Η δική μας Ομόνοια…

«Την υπογραφή μας; Όχι, δεν το σκεφτήκαμε. Ωραία ιδέα, μάλλον πριν

στεγνώσει το τσιμέντο θα κάνουμε ένα αποτύπωμα του χεριού!».

ΤΟ ΧΑΜΟΓΕΛΟ τους γίνεται γέλιο, καθώς τα βλέμματά τους κινούνται αδιάκοπα στα

τέσσερα σημεία του περιορισμένου ορίζοντα της Ομόνοιας. Είναι η Μαριαλένα, η

Αριάδνη, ο Θόδωρος και ο Γρηγόρης, ηλικίας από 29 έως 32 χρόνων, απόφοιτοι της

Αρχιτεκτονικής Σχολής του ΕΜΠ εδώ και πέντε χρόνια και εμπνευστές της

καινούργιας εικόνας του κέντρου της πόλης.

Στέκονται έξω από του Μπακάκου, ανάμεσα σε δεκάδες άλλους που περιμένουν το

ραντεβού τους στο κλασικό στέκι, η Μαριαλένα κρυώνει, ο Γρηγόρης ψάχνει

τσιγάρο, κανένας δεν φοράει κοστούμι ή γραβάτα, κανείς δεν κρατάει

χαρτοφύλακες, θα προσπαθήσουν να αντισταθούν στην ιδέα του κινητού, και όχι,

δεν έχουν αποφασίσει ακόμα τι θα κάνουν τα εννιάμισι εκατομμύρια δραχμές του

επάθλου τους, εκτός από την Αριάδνη που σκέφτεται να αποπληρώσει τα δίδακτρα

του μεταπτυχιακού της στην Αγγλία. Η Μαριαλένα Κατσίκα από τη Χαλκίδα, η

Αριάδνη Βοζάνη από τη Θεσσαλονίκη, ο Θόδωρος Τσιατάς και ο Γρηγόρης Δεσύλλας

από την Αθήνα έχουν ήδη αρχίσει από τώρα να σκέφτονται τις λεπτομέρειες της

πρότασής τους, στο μυαλό τους σχεδιάζουν τα επόμενα βήματα.

Είναι μεσημεράκι, η κίνηση στην Ομόνοια συνεχίζεται σε κυκλικές διαδρομές και

εκκωφαντικούς θορύβους, δύο αστυνομικοί μεταφέρουν μία αδύνατη κοπέλα που

σχεδόν σέρνεται στο πεζοδρόμιο, ο γερανός δουλεύει αδιάκοπα στο εργοτάξιο του

Μετρό, άνθρωποι με ρουφηγμένα μάγουλα έχουν πιάσει θέση στη σκιά του ενός εκ

των τεσσάρων φοινίκων που κοσμούν ακόμη τον χώρο, τα περιοδικά και οι

εφημερίδες είναι απλωμένα σχεδόν στα 2/3 του πεζοδρομίου, η γνωστή οσμή

δημόσιου ουρητηρίου κατακλύζει τον χώρο γύρω από τους τηλεφωνικούς θαλάμους,

οι οποίοι είναι άδειοι την ημέρα ­ τίποτα από όλα αυτά δεν υπάρχει στα σχέδια

των αρχιτεκτόνων.

ΧΩΡΟΣ ΓΙΑ ΠΕΖΟΥΣ

Η δική τους Ομόνοια είναι ένας χώρος για τους πεζούς, ένα πέρασμα με σημεία

στάσης, με οθόνες-μεμβράνες για την προβολή σημαντικών εκδηλώσεων, απαλλαγμένη

από διαφημιστικές πινακίδες, φτιαγμένη από κυβόλιθους, υαλότουβλα και μία

πινελιά ξύλου, μία πλατεία μοντέρνα, με το υγρό στοιχείο παρόν, αλλά όχι υπό

μορφή σιντριβανιού, αλλά ακίνητο, ως «καθρέφτης» του ουρανού, όπως ακριβώς το

φαντάστηκε ο Λι Πέι για να συνοδεύσει την Πυραμίδα του στην είσοδο του Λούβρου.

