Αναζήτηση
Είχα δει, περνώντας απ’ έξω, ότι οι ταμίες ενός από τα σούπερ μάρκετ
στη λεωφόρο Σιράσελβιλερ ήταν κοπέλες που φορούσαν μαντίλες. Ολωσδιόλου στο
κέντρο της Πόλης, αλλά τι μ’ αυτό, συχνά βλέπει κανείς εδώ καλυμμένες
ιδιωτικές υπαλλήλους τα τελευταία χρόνια. Μπήκα μια φορά στο συγκεκριμένο
κατάστημα. Ήθελα δύο μπουκάλια κρασί. «Κρασί; Δεν πουλάμε» μού είπε ήρεμα – ή
απορημένα; – ο νεαρός που τοποθετούσε εμπορεύματα στα ράφια. «Είναι του
ισλαμικού κεφαλαίου», μου είπε ένας φίλος μου μετά, «δεν βάζουν στο μαγαζί
οινοπνευματώδη, δημοκρατία έχουμε (sic)».
Ο Τούρκος πρωθυπουργός Ταγίπ Ερντογάν, «έμπορος – πολιτικός» σύμφωνα με δικές
τους επίμονες δηλώσεις, εγκαινίασε το περασμένο Σάββατο ένα σούπερ μάρκετ, που
θα σας γελάσω ως προς το αν ήταν ισλαμικού κεφαλαίου. Το θέμα είναι ότι κατά
την τελετή έκανε μια ομιλία, η οποία πυροδότησε μεγάλη δημόσια συζήτηση, καθώς
ο Ερντογάν αξιολόγησε το γενικό πλαίσιο της τουρκικής πολιτικής και είπε ότι
«στην Τουρκία υπάρχει μια γραφειοκρατική ολιγαρχία, η οποία παίζει στα δάχτυλά
της την πολιτική». «Ναι» αναφώνησαν οι ισλαμιστές, «αυτή δεν επιτρέπει τον
εκδημοκρατισμό της χώρας». Τον λίθο του αναθέματος πήραν στις χούφτες οι
κεμαλιστές «τούτοι δω θέλουν να διαλύσουν το κράτος».
Ο καλλίφωνος Τούρκος πρωθυπουργός αρέσκεται – πράγμα που μας είναι σχετικώς
ξένο – να τραγουδάει (όπου δη) και – πράγμα απολύτως οικείο στους Έλληνες – να
κάνει χτυπητές δηλώσεις και να λέει μεγάλα λόγια, πιστεύοντας, επιπλέον, ότι
λέει καινούργια και σημαντικά πράγματα. H «γραφειοκρατική ολιγαρχία» αποτελεί
νεολογισμό, η ιδέα όμως ότι κάτω και πίσω από κάθε πρόβλημα στην Τουρκία
κρύβεται η «γραφειοκρατία» είναι τόσο παλιά όσο και η Τουρκική Δημοκρατία.
Πρόκειται για «δεισιδαιμονία» εδραιωμένη, όπως είναι φυσικό, για περισσότερους
από έναν λόγους, ο απλούστερος των οποίων είναι ότι σε αυτήν βρίσκει καταφυγή
ο πολιτικός που «στριμώχνεται» από προβλήματα. Τότε, ο «πολιτικός λόγος»
καταλήγει απαρέγκλιτα στα εμπόδια που θέτει το πολιτικοστρατιωτικό
κατεστημένο, το σύστημα, η γραφειοκρατία και, όψιμα, κατά τη «διαπίστωση» του
Ερντογάν, η γραφειοκρατική ολιγαρχία.
Επτά μόλις μήνες μετά την άνοδό της στην εξουσία, η σημερινή κυβέρνηση
καταφεύγει ήδη, όπως όλες οι προηγούμενες τουρκικές κυβερνήσεις, στον ρηχό και
χονδροειδή λαϊκισμό περί εμποδίων τής γραφειοκρατίας, ενώ έχει στα χέρια της,
κατά γενική ομολογία, τις δυνατότητες να κάνει βήματα προς αυτό που κρύβεται
πραγματικά κάτω και πίσω από τα παντοειδή προβλήματα της Τουρκίας: το τεράστιο
έλλειμμα δημοκρατίας.
Δεν θα απαριθμήσω εδώ τον μακρύ κατάλογο της διάστασης λόγων και πράξεων της
νέας τουρκικής κυβέρνησης, μόνο θα αρκεστώ σε ένα επεισόδιο, που συνέβη τη
Δευτέρα (9/6), την ώρα που ο Ερντογάν μιλούσε σε ξενοδοχείο της
Κωνσταντινούπολης, σε ημερίδα για την αντιμετώπιση της φτώχειας.
«Δεν θέλουμε ελεημοσύνη, θέλουμε δουλειά και δημοκρατία» πρόλαβε δεν πρόλαβε
να πει κάποια στιγμή η φοιτήτρια Μεχτάπ Γιουρτλούκ από το ακροατήριο και οι
αστυνομικοί την έσερναν ήδη έξω και την αμπάρωναν σε μια τουαλέτα, παρά την
έκκληση του Ερντογάν «να μην την πειράξουν». Φεύγοντας, μισή ώρα αργότερα, ο
Τούρκος πρωθυπουργός δήλωνε στους δημοσιογράφους ότι «η κυρία είναι
προβοκατόρισσα και, επιπλέον, οι δυνάμεις ασφαλείας μας το διαπίστωσαν κι αυτό
αμέσως, έχει λερωμένο μητρώο» (η δημοσιογραφική έρευνα κατέδειξε ότι η
φοιτήτρια είχε κρατηθεί σε τμήμα γιατί είχε συμμετάσχει σε διαδηλώσεις
εναντίον του πολέμου στο Ιράκ). Το δικό του μητρώο είχε «λερωθεί», αν θυμάστε
ίσως, από ένα πάλι «προβοκατόρικο» ποίημα (ξιφολόγχες μας οι μιναρέδες /
στρατώνες τα τζαμιά…) που είχε απαγγείλει σε πολιτική συγκέντρωση.
Ο Ερντογάν δεν σταμάτησε τη δήλωσή του εκεί, «Δυστυχώς», συνέχισε, «στην
Τουρκία μας υπάρχουν ακόμα υπολείμματα του κομμουνισμού, που θέλουν να πάμε
πίσω σε άλλες εποχές. H Τουρκία δεν θα επιστρέψει εκεί». Παρεμπιπτόντως, χθες
προωθήθηκε από το υπουργικό συμβούλιο στην Εθνοσυνέλευση το 6ο Πακέτο
Μεταρρυθμίσεων για την εναρμόνιση με τα κριτήρια της Κοπεγχάγης.
