«Αυτοσχεδιάζω σημαίνει πετάω ή ονειρεύομαι»

«Oταν γίνεις φίλος με τους δικτάτορες και επωφεληθείς από αυτούς, θα έρθει η στιγμή που θα θέλουν να τους το ξεπληρώσεις. Αυτό συνέβη με τον Ντουνταμέλ (σ.σ.: τον βενεζουελανό μαέστρο και μουσικό διευθυντή της Συμφωνικής Ορχήστρας Σιμόν Μπολίβαρ). Είναι πραγματικά ντροπή, αλλά όλα έχουν μια τιμή». Η πιανίστρια Γκαμπριέλα Μοντέρο δεν μασάει τα λόγια της. Και τοποθετείται για την ακύρωση της περιοδείας του El Sistema, του δικτύου νέων μουσικών από φτωχογειτονιές της Βενεζουέλας που διευθύνει ο Γκουστάβο Ντουνταμέλ, λόγω «βέτο» από τον Νικολάς Μαδούρο (μένει να επιβεβαιωθεί εάν ο Ντουνταμέλ θα καταφέρει να έρθει στην Αθήνα το ερχόμενο καλοκαίρι, όπως είναι προγραμματισμένο από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών).

Δεν είναι η πρώτη φορά που η μουσικός από τη Βενεζουέλα ασκεί κριτική στην κυβέρνηση της χώρας της. Μέσω της δημόσιας παρουσίας της έχει στραφεί εναντίον του Τσάβες –ήταν επίσημη προσκεκλημένη στην ορκωμοσία του Μπαράκ Ομπάμα -, ενώ πόλεμο κάνει και μέσω του λογαριασμού της στο facebook: «Εχει έρθει η στιγμή που οι καλλιτέχνες θα πρέπει να μιλήσουν. Η δημοκρατία έχει καταρρεύσει, μαζί και η αξιοπρέπειά μας». Με τον τρόπο της, πάντως, είναι μια μαχητική συνοδοιπόρος του Ντουνταμέλ, αφού και ο τελευταίος στράφηκε εναντίον του Μαδούρο, όταν τον περασμένο Μάιο ένας μουσικός του Εl Sistema ήταν ανάμεσα στους 120 νεκρούς κατά τις διαδηλώσεις διαμαρτυρίας.

Η Μοντέρο δεν φοβάται, από την πλευρά της, τον τίτλο της «ακτιβίστριας». Η 47χρονη πιανίστρια υπενθυμίζει στο περιθώριο των εμφανίσεών της –ή και πάνω στη σκηνή –τις τραγικές στιγμές που βιώνει η πατρίδα της. Στις 14 Δεκεμβρίου αναμένεται να εμφανιστεί στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών για να θυμίσει τη βαθιά και ιδιοσυγκρασιακή σχέση που έχει με τους κλασικούς και να «εξηγήσει» πώς μπορεί να αυτοσχεδιάσει πάνω σε αυστηρές μελωδικές γραμμές. «Τι σημαίνει, αλήθεια, αυτοσχεδιασμός στην κλασική μουσική, ένα τόσο οργανωμένο και μεθοδικό σύστημα;» τη ρωτάμε στο γραπτό ερωτηματολόγιο που δέχθηκε να απαντήσει. «Αυτή είναι μια καλή ερώτηση δεδομένου ότι ο αυτοσχεδιασμός συνδέεται κυρίως με την τζαζ που είναι μια τελείως διαφορετική γλώσσα. Στην κλασική μουσική υπάρχει τάξη και μια λογική. Μου αρέσει ν’ αυτοσχεδιάζω με το κλασικό ύφος επειδή δίνει πολλές δυνατότητες συναισθηματικής αφήγησης με τον πιο ευγενικό τρόπο». Για τη συναυλία της στην Αθήνα επέλεξε να ερμηνεύσει Σούμπερτ, Σούμαν αλλά και κομμάτια από τον δικό μας Βαγγέλη Παπαθανασίου, όπως οι «Δρόμοι της φωτιάς», «ένας φόρος τιμής σε αυτόν τον σπουδαίο συνθέτη», όπως αναφέρει. Πώς θα εξηγούσε άραγε σε κάποιον που δεν έχει ακούσει ποτέ του μουσική τι σημαίνει αυτοσχεδιασμός; «Δεν με έχουν ξαναρωτήσει κάτι τέτοιο, αλλά μπορώ να πω ότι είναι σαν να πετάω ή σαν να ονειρεύομαι. Είναι ένας τρόπος για να ζωγραφίσεις τι αισθάνεσαι πάνω σε έναν άδειο καμβά».

