Ο παρηγορητικός ήλιος, μεσημέρι Δεκεμβρίου, στον ήρεμο κήπο του Βυζαντινού Μουσείου ήταν ιδανικός για το γεύμα με τον πρεσβευτή της Γερμανίας Αντρέας Κιντλ στο εστιατόριο – καφέ ILISSIA. Στη σκιά του μεγάρου της δούκισσας της Πλακεντίας θυμήθηκα μία από τις τελευταίες αναρτήσεις του στο Instagram από την επίσκεψή του στη Σάμο.
Μιλούσε στα ελληνικά για τις ανασκαφές του Γερμανικού Αρχαιολογικού Ινστιτούτου στο νησί και την τεράστια σημασία τους. «Η Σάμος είναι ένα εξόχως ιδιαίτερο παράδειγμα, διότι δείχνει καθαρά πόσο στενές ήταν οι διασυνδέσεις της με τον υπόλοιπο κόσμο της αρχαιότητας, Αίγυπτο, Μέση Ανατολή», εξηγεί ο Κιντλ. Ανασκαφές κάνει το Γερμανικό Αρχαιολογικό Ινστιτούτο επίσης σε Ολυμπία, Κεραμεικό, Τίρυνθα, Καλοπόδι. Πέρυσι γιόρτασε τα 150 χρόνια ανασκαφών στην Ελλάδα. «Φυσικά, θέλει να συνεχίσει τις ανασκαφές για άλλα 150 χρόνια», λέει ο Κιντλ χαμογελώντας.
Από τον Σεπτέμβριο του 2023 ο 61χρονος Αντρέας Κιντλ είναι πρεσβευτής της Γερμανίας στην Ελλάδα. Γεννημένος στην Καρλσρούη με σπουδές Αρχαίων Ελληνικών, Γερμανικής Φιλολογίας, Ισλαμικές και Φιλοσοφίας στα Πανεπιστήμια Χαϊδελβέργης, Βόννης, Οξφόρδης και Αλεξάνδρειας. Το προηγούμενο πόστο του ήταν η Βηρυτός. Αλλά στην Αθήνα δείχνει να έφτασε στο σπίτι του.
Η πρώτη επαφή με την Ελλάδα ήταν σε ηλικία 10 ετών, την επισκεπτόταν συχνά με τους γονείς του, η Φοινικούντα ήταν αγαπημένος προορισμός. Στο Γυμνάσιο επέλεξε τα αρχαία ελληνικά, του άρεσαν τόσο, που ακολούθησε σπουδές Αρχαιοελληνικής Φιλολογίας, έκανε με υποτροφία μαθήματα ελληνικών στη Θεσσαλονίκη, επισκέφθηκε πρώτη φορά το Αγιον Ορος. Δεν ήταν η μόνη.
Πέρασε την αγάπη για την Ελλάδα και στις τρεις κόρες του, 26, 24 και 21 ετών, που επισκέπτονται όσο πιο συχνά μπορούν τη χώρα, ακόμα και για ένα Σαββατοκύριακο. Οχι μόνο για διακοπές και τα κλασικά αξιοθέατα. «Πρόσφατα η μία κόρη μαζί με τη γυναίκα μου πήγαν και στην Ηπειρο, εκδρομή για μανιτάρια τρούφας, ήταν μια ιδιαίτερη εμπειρία», λέει.
Η λατρεία των Γερμανών για την κλασική Ελλάδα έχει βαθιές ρίζες, Γκαίτε, Σίλερ, Χέλντερλιν. Ο πολιτισμός παραμένει ένα σημαντικό στοιχείο, με το οποίο συνδέουν οι Γερμανοί την Ελλάδα σήμερα. Η πρώτη, εμπεριστατωμένη έρευνα για την εικόνα που έχουν οι Γερμανοί για την Ελλάδα, που έγινε για το Ιδρυμα Φρίντριχ Εμπερτ (FES) Αθήνας, δείχνει τον πολιτισμό στην πέμπτη θέση κατάταξης μετά τον ήλιο και τη θάλασσα, τη γαστρονομία (σουβλάκι, φέτα), τη φιλοξενία, τις διακοπές.