Κανείς τους δεν πιστεύει ακόμα ότι κέρδισε το βραβείο, και το σημαντικότερο,

ότι η Ομόνοια του μέλλοντος βρίσκεται στα δικά τους χέρια. Ούτε και πριν από

τέσσερις μήνες, όταν μεταξύ Κουμουνδούρου, Συντάγματος, Μοναστηρακίου και

Ομονοίας, διάλεγαν την τελευταία, μπορούσαν να φανταστούν την καλή τους τύχη.

«Εμείς διαλέξαμε την Ομόνοια γιατί μας φάνηκε μεγαλύτερη η πρόκληση. Στις

άλλες περιπτώσεις είχαμε να αντιμετωπίσουμε ήδη μία διαμορφωμένη κατάσταση,

ενώ στην Ομόνοια δεν υπάρχει καν πλατεία». Μιλούν και κοιτάζουν γύρω τους

ασυναίσθητα, στα δικά τους μάτια ο χώρος έχει ήδη αποκτήσει διαφορετική όψη.

ΟΙ ΔΥΣΚΟΛΙΕΣ

Η Μαριαλένα και ο Γρηγόρης άνοιξαν ένα δικό τους γραφείο πρόσφατα, η Αριάδνη

μόλις ολοκλήρωσε τις σπουδές της, ο Γρηγόρης στο ψάξιμο, ακριβώς όπως χιλιάδες

απόφοιτοι της Αρχιτεκτονικής που ονειρεύονται καταρχήν να σχεδιάσουν το δικό

τους σπίτι και ξοδεύουν από 100.000 έως 150.000 δραχμές από την τσέπη τους για

να συμμετάσχουν στους διαγωνισμούς. «Τόσο κοστίζουν πακέτο τα χαρτιά για να

υποβάλεις συμμετοχή και όλα τα απαραίτητα για την παρουσίαση της πρότασής σου,

χωρίς μακέτα εννοείται. Για τη μακέτα χρειάζεσαι σχεδόν πεντακόσιες χιλιάδες

και σχεδόν πάντα όλα αυτά είναι χαμένα λεφτά, εκτός αν κερδίσεις το βραβείο».

Το σημαντικότερο που τους απασχόλησε ήταν «αν θα αποδεχτούν ή όχι τον

χαρακτήρα της περιοχής, ως περιοχή-πέρασμα». Στη δεύτερη περίπτωση η πρότασή

τους θα είχε εντελώς διαφορετικό χαρακτήρα. «Καταλήξαμε ότι η Ομόνοια δεν

πρόκειται ποτέ να γίνει μία πλατεία αναψυχής, ένας χώρος με τραπεζάκια έξω,

δέντρα και παγκάκια. Όλοι περνούν βιαστικά από την Ομόνοια, είτε για τα γύρω

γραφεία είτε προς το εμπορικό κέντρο. Για αυτό σκεφτήκαμε να σχεδιάσουμε έναν

χώρο όπου ο πεζός θα μπορεί να περπατήσει ανεμπόδιστος, να πάρει πληροφορίες

από τις οθόνες, να σταθεί στις κερκίδες για να χαζέψει την Ακρόπολη ή να δώσει

το ραντεβού του».

ΣΤΡΟΓΓΥΛΗ ή τετράγωνη; Με δέντρα ή χωρίς; Αγάλματα ή σιντριβάνια; Φωτισμός από

ειδικά σώματα ή κάτι άλλο; Κάποιο κεντρικό στοιχείο που να επιβάλλεται στον

χώρο ή η απουσία του. Λύσεις με υψομετρικές διαφορές ή κοντά στο επίπεδο της

επιφάνειας; Τέσσερις μήνες είχαν στη διάθεση τους οι τέσσερις για ν’

αποφασίσουν. Ο Γρηγόρης πάντως δεν θα έβαζε τίποτα. «Θα άφηνα την περιοχή

εντελώς ανοιχτή, χωρίς τίποτε απολύτως». Η ιδέα του απερρίφθη.

