[Ο ΔΑΣΚΑΛΟΣ ΜΟΥ – Ο ΜΑΘΗΤΗΣ ΜΟΥ] Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος – Δημήτρης Λινός

Θ.Ν.: Κύριε Λινέ, τι σηµαίνει για έναν επιστήµονα στην Ελλάδα του 2014 να συζητάει ισότιµα, αν και µαθητής του, µε τον φιλόσοφο Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο, ένα πρόσωπο που αν και θα το χαρακτηρίζαµε ιστορικό, δεν είναι µόνο εν ζωή, αλλά σε πλήρη δραστηριότητα και δηµιουργία;

Δηµήτρης Λινός: Κατ’ αρχάς θεωρώ υπερβολή –για να μην το χαρακτηρίσω θράσος –το να κάθομαι και να συζητώ μαζί με τον Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο δημοσίως. Ωστόσο, η πολύχρονη προσωπική γνώση της βαθύτατης ταπεινότητας αυτού του ανθρώπου, που όλη η Ελλάδα και όλος ο πεπαιδευμένος κόσμος σέβονται πραγματικά, μου δίνει ένα ελάχιστο δικαίωμα να σταθώ δίπλα του ως το δεύτερο πρόσωπο ενός διαλόγου που σκοπό έχει να αναδείξει κάποιες ταλαιπωρημένες έννοιες, όπως αυτές της μαθητείας και της διδαχής. Θεωρώ τον εαυτό μου σήμερα εδώ ως απλό συμπαίκτη όχι μόνο ενός σοφού ανθρώπου, αλλά ενός αγίου σύμφωνα με τη χριστιανική φιλοσοφία, που εξαίρει την ταπεινότητα ως την κυριότερη από τις αρετές.

Κ.Δ.: Μετά τον καταιονισμό των εγκωμίων που μου επιδαψίλευσε η γενναιοδωρία του κυρίου Λινού, χρειάζεται να μιλήσω. Να επιβεβαιώσω τα περί σεμνότητος και να τα αποδώσω εξ ολοκλήρου στους γονείς μου. Μολονότι από τα μικρά μου χρόνια είχα διακριθεί στο Κιουπετζόγλειο Δημοτικό Σχολείο Σμύρνης –είχε πάρει το όνομά του από έναν εύπορο Σμυρναίο που έδωσε τα χρήματα και έγινε ένα θαυμάσιο, και ως κτίριο και ως κήπος, οικοδόμημα -, ταυτοχρόνως είχα μάθει να ζω και να ασκώ την ταπεινοφροσύνη. Αν και ο δάσκαλός μου με χαρακτήριζε για τη μνήμη μου ως «πλάκα του φωνογράφου», θεωρούσα ίσους όλους τους συμμαθητές μου, ακόμη και τους ελαχίστους. Δεν άλλαξε ο χαρακτήρας μου ούτε όταν ο εξαίρετος γυμνασιάρχης του 1ου Γυμνασίου Αθηνών Παύλος Βαλάκης δήλωσε: «Είμαι υπερήφανος διότι επί της γυμνασιαρχίας μου το αυστηρό 1ο Γυμνάσιο έδωσε για δεύτερη φορά απολυτήριο με ακέραιο Aριστα. Η πρώτη φορά ήταν με τον Χαρίλαο Τρικούπη. Η δεύτερη είναι με τον Κωνσταντίνο Δεσποτόπουλο».