Ο αριθμός των γερμανών τουριστών αυξάνεται συνεχώς, τους πρώτους οκτώ μήνες φέτος αυξήθηκε 8% σε σχέση με πέρυσι, χρονιά που είχε επίσης αύξηση της τάξεως του 8%-10%. Πέρυσι έφτασαν τα 5,5 εκατομμύρια, φέτος θα είναι περισσότεροι. «Η έρευνα του FES δείχνει ότι ένας στους δύο Γερμανούς έχει επισκεφθεί την Ελλάδα. Δεν ξέρω αν υπάρχει τέτοια σχέση με άλλη χώρα», λέει ο Κιντλ, «μπορεί να πηγαίνουν περισσότεροι στην Ισπανία, αλλά δεν είμαι σίγουρος ότι οι μισοί Γερμανοί πέρασαν από την Ισπανία».
Ο Αντρέας Κιντλ είναι στην ευχάριστη θέση να είναι πρεσβευτής της Γερμανίας στην Ελλάδα σε μια περίοδο που η χώρα έχει αφήσει οριστικά πίσω της την κρίση. Αυτό αποτυπώνεται και στη σημερινή εικόνα των Γερμανών για την Ελλάδα. Σύμφωνα με την έρευνα του FES, μόνο ένα 10% των Γερμανών συνδέει πλέον την Ελλάδα με την εικόνα πτωχευμένης χώρας της προηγούμενης δεκαετίας. «Αυτό είναι το σημαντικότερο εύρημα της έρευνας», λέει ο Κιντλ. Διαπιστώνει ότι το στερεότυπο του «τεμπέλη Ελληνα» που τροφοδοτήθηκε με τίτλους, όπως «πουλήστε τα νησιά σας», από συγκεκριμένα γερμανικά ΜΜΕ έχει εξαφανιστεί από τη δημόσια σφαίρα της Γερμανίας.
Η εικόνα έχει αντιστραφεί
Και όχι μόνο αυτό. Στο μεταξύ, η εικόνα έχει αντιστραφεί: «Αναγνωρίζεται η επιτυχία της Ελλάδας, ενώ η Γερμανία πέρασε ύφεση για τρία χρόνια. Στην ερώτηση σε ποια χώρα δεν πάει καλά η οικονομία, η απάντηση είναι στη Γερμανία. Οχι στην Ελλάδα», λέει ο γερμανός πρεσβευτής.
Στον τομέα της οικονομίας η συνεργασία είναι στενή, η Γερμανία είναι στην πρώτη θέση εισαγωγών, εξαγωγών, επενδύσεων. Πρόσφατο παράδειγμα, το Lidl, που ανακοίνωσε νέα επένδυση 200 εκατομμυρίων στην Ελλάδα για τη διετία 2026-27. Πάνω από 165 επιχειρήσεις δραστηριοποιούνται επί 70 και πλέον χρόνια στην Ελλάδα, απασχολούν σχεδόν 35.000 εργαζομένους.
Οσον αφορά το κρίσιμο ζήτημα της ασφάλειας, με τον συνεχιζόμενο πόλεμο της Ρωσίας κατά της Ουκρανίας, η Ελλάδα μπορεί να αγοράζει Ραφάλ και φρεγάτες από τη Γαλλία, αλλά «η στενή συνεργασία γερμανικών και ελληνικών εταιρειών αμυντικής βιομηχανίας, μάλιστα σε πολύ υψηλό τεχνικό επίπεδο, δεν υπάρχει με καμία άλλη χώρα», λέει ο Κιντλ. Η αναβάθμιση των Leopard 1Α5 στο ελληνικό Leopard 1HEL είναι ένα μόνο παράδειγμα.