Οι τέσσερις νέοι αρχιτέκτονες ήξεραν ήδη την ιστορία της πλατείας που την

είχαν διασχίσει άπειρες φορές. Γνώριζαν την όψη της τα ξημερώματα της

Κυριακής, «τότε που ερχόμασταν για εφημερίδες και βόλτα στα γαλατάδικα», είχαν

δει τον «Δρομέα» προ εποχής μετρό, το σιντριβάνι προ «Δρομέα» και είχαν

ακούσει για τις «εννέα Μούσες που έγιναν πριν από το σιντριβάνι, οι οποίες

στην πράξη ήταν οκτώ, αφού άφησαν μία απέξω, προκειμένου να καλύψουν τους οκτώ

αεραγωγούς του υπογείου».

Και οι τέσσερις αγαπούν τα κτίρια τα οποία περιορίζουν τον ορίζοντα της

Ομόνοιας. Όχι μόνο τα νεοκλασικά, αλλά και τα μοντέρνα. «Έχουν ύφος και αν

αποκτήσουν το αρχικό τους χρώμα και απαλλαγούν από τις απαράδεκτες και

παράνομες διαφημιστικές πινακίδες θα δείξουν την ομορφιά τους», συμφωνούν όλοι

μαζί. Στην πρότασή τους, τελικά, αποφάσισαν να μη βάλουν δέντρα, κι απορούν

γιατί από κάποιους βγήκε ότι θα υπάρχουν τετραγωνικά πράσινου. Θα ήταν

αντιοικολογικό απέναντι στα καημένα τα δεντράκια και τους θάμνους. Πώς να

επιβιώσουν στο περιβάλλον της Ομόνοιας; Επίσης, ποιος αυταπατάται ότι η

περιοχή μπορεί να γίνει όαση πράσινου;».

ΜΕ ΤΟ πρόσχημα της αρχιτεκτονικής διαμόρφωσης των όψεων ενός κτιρίου δεν είναι

επιτρεπτή η ­ κατά παρέκκλιση του Γενικού Οικοδομικού Κανονισμού (ΓΟΚ) ­

προέκταση της οικοδομής στον ακάλυπτο χώρο. Και μία τέτοια παράβαση οδηγεί σε

ακύρωση της οικοδομικής άδειας.

Αυτό επισημαίνει με χθεσινή απόφασή του το Συμβούλιο της Επικρατείας (Ε’

τμήμα) και ακύρωσε την άδεια για την ανέγερση πολυκατοικίας, καθώς

προβλέπονταν «αρχιτεκτονικές προεξοχές» στους ορόφους της, εκτός των ανωτάτων

ορίων κάλυψης.

Παράλληλα, το Ανωτάτο Διοικητικό Δικαστήριο επισημαίνει ότι ακυρωτέα μπορεί να

είναι και η οικοδομική άδεια σε οικόπεδα που έχουν κατωφερική κλίση, όταν η

οριστική στάθμη του εδάφους καθορίζεται σε σημείο υψηλότερο της φυσικής

στάθμης, χωρίς σχετική γνωμοδότηση της Επιτροπής Αρχιτεκτονικού Ελέγχου (ΕΠΑΕ).

ΝΕΑ ΚΟΝΤΡΑ (η πρώτη μετεκλογικά) ξέσπασε χθες μεταξύ του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ κ.

Κώστα Λαλιώτη και του δημάρχου Αθηναίων κ. Δημήτρη Αβραμόπουλου με αφορμή τα

σχέδια για την αναμόρφωση της Πλατείας Ομονοίας. Την αρχή έκανε ο δήμαρχος

Αθηναίων που, μέσω του γραφείου Τύπου του, εξέφρασε την αντίθεσή του για τις

«αιφνιδιαστικές ανακοινώσεις» του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ, τις οποίες, μάλιστα,

