Διλήμματα… τρίτου βαθμού

Να γίνουν ανώτατα τα ΤΕΙ; Ή μήπως να γίνουν… ανωτερότερα των ανωτάτων, όπως

περιπαικτικά λένε οι πρυτάνεις των ΑΕΙ υποστηρίζοντας ότι η «ανωτατοποίηση»

επιχειρείται στα χαρτιά και με τις λέξεις; Να αξιολογηθούν οι καθηγητές τους;

Ή να μην αξιολογηθούν, αφού υπηρετούν επιτυχώς εδώ και δεκαετίες; Να

αξιολογηθούν προγράμματα σπουδών και υποδομές πριν ή μετά την ανωτατοποίηση;

Να οργανώνουν μεταπτυχιακές σπουδές τα ΤΕΙ μόνα τους; Ή μήπως δεν είναι ικανά

γι’ αυτές και μπορούν να το κάνουν μόνο συνεργαζόμενα με ΑΕΙ; Να έχουν ίδια

επαγγελματικά δικαιώματα οι απόφοιτοι ΤΕΙ και ΑΕΙ ή όχι; Να κλείσουν τα ΤΕΙ

διαμαρτυρόμενα αν δεν ληφθεί μέριμνα για τους καθηγητές, ή να κλείσουν τα ΑΕΙ

αν δεν προηγηθεί αξιολόγηση; Διλήμματα Τριτοβάθμιας… Παίδευσης, που φαίνεται

πως θα μας απασχολήσουν για πολύ καιρό ακόμα.

Τι γίνεται έξω και ποιοι αντιδρούν

1. Σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες, όπως Αγγλία, Γαλλία, Ιταλία, Γερμανία

κ.ά., εδώ και λίγα χρόνια το ζήτημα λύθηκε με την ένταξη των «ΤΕΙ» στην

ανώτατη εκπαίδευση, ενώ και άλλες χώρες ετοιμάζονται να ακολουθήσουν, με οδηγό

τη Διακήρυξη της Μπολόνιας που προβλέπει τη χορήγηση πρώτου πτυχίου

(μπάτσελορ) ύστερα από σπουδές «τουλάχιστον 3 ετών».

2. Σε άλλες χώρες τα επαγγελματικά δικαιώματα είναι ίδια, ενώ σε άλλες

υπάρχουν διαβαθμίσεις. Στην Ελλάδα δεν έχει γίνει ακόμα ακριβής καθορισμός

επαγγελματικών δικαιωμάτων σε όλες τις ειδικότητες.

3. Οι καθηγητές αντιπαρατίθενται, δεν συμβαίνει όμως το ίδιο με τους

σπουδαστές και τους φοιτητές! Σε μια σπάνια για τα ελληνικά δεδομένα επίδειξη

σύνεσης, οι εκπαιδευόμενοι, που συνήθως βγαίνουν στους δρόμους για «ψύλλου

πήδημα», έως τώρα δεν έχουν δείξει διάθεση για αντιδράσεις ­ προς μεγάλη

ανακούφιση του υπουργείου Παιδείας.

4. Οι οξύτερες αντιδράσεις προέρχονται από τον κλάδο των μηχανικών και

από το ΤΕΕ, που απειλεί διαρκώς με προσφυγές στα δικαστήρια.

5. Η λέξη ανωτατοποίηση «εφευρέθηκε» ώστε να μην προσκρούσει η

αναβάθμιση των ΤΕΙ στο Σύνταγμα, που προβλέπει ότι οι ανώτερες σχολές δεν

μπορούν να έχουν διάρκεια σπουδών μεγαλύτερη από 3 χρόνια. Τα ΤΕΙ είχαν

αυξήσει τις σπουδές τους σε 4 χρόνια για να ανταγωνιστούν τα ΑΕΙ.

Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος

Τι αγνοεί το Σχέδιο Νόμου

Σύμφωνα με την ευρωπαϊκή και διεθνή πρακτική, την κοινή λογική, αλλά

και τις προτάσεις της Συνόδου Πρυτάνεων, η μόνη αξιόπιστη διαδικασία

πραγματικής ανωτατοποίησης των ΤΕΙ συνοψίζεται στις λέξεις-κλειδιά

«αξιολόγηση» και «ουσιαστική αναβάθμιση». Προϋποθέτει, δηλαδή, την

αντικειμενική αξιολόγηση των ΤΕΙ, ώστε να προσδιοριστούν αυτά που μπορούν να

ενταχθούν στην κατηγορία της Ανώτατης Εκπαίδευσης. Με το επίμαχο Σχέδιο Νόμου

του ΥΠΕΠΘ, αγνοούνται οι παραπάνω προφανείς προϋποθέσεις ανωτατοποίησης.

