Σε μια δύσκολη γεωπολιτικά περίοδο με σοβαρές απειλές για την παγκόσμια σταθερότητα, ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ ξεκίνησε από την Αγκυρα το πρώτο του διεθνές ταξίδι σε Τουρκία και Λίβανο, επιδιώκοντας να αναζωογονήσει τον οικουμενικό και διαθρησκειακό διάλογο. Κατά τη συνάντησή του με τον τούρκο πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κάλεσε την Τουρκία να λειτουργήσει ως «παράγοντας σταθερότητας και προσέγγισης ανάμεσα στους λαούς», προειδοποιώντας παράλληλα ότι η ομογενοποίηση μιας χώρας με πολυπολιτισμική και θρησκευτική ποικιλία συνιστά υποβάθμιση – «εκπτώχυνση», όπως είπε χαρακτηριστικά. Ο Λέων ΙΔ΄ δεν έκρυψε την ανησυχία του για την παγκόσμια κατάσταση, προειδοποιώντας ότι ένας τρίτος παγκόσμιος πόλεμος διεξάγεται «κομμάτι κομμάτι», απειλώντας το μέλλον της ανθρωπότητας. Το ταξίδι πραγματοποιείται υπό το φως της 1.700ής επετείου της Συνόδου της Νικαίας, ενώ ο ποντίφικας προώθησε πρόσφατη αποστολική εγκύκλιο στην οποία τονίζεται η σημασία της ενότητας των χριστιανών ως παράγοντα ειρήνης και παραδείγματος συμφιλίωσης για όλο τον κόσμο. Με επίκεντρο την Τουρκία ως γέφυρα Ανατολής και Δύσης και τον Λίβανο να δοκιμάζεται από τις ένοπλες συγκρούσεις στη Γάζα, ο Πάπας επιχειρεί να στείλει διπλό μήνυμα: για ειρήνη και συνεργασία σε έναν κόσμο που δοκιμάζεται και για αμοιβαίο σεβασμό, διάλογο και ενότητα μεταξύ θρησκειών και λαών.
Η επίσκεψη είχε αρχικά σχεδιαστεί από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο και τον εκλιπόντα Πάπα Φραγκίσκο, αλλά ο θάνατος του «πάπα των φτωχών» τον περασμένο Απρίλιο άφησε την πρωτοβουλία μετέωρη. Η απόφαση του Λέοντα ΙΔ’ να δώσει συνέχεια στην κίνηση δείχνει ότι η ενότητα και ο διάλογος αποτελούν προτεραιότητα και για τον ίδιο, όπως υπογραμμίζουν αναλυτές. Κάτι που επισφραγίστηκε στην αποστολική εγκύκλιο In Unitate Fidei, που υπέγραψε την περασμένη Κυριακή ο ποντίφικας.
Στην πρώτη του ομιλία στο εξωτερικό, από την εκλογή του τον περασμένο Μάιο στην ηγεσία της Εκκλησίας με 1,4 δισ. πιστούς, ο πρώτος αμερικανός Πάπας δήλωσε ότι «φιλοδοξίες και επιλογές που ποδοπατούν τη δικαιοσύνη και την ειρήνη» αποσταθεροποιούν τον κόσμο. «Δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να υποκύψουμε σε αυτό», είπε απευθυνόμενος στον πρόεδρο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έπειτα από κατ’ ιδίαν συνάντηση. «Το μέλλον της ανθρωπότητας βρίσκεται σε κίνδυνο». Αναφερόμενος στις χριστιανικές μειονότητες, είπε επίσης ότι «μια κοινωνία δεν είναι ζωντανή αν δεν είναι πλουραλιστική».
