Το μεγάλο φιάσκο με τις υψηλές ταρίφες των φωτοβολταϊκών

Τέλος εποχής για τη φούσκα των φωτοβολταϊκών φέρνει το κούρεμα των εγγυημένων τιμών τους που φτάνει έως και το 49,5% για όσα εγκαταστάθηκαν σε στέγες σπιτιών και μέχρι το 55% για όλες τις λοιπές κατηγορίες, σύμφωνα με το νομοσχέδιο του ΥΠΕΚΑ που δόθηκε σε διαβούλευση την Παρασκευή.

Η επενδυτική φούσκα στα φωτοβολταϊκά άρχισε να δημιουργείται το 2007 με τις ευλογίες της κυβέρνησης τότε, χωρίς κανένα σχεδιασμό και ολοκληρώνεται τώρα με την αθέτηση των υποχρεώσεων που ανέλαβε το Δημόσιο απέναντι στους επενδυτές.

Οι ταρίφες, δηλαδή οι εγγυημένες για είκοσι χρόνια τιμές πώλησης της παραγόμενης ενέργειας από φωτοβολταϊκά στο σύστημα, από τις υψηλότερες πανευρωπαϊκά, τις οποίες διασφάλισε για πρώτη φορά ο Νόμος 3468/2006, μετέφεραν το επενδυτικό ενδιαφέρον στον Ηλιο –που μέχρι τότε είχε εστιαστεί στον αέρα και στα αιολικά –δημιουργώντας προσδοκίες σε μικρούς και μεγάλους επενδυτές για εύκολα και σίγουρα κέρδη.

Είναι αμφίβολο αν μέσα στον επενδυτικό παροξυσμό της περιόδου 2007-2009 οι αρμόδιοι είχαν κάνει ακριβείς υπολογισμούς για το πόσο θα επιβαρύνει η ραγδαία ανάπτυξη των φωτοβολταϊκών τους καταναλωτές και τα δημόσια έσοδα. Και αυτό γιατί η ταρίφα που δίνεται ως κίνητρο στους επενδυτές διασφαλίζεται μέσω της αύξησης του τέλους ΑΠΕ (πλέον ΕΤΜΕΑΡ), το οποίο πληρώνει το σύνολο των καταναλωτών μέσω των λογαριασμών του ηλεκτρικού ρεύματος.

ΤΟ ΚΙΝΗΜΑ ΤΩΝ ΑΓΡΟΤΩΝ. Η χρονιά που η αγορά φωτοβολταϊκών άρχισε να φουσκώνει επικίνδυνα ήταν το 2010, όταν οι προσδοκίες για εγγυημένο εισόδημα που καλλιέργησαν οι συνεταιρισμοί προσέλκυσαν το ενδιαφέρον χιλιάδων αγροτών. Περιγράφοντας τη ζήτηση που εκδηλώθηκε τότε για την εγκατάσταση φωτοβολταϊκών, αρμόδιοι παράγοντες έκαναν λόγο για το «φωτοβολταϊκό κίνημα των αγροτών» καθώς οι τοπικοί βουλευτές πίεζαν τους υπουργούς για όλο και μεγαλύτερες διευκολύνσεις.

Η ελληνική ύπαιθρος, από την Κρήτη μέχρι τη Θράκη και από την Πελοπόννησο μέχρι τη Μακεδονία, εμφανιζόταν έτοιμη να μετατρέψει τους κάμπους σε φωτοβολταϊκά φυτεύοντας παντού πάνελ.

Αρχισε έτσι μια αλόγιστη ανάπτυξη φωτοβολταϊκών σε χωράφια και… ραχούλες, επιδοτώντας με παράλογα υψηλές τιμές κάθε πράσινο μεγαβάτ, πρακτική που φυσικά δεν αφορούσε μόνο τους αγρότες αλλά ολόκληρο τον κλάδο.

Τα νούμερα προκαλούσαν τρόμο. Το Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ προέβλεπε συνολική παραγωγή από φωτοβολταϊκά 2.200 μεγαβάτ (MW) μέχρι το 2020, όταν στη ΡΑΕ είχαν κατατεθεί αιτήσεις για πάνω από 3.500 μεγαβάτ. Ούτε τότε όμως η πολιτεία πάτησε το φρένο.

