «Λάμψης», μπας και

ενοχληθούν από την ευτέλεια της Φωσκολειάδας. Και ό,τι δεν πρέπει για όσους

πλήττουν βλέποντας για εκατομμυριοστή φορά την ίδια σέντρα, την ίδια φανέλα,

την ίδια κεφαλιά και το ίδιο παιχνίδι!

Ποπ κορν α λα γαλλικά

Το ανέκδοτο της εβδομάδας είναι γαλλικό, ομιλεί αγγλική (!), τιτλοφορείται

«Pay off» – με υπότιτλο «Gomez et Tavares» – και φέρει την υπογραφή του Ζιλ

Πακέ Μπρενέ. Ενός κουτοπονηρότατου τύπου που έκανε την εξής κουτοπόνηρη σκέψη

για κουτούς θεατές. Αφού, όσο ποπ κορν και να ταΐσουμε τις κότες σε γαλλικά

ορνιθοτροφεία δεν μπαίνουν, επομένως γιατί να μην τους δώσουμε… αμερικανικό;

Όπερ και εγένετο. Γάλλοι μπάτσοι και γκάνγκστερ της γαλλικής Μασσαλίας να

ανοιγοκλείνουν το στόμα τους και η μεταλλαγμένη μπάντα να εκπέμπει ήχο στα

αγγλικά! Κάπου εδώ σταματάς να γελάς και αρχίζεις να ψάχνεις την τσέπη σου.

Μωρέ, γιατί να δώσω εφτά euro σε μεταλλαγμένους και ρεπλικαρισμένους Γάλλους

μπάτσους, όταν με τα ίδια λεφτά μπορώ να αγοράσω εισιτήριο για να καταβροχθίσω

αυθεντικά… μεταλλαγμένες action movies;

Τα Oscar της εβδομάδας

Ταινίας: Ούτε μισή

Σκηνοθεσίας: Ούτε μισός

Σεναρίου: Ούτε μισό

Κόμικς: Το 1/2 από «Κόρτο Μαλτέζε»

Κωμωδίας: «Θεός για μια εβδομάδα» (το 1/5)

Κωμικού: Τζιμ Κάρεϊ – Θεός κατά το 1/5

BBC: «Ερωτικό αδιέξοδο»

Τριγώνου: Εντελώς… αδιέξοδο

Κομεντί: «Ο Ίγκμπι πιάνει πάτο»

Αυτογνωσίας: Συ είπας… πάτο

Σκουπιδιού: «Pay off»

Συμβουλής: Pay όχι, off ναι