Επίμαχο θέμα των ημερών είναι η επιδίωξη της Τουρκίας να ενταχθεί στο εξοπλιστικό πρόγραμμα της ΕΕ, το SAFE. Παραμένει εκτός προγράμματος. Αλλά γιατί η Γερμανία υποστηρίζει τη συνεργασία με την Τουρκία; «Πιστεύουμε ότι μια συνεργασία με την Τουρκία είναι σημαντική για την ασφάλεια και άμυνα του ευρύτερου ευρωπαϊκού χώρου. Δεν μπορούμε να έχουμε μια Τουρκία που θα είναι εναντίον μας. Είναι σημαντικός παράγοντας στην περιοχή και σημαντικός κατασκευαστής, καινοτόμων εν μέρει, συστημάτων, ώστε να μην μπορεί να αποκλειστεί εκ προοιμίου. Ποια μορφή συνεργασίας θα επιλεγεί, είναι άλλο ζήτημα».
Για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις ο γερμανός πρεσβευτής βλέπει τις θετικές πτυχές της συνεργασίας στο Μεταναστευτικό, στην οικονομία, σε διεθνείς οργανισμούς. Σε περιόδους κρίσης, η Γερμανία μεσολάβησε μεταξύ Αθήνας και Αγκυρας. Το ίδιο προτείνει και τώρα. «Βλέπουμε τις δυσκολίες που υπάρχουν. Δεν έχουμε κανένα ενδιαφέρον να συνεχιστούν και να επιδεινωθούν. Θέλουμε να συμβάλουμε στη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ δύο χωρών – μελών του ΝΑΤΟ, όπως και στο πλαίσιο των σχέσεων της ΕΕ με την Τουρκία. Εάν μπορούμε να βοηθήσουμε, είμαστε έτοιμοι να το πράξουμε», λέει ο γερμανός πρεσβευτής. Αλλωστε, η Γερμανία είναι η μόνη χώρα που ρεαλιστικά και πρακτικά μπορεί να διαδραματίσει μεσολαβητικό ρόλο. Οσο για τις ΗΠΑ, «η Ελλάδα θα πρέπει μάλλον να σκεφτεί σοβαρά κατά πόσο θα ήθελε να μεσολαβήσουν».
Στο Μεταναστευτικό, η Ελλάδα ως χώρα εισόδου και η Γερμανία ως χώρα τελικού προορισμού έχουν κοινό ενδιαφέρον για την αντιμετώπιση των προσφυγικών, μεταναστευτικών ροών και με το νέο πλαίσιο ευρωπαϊκού ασύλου που θα ισχύσει από το 2026. «Αγκάθι» είναι η λεγόμενη «δευτερογενής μετανάστευση», εκείνοι που αναγνωρίζονται ως πρόσφυγες στην Ελλάδα, παίρνουν ταξιδιωτικά έγγραφα για τρεις μήνες, ταξιδεύουν στη Γερμανία και μένουν εκεί. Μέσα σε λίγα χρόνια ξεπέρασαν τις 100.000.
Σήμερα, βάσει της οδηγίας του Δουβλίνου ΙΙΙ, περίπου 15.000 πρόσφυγες θα πρέπει να επιστρέψουν στην Ελλάδα ως πρώτη χώρα εισόδου. Το θέμα συζητήθηκε στην πρόσφατη επίσκεψη του υπουργού Μετανάστευσης Αθανάσιου Πλεύρη στον γερμανό υπουργό Εσωτερικών Αλεξάντερ Ντόμπριντ. Η αυτόματη χορήγηση ταξιδιωτικών εγγράφων τερματίζεται, η Ελλάδα δεν είναι πλέον χώρα τράνζιτ. Ο «μηχανισμός αλληλεγγύης» του νέου ευρωπαϊκού ασύλου προβλέπει την κατανομή των αναγνωρισμένων προσφύγων στις χώρες της ΕΕ.
Ενα νέο «Σχέδιο Δράσης»
Στις αρχές Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε στο Βερολίνο ο 7ος γύρος των διυπουργικών διαβουλεύσεων στο πλαίσιο του κοινού «Σχεδίου Δράσης» Ελλάδας – Γερμανίας. Συμφωνήθηκε το 2016, αλλά οι προτεραιότητες που είχαν τεθεί, μεσούσης της κρίσης, δεν ανταποκρίνονται πλέον στις σημερινές ανάγκες και προκλήσεις. Σήμερα η Ελλάδα δεν είναι μια χώρα που μάχεται να βγει από την κρίση χρέους, «συνομιλεί επί ίσοις όροις», λέει ο γερμανός πρεσβευτής.
