Τα 2,4 δισ. ευρώ του πακέτου Σημίτη που θα επιβαρύνουν σε μεγάλο βαθμό τις

δαπάνες του προϋπολογισμού του 2004, υποχρεώνουν εκ των πραγμάτων τον κ. Νίκο

Χριστοδουλάκη να χαμηλώσει τους τόνους στην επιχειρηματολογία του υπέρ του

Συμφώνου Σταθερότητας.

Στην πραγματικότητα, οι τελευταίες εξελίξεις στις ευρωπαϊκές οικονομίες

επέβαλαν ούτως ή άλλως μια διαφορετική, πιο ευέλικτη προσέγγιση εκ μέρους του

Έλληνα υπουργού, που – για τους δικούς του λόγους – είχε εμφανιστεί θερμός

υποστηρικτής του Συμφώνου πριν από σχεδόν δύο μήνες σε συνέντευξή του στους

«Φαϊνάνσιαλ Τάιμς».

Οι εξελίξεις αυτές αφορούν τις επιδόσεις των δύο μεγάλων οικονομιών της

ευρωζώνης, της γερμανικής και της γαλλικής. H Γερμανία, σύμφωνα με όλες τις

ενδείξεις, οδεύει για τρίτη συνεχή χρονιά πλέον σε παραβίαση του ορίου 3% στο

δημοσιονομικό της έλλειμμα. Στη Γαλλία, το υπουργείο Οικονομίας δήλωσε

ευθαρσώς την περασμένη εβδομάδα ότι το έλλειμμα της χώρας θα διαμορφωθεί στο

4%, παραβιάζοντας για δεύτερη χρονιά το όριο του 3%.

Στη ζώνη κινδύνου

Όμως και πολλές άλλες χώρες της ευρωζώνης αντιμετωπίζουν σοβαρά προβλήματα,

λόγω υποχώρησης της οικονομικής δραστηριότητας, με αποτέλεσμα να βρίσκονται

στη ζώνη κινδύνου σε ό,τι αφορά τα δημοσιονομικά τους ελλείμματα. Εκτός από τη

Γερμανία, η Ολλανδία και η Ιταλία βρίσκονται σε περίοδο ύφεσης, δηλαδή

συμπλήρωσαν δύο τρίμηνα υποχώρησης της οικονομικής τους δραστηριότητας, ενώ η

Γαλλία και το Βέλγιο έκλεισαν κι αυτές ένα τρίμηνο αρνητικού ΑΕΠ.

H ύφεση οδηγεί εκ των πραγμάτων σε διεύρυνση των ελλειμμάτων, αφού μειώνει τα

φορολογικά έσοδα και αυξάνει τα κοινωνικά επιδόματα, όπως της ανεργίας. Οι

κυβερνήσεις των χωρών αυτών, όμως, έλαβαν και πρόσθετα μέτρα για να τονώσουν

την ανάπτυξη, που επιδείνωσαν τη δημοσιονομική τους θέση. Γαλλία και Γερμανία

προχώρησαν σε σημαντικές φορολογικές μειώσεις προκειμένου να αυξηθεί το

διαθέσιμο εισόδημα και να τονωθούν οι επενδύσεις. Τον ίδιο δρόμο αποφάσισε να

ακολουθήσει πριν από λίγες ημέρες και η Πορτογαλία, που ανακοίνωσε μείωση του

φορολογικού συντελεστή για τα κέρδη των επιχειρήσεων από το 30% στο 25%.

Ελπίδες στο 2004

Βεβαίως, η ύφεση που δημιουργεί αυτά τα προβλήματα στις οικονομίες της Ευρώπης

δεν θα κρατήσει για πάντα. Οι εκτιμήσεις των διεθνών οργανισμών συγκλίνουν

πλέον στο ότι προς το τέλος του χρόνου θα αρχίσει η αντίστροφη πορεία για την

ευρωπαϊκή οικονομία και πως το 2004 αναμένεται να είναι μια καλύτερη χρονιά

από το 2003, με υγιή ανάπτυξη. Αν επιβεβαιωθούν οι εκτιμήσεις αυτές, τότε σε

έναν χρόνο από σήμερα τα ελλείμματα θα αρχίσουν και πάλι να μειώνονται και θα

εμφανιστούν ακόμη και πλεονασματικά ισοζύγια.

H έμπνευση – οι συνέπειες

Μέχρι τότε, όμως, θα συνεχιστεί η αμφισβήτηση των κανόνων σιδηράς πειθαρχίας

του Συμφώνου Σταθερότητας. Στην πράξη, αυτό που αναμένεται να συμβεί είναι να

δοθεί μια ακόμη ελαστική ερμηνεία του Συμφώνου, που θα επιτρέψει στους

υπουργούς Οικονομίας να μην προχωρήσουν άμεσα στην επιβολή προστίμου στη

Γερμανία για το υπερβολικό της έλλειμμα. Οι εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η νέα

ερμηνεία του Συμφώνου, όποια μορφή κι αν πάρει, θα αφήσει περιθώριο ενός ακόμη

χρόνου, τουλάχιστον, για να βελτιώσει η Γερμανία τη δημοσιονομική της εικόνα.

Αν όλα πάνε κατ’ ευχήν, η χώρα που εμπνεύσθηκε το Σύμφωνο Σταθερότητας δεν θα

υποχρεωθεί να υποστεί τις συνέπειές του.

Άλλωστε, η Γερμανία, όπως και η Γαλλία και η Ιταλία, δεν έχουν κάνει στην

πραγματικότητα την επιλογή να κινηθούν μακροπρόθεσμα στον δρόμο της

δημοσιονομικής χαλάρωσης και των ελλειμματικών προϋπολογισμών. Οι κυβερνήσεις

τους, την ίδια ώρα που παραβιάζουν τα όρια του Συμφώνου Σταθερότητας,

λαμβάνουν σκληρά μέτρα, κυρίως για την αναμόρφωση των συνταξιοδοτικών τους

συστημάτων, που θα τους επιτρέψουν μια μακροπρόθεσμη δημοσιονομική εξυγίανση.

Κίνδυνοι και επιείκεια

Χωρίς αμφιβολία, ένα πλαίσιο κανόνων δημοσιονομικής πειθαρχίας θα

εξακολουθήσει να διέπει τις οικονομίες της ευρωζώνης, είτε αυτό λέγεται

Σύμφωνο Σταθερότητας είτε Χαλαρό Σύμφωνο Σταθερότητας. Προφανώς, αυτός είναι

και ο λόγος για τον οποίο ο Έλληνας υπουργός Οικονομίας εμφανίζεται θερμός

υποστηρικτής της δημοσιονομικής πειθαρχίας, καθώς μάλιστα γνωρίζει ότι η

ελληνική οικονομία δεν συγκρίνεται με τις ευρωπαϊκές και κινδυνεύει από τη μια

στιγμή στην άλλη να διολισθήσει σε πρακτικές δημιουργίας μεγάλων ελλειμμάτων

και διόγκωσης του ήδη τεράστιου δημόσιου χρέους.

Ακριβώς, όμως, επειδή η ελληνική οικονομία διατρέχει αυτό τον κίνδυνο,

οφείλουμε να είμαστε επιεικείς με τους… παραβάτες Γερμανούς. Γιατί αύριο

μπορεί να είμαστε εμείς στη θέση τους…

Τελευταία Νέα