Το οξύμωρο είναι ότι το ίδιο διάστημα, λόγω της ραγδαίας επέκτασης των κινεζικών εταιρειών, το κόστος εξοπλισμού στα φωτοβολταϊκά πάνελ κατάρρευσε παγκοσμίως (άνω του 30%).

ΥΠΕΡΑΠΟΔΟΣΕΙΣ. Τα φωτοβολταϊκά εν μέσω κρίσης συνέχισαν να αποφέρουν υπεραποδόσεις, εξασφαλίζοντας ταχείς χρόνους απόσβεσης και δίνοντας την εντύπωση ότι πρόκειται για μια επένδυση παραπάνω από ελκυστική, με συνέπεια στον χώρο να εισέρχονται όλο και περισσότεροι.

Η χαώδης διαχείριση της ελληνικού τύπου επέλασης των ΑΠΕ –ειδικά των φωτοβολταϊκών –συνεχίστηκε μέχρι και το 2013. Τότε το ΥΠΕΚΑ επιχείρησε να θέσει υπό έλεγχο την κατάσταση μέσω της αναστολής νέων αδειοδοτήσεων για φωτοβολταϊκά, της επιβολής έκτακτης εισφοράς στους παραγωγούς πράσινης ενέργειας και της μείωσης των αποζημιώσεων για τους καινούργιους επενδυτές, χωρίς ωστόσο σημαντικό αποτέλεσμα αφού ήταν ήδη αργά.

Οι επενδυτές πληρώνονταν με καθυστέρηση 6-7 μηνών αφού λεφτά δεν υπήρχαν, καθώς το έλλειμμα του ειδικού λογαριασμού των ΑΠΕ που τηρεί ο Λειτουργός της Αγοράς Ηλεκτρικής Ενέργειας (ΛΑΓΗΕ) έφτασε τον Δεκέμβριο του 2013 στα 550 εκατ. ευρώ, με πρόβλεψη ότι χωρίς το κούρεμα θα ανερχόταν στα 740 εκατ. ευρώ στα τέλη του 2014.

ΤΟ ΚΟΥΡΕΜΑ. Το νομοσχέδιο του ΥΠΕΚΑ σηματοδοτεί αυτό, ακριβώς, το τέλος εποχής. Πλέον το κίνητρο για να δαπανήσει κάποιος 15.000 ευρώ για να εγκαταστήσει ένα φωτοβολταϊκό σύστημα 10 κιλοβάτ (kW) στη στέγη του δεν θα είναι και τόσο ισχυρό. Μέχρι και σήμερα πολλά από τα 35.000 νοικοκυριά που είχαν εγκαταστήσει φωτοβολταϊκά στις στέγες των σπιτιών τους απολάμβαναν αποδόσεις κεφαλαίου μέχρι και 42% λόγω των υψηλών εγγυημένων τιμών, που διαμορφώνονταν μεσοσταθμικά μέχρι και το 2012 κοντά στα 55 λεπτά η κιλοβατώρα. Για παράδειγμα, όποιος είχε κλειδώσει ταρίφα έως και το πρώτο επτάμηνο του 2012 και έθεσε σε λειτουργία το φωτοβολταϊκό του στα τέλη του ίδιου έτους πωλούσε το ρεύμα του στη ΔΕΗ προς 49,5 λεπτά η κιλοβατώρα (απόδοση 42%) όταν το αγόραζε από εκείνη μόλις προς 12 λεπτά. Αλλος που κλείδωσε ταρίφα για το φωτοβολταϊκό του στις αρχές του 2012 και επίσης το έθεσε σε λειτουργία στα τέλη του ίδιου έτους είχε απόδοση 37%.

Τώρα, οι ταρίφες για τους καταναλωτές αυτούς κουρεύονται κατά 50%, η τιμή που θα εισπράττουν μειώνεται στα 25 λεπτά, αλλά η απόδοσή τους παραμένει υψηλή, στο 16%.