Συγκεκριμένα:

α. Όλα τα ΤΕΙ εντάσσονται άκριτα στην κατηγορία της Ανώτατης

Εκπαίδευσης με τη θεσμικά άτοπη αναβάπτιση του Τεχνολογικού Τομέα τον οποίο

εξυπηρετούν, ως «ισότιμου» αλλά και πλήρως «διακριτού» προς τον

Πανεπιστημιακό. Κατά συνέπεια χωρίς την παραμικρή αξιολόγηση και χωρίς

ουσιαστική αναβάθμιση το επίπεδο του τελευταίου σημερινού ΤΕΙ μεταλλάσσεται

αυτόματα και αδαπάνως σε «Ανώτατο». Με άμεσο αποτέλεσμα το πισωγύρισμα της

συνολικής εικόνας των ΑΕΙ, τα οποία με πολύ κόπο αρχίζουν να συγκλίνουν προς

την ευρωπαϊκή κοινωνία της γνώσης.

β. Επιχειρείται η πρώτη εφαρμογή της διακήρυξης της Μπολόνιας στην

Ανώτατη Εκπαίδευση, μέσω της καθιέρωσης των δύο κύκλων σπουδών, του

«Προπτυχιακού» και του «Μεταπτυχιακού». Πράγματι το πτυχίο των αποφοίτων τών

διά της επιφοιτήσεως του πνεύματος ενός Νόμου Ανωτατοποιημένων ΤΕΙ είναι το

προτεινόμενο από την παραπάνω διακήρυξη πτυχίο του προπτυχιακού κύκλου

σπουδών. Προβλέπεται δε η άμεση έναρξη και του δεύτερου μεταπτυχιακού κύκλου

σπουδών, οπότε οι απόφοιτοι των ΤΕΙ, ύστερα από σπουδές 4+1 ή 2 ετών, θα

διαθέτουν τίτλους ισοδύναμους του Master.

γ. Οι απόφοιτοι των ΑΕΙ περιέρχονται σε δεινή θέση: Ύστερα από σπουδές

ελάχιστης διάρκειας τεσσάρων έως έξι ετών αποκτούν μόνο το δίπλωμα

προπτυχιακών σπουδών, το οποίο μάλιστα απαλλάσσεται από ουσιαστικά

επαγγελματικά δικαιώματα. Συνθλίβονται επομένως διπλά: Κατ’ αρχήν διαπιστώνουν

ότι ματαίως αγωνίζονται για τις γνώσεις και το πτυχίο ενός ΑΕΙ, αφού η

ευκολότερη λύση των ΤΕΙ έχει μεγαλύτερο τελικό αντίκρυσμα. Εάν όμως

μαζοχιστικά επιμένουν να φοιτήσουν σε ΑΕΙ, καλούνται να υποκύψουν στις

επιταγές της Μπολόνιας και να ζητήσουν οι ίδιοι τη διάρρηξη της δομής των

σπουδών τους σε δύο κύκλους, ώστε να εξισωθούν με τα… ΤΕΙ.

Το ΕΜΠ θα μπορούσε, εγωιστικά, να αδιαφορήσει για τα τεκταινόμενα, όπως

άλλωστε πράττουν και άλλα αντίστοιχα γνωστά Ευρωπαϊκά Ιδρύματα. Έχει όμως την

ιστορική υποχρέωση να αντισταθεί στην επιχειρούμενη με το Σχέδιο Νόμου του

ΥΠΕΠΘ υποβάθμιση της ποιότητας της Ανωτάτης Εκπαίδευσης, η οποία θα μειώσει

την εικόνα της χώρας στο ανταγωνιστικό διεθνές περιβάλλον των επιστημών και

της τεχνολογίας και συγχρόνως θα καθυστερήσει την ουσιαστική ανάπτυξη των

ιδίων των ΤΕΙ.

