Η φωτογραφία έχει μείνει στην Ιστορία, όχι μόνο την ιταλική, αλλά και την ευρωπαϊκή: ο 89χρονος Τζόρτζιο Ναπολιτάνο αποχαιρετά το πλήθος βγάζοντας το καπέλο του πριν διαβεί την πόρτα του σπιτιού του. Είναι 14 Ιανουαρίου του 2015 και λίγες ώρες νωρίτερα ο «Βασιλιάς Γεώργιος», όπως τον αποκαλούσαν τα μέσα ενημέρωσης, είχε παραιτηθεί για λόγους υγείας ύστερα από εννιά χρόνια στην Προεδρία της Δημοκρατίας.

Σύμφωνα με το Σύνταγμα, η θέση του προέδρου στην Ιταλία είναι διακοσμητική. Ομως ο Ναπολιτάνο έπαιξε αποφασιστικό ρόλο σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο. Ανάγκασε τον Μπερλουσκόνι να παραιτηθεί στο αποκορύφωμα της κρίσης χρέους. Διόρισε στη συνέχεια τρεις πρωθυπουργούς. Οταν αναγκάστηκε να παραμείνει στη θέση του για δεύτερη θητεία, καθώς το πολιτικό σύστημα αδυνατούσε να εκλέξει τον διάδοχό του, κατήγγειλε με έναν πύρινο λόγο τους βουλευτές ότι κωφεύουν στις εκκλήσεις για μεταρρυθμίσεις. Κι όταν έφτασε η ώρα να φύγει, ζήτησε από τους συμπατριώτες του να παραμείνουν ενωμένοι.

Δεν τον άκουσαν. Και τώρα, πιο μπερδεμένοι και πιο διχασμένοι από ποτέ, ετοιμάζονται να κάνουν μια βουτιά στο κενό, έχοντας οδηγήσει με την ψήφο τους στην πόρτα της εξουσίας δύο κόμματα που το μόνο τους κοινό είναι ο αντιευρωπαϊσμός και ο αντισυστημισμός. Δύο κόμματα που παρουσιάζουν ως κυβερνητικό πρόγραμμα ένα πακέτο διακηρύξεων οι οποίες δεν χρηματοδοτούνται από πουθενά και ως υποψήφιο πρωθυπουργό έναν άνθρωπο που λέει ψέματα ακόμη και στο βιογραφικό του και πριν από λίγα χρόνια υποστήριζε έναν τσαρλατάνο που θα θεράπευε τον καρκίνο με εναλλακτικά φάρμακα. Δύο κόμματα που, όπως έγραψε πριν από λίγες ημέρες η «Ρεπούμπλικα», θέλουν να καταστρέψουν την Ιταλία για να διαλύσουν την Ευρώπη.

Ποιος θα αναλάβει να εμποδίσει αυτή τη βουτιά και να σταματήσει το ανεύθυνο εγχείρημα μερικών τύπων διψασμένων για εξουσία και εκδίκηση; Ενα «διακοσμητικό» πρόσωπο και πάλι. Το μοναδικό επίτευγμα του Ματέο Ρέντσι. Ο διάδοχος του Τζόρτζιο Ναπολιτάνο στην Προεδρία, ο 76χρονος Σέρτζιο Ματαρέλα, ένας Χριστιανοδημοκράτης που μπήκε στην πολιτική μετά τη δολοφονία του αδελφού του από τη Μαφία, το 1980.

Ασκητικός, αλλά αποφασιστικός, ο πρώην καθηγητής Δημοσίου Δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Παλέρμο θα σεβαστεί ασφαλώς την ετυμηγορία των Ιταλών. Δεν θα επιτρέψει όμως να τσαλαπατηθούν οι θεσμοί ούτε να τεθεί σε κίνδυνο ο ευρωπαϊκός χαρακτήρας της χώρας. Σύμφωνα με τον ιταλικό Τύπο, ο Ματαρέλα άνοιξε προχθές το Σύνταγμα κάτω από τη μύτη του αρχηγού της Λέγκας Ματέο Σαλβίνι και του διάβασε το άρθρο 95 που γράφει ότι ο πρωθυπουργός διευθύνει και είναι υπεύθυνος για τη γενική πολιτική. Η Ιταλία δεν είναι Πολωνία για να τοποθετεί ο νικητής των εκλογών ένα πιόνι του στην πρωθυπουργία.

Κοντεύαμε να το ξεχάσουμε: όταν πρόκειται για την υπεράσπιση της δημοκρατίας και του κράτους δικαίου, ένας πρόεδρος μπορεί και να συγκρουστεί με τους κυβερνήτες. Ακόμη κι αν είναι διακοσμητικός.