Η ανάρτηση του Δημήτρη Λιγνάδη –ιδιοφυούς και εξαιρετικά πεπαιδευμένου καλλιτέχνη –για την αφαίρεση του ασύλου από τον τούρκο αξιωματικό δεν ήταν απλώς μια οργισμένη διαπίστωση ότι στη χώρα μας, εφόσον «… καταλύεται απροσχημάτιστα κάθε κράτος δικαίου, ιδίως από μία αριστερή, κοινωνικά ευαίσθητη, δημοκρατική και εθνικά υπερήφανη κυβέρνηση… η υπόθεση δεν είναι απλά πολιτική, αλλά γίνεται μείζον θέμα θεσμών!!! Και Δημοκρατίας!!!».

Η ανάρτηση του Λιγνάδη ήταν συγχρόνως πρόσκληση και προτροπή του σκηνοθέτη προς τους «εν τέχνη συναδέλφους» του, τους ανθρώπους του Πολιτισμού, να σπάσουν τη σιωπή τους, να αποστούν της αιδήμονος σιγής, όταν θεμελιώδεις αρχές και αξίες καθημερινά προσβάλλονται και αμφισβητούνται. Η φράση που ακούγεται από κυβερνητικούς και παρα-κυβερνητικούς ότι «πήραμε την κυβέρνηση, αλλά όχι την εξουσία» συμπυκνώνει την ουσία του προβλήματος.

Διαβάζοντας το κείμενο του Λιγνάδη αναλογίστηκα την έννοια της λέξης «πολιτισμός» στην αρχαία ελληνική γραμματεία. Σήμαινε «τη διαχείριση δημοσίων υποθέσεων», δηλαδή ζητημάτων που αφορούσαν τους πολίτες, τις σχέσεις μεταξύ τους και με την κοινωνία τους.

Τη σημερινή έννοια της λέξης «πολιτισμός» την οφείλουμε στον Αδαμάντιο Κοραή, ο οποίος χρησιμοποίησε μια σπάνια λέξη της αρχαίας γλώσσας, προκειμένου να αποδώσει στη νέα ελληνική τη λέξη civilization, την οποία είχαν δημιουργήσει οι Γάλλοι στα μέσα του 18ου αιώνα. Παράλληλα, στα ελληνικά η λέξη «πολιτισμός» έχει διπλή χρήση, καθώς χρησιμοποιείται για να εκφράσει τα επιτεύγματα της αισθητικής και της τεχνολογίας του καθημερινού βίου μιας εποχής και μιας κοινωνίας, αλλά και την καλλιέργεια των πνευματικών και ψυχικών δυνάμεων των μελών της.

Κατά τη συνήθειά του, ο Κοραής δεν έπλασε μια νέα λέξη για να αποδώσει μια νέα σημασία. Επέλεξε τη λέξη «πολιτισμός» (=πολίτης + -ισμός), για να είναι κοντά στο γαλλικό πρότυπο, το οποίο συνδέεται με τη λατινική λέξη civilis (=πολιτικός) εκ του civis (=πολίτης). Από τη λέξη «πολίτης», η οποία ετυμολογείται εκ του «πόλις», παράγεται και η λέξη «πολιτική», η οποία σύμφωνα με τον Αριστοτέλη εμπεριέχει και την ηθική. Η άρρηκτη και ουσιαστική σύνδεση αυτών των λέξεων είναι προφανής.

Στο πλαίσιο αυτό, η ανάρτηση του Δημήτρη Λιγνάδη αποκτά ιδιαίτερη σημασία και αξία. Οι θεράποντες και λειτουργοί των τεχνών, ο κόσμος –και με την αρχαία του όρου σημασία –του Πολιτισμού, μετέχουν καθοριστικά στη διαμόρφωση του υπεύθυνου, του ευαίσθητου, του καλλιεργημένου, του ενεργού πολίτη. Ως εκ τούτου δεν μπορούν να μένουν αποστασιοποιημένοι από τα διαδραματιζόμενα στη σκηνή της καθημερινότητας. Να αδιαφορούν για την ποιότητα και το ήθος του πολιτικού λόγου: Την αμετροέπεια, τη βιαιότητα, τη χυδαιότητα του λόγου κυβερνητικών αξιωματούχων, εντός και εκτός Κοινοβουλίου, όταν τη θέση των επιχειρημάτων για την αντίκρουση της διαφορετικής άποψης καταλαμβάνουν ύβρεις, όταν ενέργειες, τακτικισμοί, αποφάσεις, επενδεδυμένες τον μανδύα της νομιμοφάνειας, καταρρακώνουν το κύρος των θεσμών και καταλύουν κάθε έννοια κράτους δικαίου.

Ας θυμηθούμε τον Arnold J. Toynbee: «Οι πολιτισμοί, όταν χάνονται, είναι θύματα αυτοκτονίας, όχι δολοφονίας».

Τελευταία Νέα