χαρακτήρισε ως «άκομψες πολιτικές ενέργειες». Και υποστήριξε ότι δεν υπήρξε

ενημέρωση του δημάρχου και δεν ζητήθηκε η συναίνεση του Δημοτικού Συμβουλίου

της Αθήνας. Ο κ. Λαλιώτης τόνισε, από την πλευρά του, ότι θεωρεί «ακατανόητο ο

Δήμος Αθηναίων να ισχυρίζεται ότι δεν έχει ενημέρωση για τα προγράμματα και

τις πρωτοβουλίες του ΥΠΕΧΩΔΕ». Ανέφερε χαρακτηριστικά ότι από το 1994 ο δήμος

γνωρίζει για το πρόγραμμα «Αττική SOS». Επίσης επεσήμανε ότι η δημοτική αρχή

είναι ενήμερη για το πρόγραμμα «Ενοποίηση των αρχαιολογικών χώρων» και από το

1997 συμμετέχει με εκπρόσωπό της (αντιπρόεδρος) στην εταιρεία που ιδρύθηκε για

τον σκοπό αυτό. Ακόμα ο κ. Λαλιώτης ανέφερε ότι η συγκεκριμένη εταιρεία

προκήρυξε τους διεθνείς αρχιτεκτονικούς διαγωνισμούς για τις Πλατείες

Ομονοίας, Συντάγματος και Μοναστηρακίου, που εντάσσονται στο πρόγραμμα

ενοποίησης των αρχαιολογικών χώρων και σχετίζονται άμεσα με την εξέλιξη των

έργων του Μετρό. Ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ, μέσω του γραφείου Τύπου, τόνισε ότι οι

πολίτες της Αθήνας απαιτούν ουσιαστικές λύσεις και δεν ενδιαφέρονται για

«κοκορομαχίες» και για «διαφημιστικές φωτογραφίες για τις κοσμικές στήλες».

Ωστόσο, ο κ. Αβραμόπουλος επέμενε ότι «τέτοιες ενέργειες συνιστούν προσβολή

προς την πόλη και τον θεσμό που δημοκρατικά την εκπροσωπεί», συμπληρώνοντας

ότι η δημοτική αρχή της Αθήνας θα συνεχίσει να επιδιώκει την συνεργασία με την

κυβέρνηση, χωρίς όμως να «επιτρέπει την θεσμική απογύμνωση του Δήμου Αθηναίων

και βέβαια την φαλκίδευση της ανανεωμένης λαϊκής εντολής και εμπιστοσύνης». Ο

κ. Αβραμόπουλος είχε δείξει την ενόχλησή του από νωρίς όταν εξερχόμενος του

Προεδρικού Μεγάρου, όπου συναντήθηκε με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας κ.

Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο, είπε ότι έχει ζητήσει να ενημερωθεί γύρω από το θέμα

της Πλατείας Ομονοίας, «έτσι ώστε να υπάρξει και επίσημη δημόσια τοποθέτηση

της πόλης μας». Αργά τη νύχτα το γραφείο Τύπου του Δήμου Αθηναίων εξέδωσε νέα

ανακοίνωση, στην οποία ο υπουργός ΠΕΧΩΔΕ χαρακτηρίζεται ως «γνήσιο τέκνο των

κομματικών μηχανισμών που ασεβεί απέναντι στους θεσμούς και την Τοπική

Αυτοδιοίκηση». Αμέσως μετά, κύκλοι του υπουργού ΠΕΧΩΔΕ σχολίαζαν ότι «ως

συνήθως» ο κ. Αβραμόπουλος δεν απαντά επί της ουσίας, αλλά καταφεύγει σε

προσωπικούς χαρακτηρισμούς και τα γνωστά τρικ». «Σαφώς ο κ. Αβραμόπουλος,

έχοντας χάσει την ψυχραιμία του, εμφανίζει μια εριστική διάθεση. Εκ συστήματος

δημιουργεί πλαστές αντιπαραθέσεις έτσι ώστε τη μακρά και διαρκή απουσία του

από τα έργα πνοής για την Αθήνα να τη μετατρέπει σε μια φευγαλέα παρουσία στα

ΜΜΕ και σε μια στιγμαία φωτογραφία».