Υστερα από 10 χρόνια, το κοινό «Σχέδιο Δράσης» χρειάζεται «επικαιροποίηση και αναπροσαρμογή – όχι τόσο στη θεματολογία, όσο στον τόνο και στις προτεραιότητες», λέει ο Κιντλ. Μαζί με τον έλληνα πρεσβευτή στο Βερολίνο Αλέξανδρο Παπαϊωάννου συγκεντρώνουν ιδέες και προτάσεις για το νέο «Σχέδιο Δράσης», το οποίο θα συζητηθεί και θα εγκριθεί στον επόμενο γύρο διυπουργικών διαβουλεύσεων το 2026 στην Αθήνα.
Οι πολεμικές επανορθώσεις
Στο ζήτημα των επανορθώσεων από τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, Ελλάδα και Γερμανία παραμένουν αμετακίνητες στις θέσεις τους – η Αθήνα επιμένει στις αξιώσεις της, το Βερολίνο θεωρεί το θέμα «νομικά λήξαν» μετά τη συμφωνία «2+4» για την επανένωση της Γερμανίας το 1990.
Ωστόσο, η επιμονή στις πάγιες θέσεις δεν αποκλείει τη συζήτηση επιμέρους πτυχών. Για παράδειγμα, την κλοπή πολιτιστικής περιουσίας: στο πακέτο των επανορθώσεων που διεκδικεί η Ελλάδα περιλαμβάνονται και πολιτιστικοί θησαυροί που εκλάπησαν από Γερμανούς στη διάρκεια της Κατοχής. Πολλά επεστράφησαν, όμως όχι όλα. «Κανένα μουσείο στη Γερμανία δεν θα ήθελε να κρατήσει αντικείμενα που δεν του ανήκουν», λέει ο γερμανός πρεσβευτής.
«Αντίθετα, υπάρχει έντονη προδιάθεση να διερευνήσουν περιπτώσεις κλεμμένων αρχαιοτήτων και θησαυρών και να τα επιστρέψουν», προσθέτει, «αυτό δίνει τη δυνατότητα για μια κοινή προσπάθεια από τις δύο πλευρές, στον βαθμό που εντοπιστούν, να επιστραφούν στην Ελλάδα». Μίλησε επ΄ αυτού ήδη με το υπουργείο Πολιτισμού στην Αθήνα, όπως και με γερμανικά μουσεία, θα επιδιώξει να εντάξει το θέμα στο νέο «Σχέδιο Δράσης» Ελλάδας – Γερμανίας.
Την ώρα που ο γερμανός πρεσβευτής ανεβάζει βίντεο από τις επισκέψεις του στη Σάμο ή στο Αγιον Ορος, η συνάδελφός του, η νέα αμερικανίδα πρεσβευτής Κίμπερλι Γκίλφοϊλ επισκέπτεται τον τραγουδιστή Κώστα Αργυρό γεμίζοντας τις κοσμικές, και όχι μόνο, στήλες των ελληνικών ΜΜΕ.
Ο Κιντλ δεν θα μπορούσε φυσικά να την ανταγωνιστεί σε αυτό το επίπεδο. «Ο κάθε πρεσβευτής κάνει ό,τι μπορεί εκπροσωπώντας τα συμφέροντα της χώρας του. Η αμερικανίδα πρεσβευτής το κάνει σίγουρα πάρα πολύ καλά», λέει. Αλλωστε, οι σχέσεις Ελλάδας – ΗΠΑ ήταν πάντα πολύ ισχυρές και σημαντικές, με το βλέμμα στην Τουρκία, την Ανατολική Μεσόγειο, τη βάση της Σούδας για τον αμερικανικό στόλο, τον ενεργειακό κόμβο στην Αλεξανδρούπολη. «Η νέα αμερικανίδα πρεσβευτής είναι πολύ δραστήρια, αξιοποιεί κάθε ευκαιρία προώθησης των αμερικανικών συμφερόντων, είναι εντελώς φυσιολογικό. Αυτό προσπαθώ και εγώ», λέει ο Κιντλ.
Με τον δικό του τρόπο.