Ο 70χρονος Λέων προσγειώθηκε στην Αγκυρα λίγο μετά το μεσημέρι χθες για να ξεκινήσει ένα πυκνό τριήμερο πρόγραμμα στην Τουρκία, προτού συνεχίσει για τον Λίβανο. Στην υποδοχή του προκαθημένου της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας στο προεδρικό μέγαρο παρέστη και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Βαρθολομαίος, κατόπιν πρόσκλησης του τούρκου προέδρου. Μετά την κατ’ ιδίαν συνάντησή τους και τη διευρυμένη συνάντηση μεταξύ των αντιπροσωπειών των δύο πλευρών, Πάπας και Ερντογάν απηύθυναν ομιλίες στους προσκεκλημένους στη βιβλιοθήκη του προεδρικού μεγάρου.
Τα διεθνή ταξίδια έχουν γίνει σημαντικό στοιχείο του σύγχρονου παπικού ρόλου, καθώς οι πάπες συγκεντρώνουν παγκόσμια προσοχή, απευθύνουν ομιλίες για θέματα εξωτερικής πολιτικής και ασκούν διεθνή διπλωματία. Στη συγκεκριμένη περίπτωση έχει σημασία και το γεγονός ότι δεν γνωρίζουμε ακόμη τις γεωπολιτικές απόψεις του Λέοντα.
Ο Πάπας έφθασε χθες το βράδυ στην Κωνσταντινούπολη, ενώ για σήμερα είναι προγραμματισμένη οικουμενική προσευχή για τα 1.700 χρόνια της Πρώτης Οικουμενικής Συνόδου στη Νίκαια της Βιθυνίας (σημερινό Ιζνίκ), παρουσία και του Οικουμενικού Πατριάρχη Βαρθολομαίου. Μαζί θα επισκεφθούν τα ερείπια του ναού όπου συνεκλήθη η Πρώτη Οικουμενική Σύνοδος. Ο συμβολισμός είναι ισχυρός και ο εορτασμός της επετείου αποτελεί προέκταση της επιθυμίας του Πάπα να ενισχύσει τους δεσμούς μεταξύ των χριστιανών – καθολικοί και ορθόδοξοι χωρίστηκαν δογματικά πριν από περίπου χίλια χρόνια.
Αύριο ο Πάπας θα επισκεφθεί το Μπλε Τζαμί και στη συνέχεια ο Οικουμενικός Πατριάρχης θα τον υποδεχθεί στον Πατριαρχικό Ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι και θα ακολουθήσει δοξολογία. Σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού ο Πάπας θα παραστεί στη θεία λειτουργία της Κυριακής στο Πατριαρχείο ανήμερα του Αποστόλου Ανδρέα. Στη συνέχεια, αφού επισκεφθεί τον αρμενικό καθεδρικό ναό της Κωνσταντινούπολης, θα μεταβεί στη Βηρυτό του Λιβάνου, της μοναδικής χώρας της Μέσης Ανατολής όπου οι χριστιανοί αποτελούν το 30% του πληθυσμού και εκπροσωπούνται ισότιμα με σουνίτες και σιίτες στις κρατικές δομές. Εκεί θα συναντήσει την πολιτειακή ηγεσία. Τη Δευτέρα θα συμμετάσχει σε οικουμενικές και διαθρησκειακές εκδηλώσεις και την Τρίτη, πριν επιστρέψει στη Ρώμη, θα τελέσει λειτουργία στο λιμάνι της Βηρυτού.
Μετά τον πρόσφατο ισραηλινό βομβαρδισμό στη Βηρυτό στις 23 Νοεμβρίου, που στοίχισε τη ζωή σε υψηλόβαθμο στέλεχος της Χεζμπολάχ, εκφράζονταν φόβοι για πιθανή ακύρωση της επίσκεψης του Πάπα. Το Βατικανό ωστόσο διαβεβαιώνει ότι όλα βρίσκονται υπό έλεγχο κι έχουν ληφθεί τα απαραίτητα μέτρα ασφαλείας.
Η επιλογή ενός ποντίφικα για την πρώτη του επίσκεψη στο εξωτερικό παρακολουθείται πάντα στενά γιατί αποκαλύπτει τις παγκόσμιες προτεραιότητές του, ενώ, δεδομένης της επιλογής του, σχολιαστές επισημαίνουν ότι αυτό αποτελεί μια πρώιμη δοκιμασία της διπλωματικής του δεξιότητας.