Δ.Λ.: Παρά το γεγονός ότι ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος γνωρίζει όχι μόνο την αξία του, όχι μόνο το τι έχει προσφέρει στον χώρο του, σε όλα τα επίπεδα, διατηρεί μια διακριτικότητα ακόμη και σε σχέση με ανθρώπους που συμβαίνει να εκφράζονται εχθρικά για τον ίδιο. Για την ακρίβεια, όχι για τον ίδιο αλλά γι’ αυτά που πιστεύει. Παραδείγματος χάριν, για εκείνους τους θρασείς που είπαν ότι την καταστροφή της Σμύρνης και την πυρκαγιά τις είχαν προκαλέσει οι ίδιοι οι Ελληνες. Ή ότι ήταν οχλαγωγία και συνωστισμός αυτό που σημειώθηκε στην παραλία της Σμύρνης. Κράτησε απέναντί τους μια αυστηρότητα επιστημονική βέβαια, αλλά απέφυγε να τους καταγγείλει προσωπικά ή να τους κρεμάσει στα μανταλάκια, όπως λένε οι δημοσιογράφοι. Οταν μίλησε γι’ αυτούς, χρησιμοποίησε μόνο τα αρχικά τους. Σέβεται τους ανθρώπους χωρίς να κάνει ένα χιλιοστό πίσω στις αρχές του, οι οποίες είναι ξεκάθαρες, καταλυτικές θα έλεγα. Πρόκειται κυριολεκτικά για έναν ασυμβίβαστο άνθρωπο που όμως αγαπάει και αγκαλιάζει τον εχθρό του. Γι’ αυτό τον ονόμασα άγιο σύμφωνα με τη χριστιανική φιλοσοφία.

Θ.Ν.: Κύριε Λινέ, κατά πόσο την επιστηµονική ιδιότητα µπορεί να την κάνει ακόµα πιο αποτελεσµατική η καλλιτεχνική καλλιέργεια;

Δ.Λ.: Κατ’ αρχάς ένας γιατρός οφείλει να είναι καλά εκπαιδευμένος. Οπως ακριβώς ο κύριος Δεσποτόπουλος που ήταν άριστος στο gυμνάσιο, άριστος στο πανεπιστήμιο, άριστος στο διδακτορικό του. Δεν μπορείς να γίνεις καλός γιατρός αν δεν είσαι άριστος κατά την εκπαίδευσή σου. Αφού εξασφαλίσεις λοιπόν τα αριστεία της εγκύκλιας γνώσης –η οποία άλλωστε αλλάζει διαρκώς -, οφείλεις ταυτόχρονα με την εξασφάλιση των αριστείων να καλλιεργείς και τις άλλες σου αρετές. Η τέχνη ειδικότερα είναι ένα εργαλείο που καλλιεργεί και εσένα τον ίδιο ως γιατρό και τη σχέση σου με τους άλλους. Αν υστερείς σε αυτού του είδους την καλλιέργεια, η σχέση με τους άλλους θα είναι λειψή. Σε έναν χώρο μάλιστα που η επαφή δεν είναι μόνο καθημερινή, αλλά δεν μπορεί να εννοηθεί παρά σε απόλυτο βαθμό καθώς πρόκειται για μια συγκεκριμένη σχέση –όπως είναι αυτή με τον ασθενή –που περιλαμβάνει το σώμα, την ψυχή και τη διάνοια. Η ιατρική και η τέχνη είναι κοινές γλώσσες όλου του κόσμου, επομένως δεν μπορεί να περιορίζεται κανείς στον μικρό του χώρο. Αν η αριστεία χωρίς κανέναν συμβιβασμό του κυρίου Δεσποτόπουλου φαίνεται λίγο υπερβολική στις ημέρες μας, είναι ακριβώς γιατί φτάσαμε να θεωρούμε φυσικό καθηγητές πανεπιστημίων –για να μην αναφέρω και άλλους πνευματικούς ταγούς –να έχουν αναρριχηθεί στη θέση αυτή χωρίς να έχουν καταβάλει την κόπωση που απαιτείται. Το θέμα της αριστείας θα έπρεπε να είναι υποχρεωτικό προκειμένου να γίνει κανείς καθηγητής και να μην αναγορεύεται ως τέτοιος χάρη σε συνδικαλιστικούς, συγγενικούς ή οποιουσδήποτε άλλους λόγους.

Θ.Ν.: Σε ποιον βαθµό, κύριε Λινέ, ο παράγων «ψυχή» συµβάλλει στην καλή υγεία ενός ανθρώπου;

Θ.Ν.: Ποιο είναι το σηµαντικότερο στοιχείο κατά τον χρόνο της διδασκαλίας και της επαφής µε τον νέο άνθρωπο;

Δ.Λ.: Οταν έχουμε τους δασκάλους της αρχαίας Ελλάδας όπως μας τους δίδαξε ο Κωνσταντίνος Δεσποτόπουλος, θα ήταν ασέβεια για τον οποιονδήποτε σημερινό Ελληνα να μιλήσει περί διδαχής.