ΣΤΟ EL SISTEMA. Το μουσικό της ιδίωμα άρχισε να διαμορφώνεται από πολύ μικρή ηλικία. Κάπου μεταξύ σοβαρού και αστείου, λέει συνήθως στις συνεντεύξεις της ότι για πρώτη φορά σχημάτισε μελωδία σ’ ένα πιάνο-παιχνίδι σε ηλικία μόλις 15 μηνών. Αρχισε πάντως να μελετά πιάνο στα τρία της, ενώ στα πέντε της συμμετείχε στην πρώτη της συναυλία. Σε ηλικία οκτώ ετών, πάλι, έδωσε το πρώτο προσωπικό κοντσέρτο, εντασσόμενη αμέσως και στο El Sistema. Τι θυμάται από εκείνη τη συναυλία, όπου ο Τύπος της πατρίδας της ανακάλυπτε ένα «παιδί-θαύμα»; «Γελάω τώρα που το σκέφτομαι και πρέπει να πάω τόσα χρόνια πίσω. Χωρίς αμφιβολία γεννήθηκα για να είμαι μουσικός. Επαιζα πιάνο και αυτοσχεδίαζα από τα δύο. Αλλά ως παιδί-θαύμα είχα ένα βάρος. Ηρθαν στιγμές που δεν ήθελα να είναι πιανίστρια και τα εγκατέλειψα. Εψαχνα να βρω τους λόγους που ήθελα να είμαι μουσικός. Χρειάστηκαν πολλά χρόνια για να πειστώ ότι, ναι, θέλω να παίζω πιάνο. Από εκείνη τη συναυλία δεν θυμάμαι τίποτε, αν και υπάρχουν φωτογραφίες και βίντεο».

Η πορεία της και η απόλυτη λαμπερή διαδρομή της πιστοποιούνται όχι μόνο από σπουδαίες συνεργασίες με ξακουστές ορχήστρες –όπως η Συμφωνική της Βιέννης, οι Φιλαρμονικές της Νέας Υόρκης, του Λος Αντζελες, του Βερολίνου, του Τόκιο, του Σικάγου και του Σαν Φρανσίσκο, η Royal Symphony του Λονδίνου –και μουσικούς –όπως ο Υο Yo Ma, ο Λορίν Μααζέλ και ο Γκουτιέ Καπουσόν -, αλλά και από σπουδαίες ηχογραφήσεις. «Οι αναμνήσεις μου από αυτές τις συμπράξεις είναι μυστηριώδεις. Εκείνο που σίγουρα κρατάω για πάντα είναι ότι κάθε συνεργασία με έναν θαυμάσιο συνάδελφο είναι πραγματικά ευλογία». Η έμπνευσή της, λέει, έρχεται από εκείνους που συμβάλλουν στην αλήθεια και στην ομορφιά αυτού του κόσμου, όπως είναι η Μαλάλα (σ.σ.: η νεαρή κοπέλα από το Πακιστάν που αγωνίζεται για το δικαίωμα των κοριτσιών στην εκπαίδευση της χώρας της και βραβεύτηκε με το Νομπέλ Ειρήνης).