Δημήτριος Νίνος

Αυτονομία για τα μεταπτυχιακά

Το ΥΠΕΠΘ με την ανακοίνωση του κειμένου με τίτλο «Θεσμικά θέματα ΤΕΙ»,

αναγνωρίζοντας την ποιότητα του έργου που επιτελείται στα ιδρύματά μας,

προτίθεται να νομοθετήσει και να εντάξει τα ΤΕΙ στην Ανώτατη Εκπαίδευση, ώστε

τα ιδρύματα αυτά, που ιδρύθηκαν το 1983 με τον Νόμο 1404, να έχουν όλα τα

τυπικά χαρακτηριστικά για την αναγνώριση αυτή.

Πραγματικά τα ΤΕΙ κατά την εξελικτική πορεία τους, την τεράστια

προσπάθεια των εκπαιδευτικών τους και την επίμονη συμμετοχή των σπουδαστών και

των πτυχιούχων, αναγνωρίζονται σήμερα από την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΠΘ, αφού

με δηλώσεις του ο ίδιος ο υφυπουργός Παιδείας κ. Πετσάλνικος επιβεβαιώνει ότι

«η νομοθετική ρύθμιση αποτελεί θεσμική ολοκλήρωση των ΤΕΙ και διαπιστωτική

πράξη αναγνώρισης (8-2-2001)». Ποια όμως είναι τα χαρακτηριστικά που προβλέπει

το Σύνταγμα για τα ΑΕΙ και πώς αυτά συνδέονται με την αναγνώριση των ΤΕΙ;

Στην παρ. 5 του άρθρου 16 του Συντάγματος, «η Ανώτατη Εκπαίδευση

παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα Δημοσίου

Δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση…» (όπως τα ΤΕΙ, άρθρο 1, παρ. 1, του Ν.

1404/83). Στην παρ. 6 του ιδίου άρθρου, «οι καθηγητές των ΑΕΙ είναι δημόσιοι

λειτουργοί», όπως συμβαίνει με όλο το εκπαιδευτικό προσωπικό των ΤΕΙ και τα

μέλη ΔΕΠ των ΑΕΙ. Συμπληρωματικά, αναφέρονται στοιχεία για τους οργανισμούς

λειτουργίας των ΑΕΙ, την κατάσταση του επιστημονικού προσωπικού, τα όρια

ηλικίας κ.λπ., καθώς και για τη λειτουργία των φοιτητικών συλλόγων, θέματα που

ρυθμίζονται με ειδικούς νόμους.

Τέλος, είναι φανερό ότι το όριο διάρκειας σπουδών 6 εξαμήνων για τις

Ανώτερες Σχολές που παρέχουν αποκλειστικά «επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική

εκπαίδευση» επιβεβαιώνει εξ αντιδιαστολής τον ανώτατο χαρακτήρα των ΤΕΙ που

έχουν διάρκεια σπουδών πάνω από 7 εξάμηνα, σύμφωνα με το άρθρο 16 του Ν.

2817/2000.

Η οργάνωση των μεταπτυχιακών προγραμμάτων σε συνεργασία με τα ΑΕΙ

εσωτερικού ή εξωτερικού αποτελεί ένα σημαντικό βήμα. Θα πρέπει όμως να

προβλεφθεί και η αυτόνομη διοργάνωση από τα ιδρύματα των ΤΕΙ, όταν

εξασφαλίζονται οι απαραίτητες προϋποθέσεις. Πιστεύω επίσης πως οι προτάσεις

του υπουργείου Παιδείας για το εκπαιδευτικό προσωπικό θα πρέπει να αποτελέσουν

μια αρχή διαλόγου, ώστε να βρεθεί η σωστή λύση, γιατί όπως προβλέπονται σήμερα

αποτελούν πραγματικά ένα σημείο τριβής που θα δημιουργήσει έντονα προβλήματα.

Γιατί πρέπει, επιτέλους, να αναγνωριστεί στην πράξη και ο σημαντικός ρόλος που

έπαιξε όλο το προσωπικό των ιδρυμάτων στην αναβάθμιση και τουλάχιστον να

επιβεβαιωθεί με διατάξεις η συνδρομή του αυτή.

Ο Θεμιστοκλής Ξανθόπουλος είναι πρύτανης του Εθνικού Μετσόβιου Πολυτεχνείου

Ο Δημήτριος Νίνος είναι προέδρος του ΤΕΙ της Αθήνας