Ενα ταπεινό νεοκλασικό της δεκαετίας του ’30 στη γειτονιά του Αγίου Παύλου, χωρίς καθόλου ανέσεις. Μια άσχημη πολυκατοικία πήρε τη θέση του στην εποχή που η αντιπαροχή βρισκόταν στις δόξες της. Και τελικά ένα κτίριο που, αν και ανασχεδιάστηκε από έναν σπουδαίο αρχιτέκτονα, ντύθηκε με την αισθητική και κατοικήθηκε από τους ήρωες ενός από τους πλέον αναγνωρίσιμους και αναγνωρισμένους έλληνες ζωγράφους του 20ού αιώνα, έμεινε κλειστό για δεκαετίες, καθώς ο ιδιοκτήτης του δεν ήθελε να επιφορτιστεί με τη λειτουργία του και το άφηνε, όπως έλεγε, «να το αναλάβουν οι ιστορικοί του μέλλοντος».

Το πλήρωμα του χρόνου έφτασε. Και σχεδόν ενάμιση χρόνο μετά τον θάνατο του Αλέκου Φασιανού οι ήρωες της μυθολογίας που γεννήθηκαν στο μυαλό του και πήραν μορφή από το χέρι του απέκτησαν το δικό τους σπίτι. Το πατρικό της μητέρας του, εκείνο το κτίριο της οδού Νεοφύτου Μεταξά, όπου είχε περάσει και ο ίδιος τα παιδικά και εφηβικά του χρόνια, μετά τις παρεμβάσεις του καλού του φίλου, αρχιτέκτονα, Κυριάκου Κρόκου, ανοίγει και επισήμως την πόρτα του για να υποδεχθεί όσους θέλουν όχι μόνο να γνωρίσουν τις πολλές διαφορετικές πτυχές – άγνωστες ορισμένες εξ αυτών στο ευρύ κοινό – της εικαστικής του διαδρομής, αλλά και να ανακαλύψουν την προσωπικότητά του.

Πριν όμως το βλέμμα παρασυρθεί στις κόκκινες και μπλε, κατά κύριο λόγο, θεμελιώδεις φιγούρες του εικαστικού λεξιλογίου του Φασιανού, με τις πλούσιες καμπύλες, μαλλιά και κασκόλ που έχει παρασύρει ο άνεμος, πάνω σε ποδήλατα ή με ένα τσιγάρο στο στόμα, μια λιτή μορφή βρίσκεται επί της υποδοχής. Δεν είναι άλλη από τη μητέρα του καλλιτέχνη, όπως την απέδωσε σε ένα πρώιμο έργο του, του 1957, που ως οικοδέσποινα, καθώς δικό της πατρικό ήταν το σπίτι, καλωσορίζει τους επισκέπτες.

Στους τρεις ορόφους του μουσείου – ισόγειο, μεσοπάτωμα και υπόγειο συνολικής έκτασης 350 τ.μ. – ξεδιπλώνονται πολλές από τις διαφορετικές εικαστικές πτυχές του έργου του Αλέκου Φασιανού: από τα σκηνικά για παραστάσεις – όπως για τη «Φαλακρή τραγουδίστρια» του Ιονέσκο – έως φιγούρες για το θέατρο σκιών και από αντικείμενα με ιδιαίτερο σχεδιασμό όπως φωτιστικά και έπιπλα έως μικρές αρχιτεκτονικές παρεμβάσεις.

Χιούμορ και εφευρετικότητα

Φωτογραφίες και επιστολές, πινέλα και μικροαντικείμενα από το εργαστήριο του Φασιανού, στο μεσοπάτωμα, επιχειρούν να  συστήσουν, σε όσους δεν είχαν την τύχη να τον γνωρίσουν προσωπικά, τον καλλιτέχνη ως προσωπικότητα. Να διαπιστώσουν το χιούμορ του μέσα από τα φωτογραφικά καρέ στα οποία αγαπούσε τις μεταμφιέσεις, την εφευρετικότητά του καθώς με τα πιο απλά υλικά μπορούσε να κατασκευάσει μικροσκοπικές κούκλες, να παρακολουθήσει τα πειράγματα που έκανε στους φίλους του μέσα από την αλληλογραφία του με τον Κώστα Ταχτσή ή τον Μίλτο Σαχτούρη.

«Το μουσείο προσφέρει μια μοναδική ευκαιρία στον επισκέπτη να ανακαλύψει πόσο πολύπλοκη προσωπικότητα ήταν ο Αλέκος Φασιανός» λέει η διευθύντρια του μουσείου και κόρη του ζωγράφου, Βικτώρια Φασιανού. «Να δει μέσα από πρωτότυπο αρχειακό υλικό, μακέτες και έργα που δεν έχουν παρουσιαστεί ποτέ ως τώρα, όπως επί παραδείγματι “Οι Καφενόβιοι” (2008-2010), το πώς αντιλαμβανόταν τον κόσμο, καθώς, όπως έλεγε, “στα καφενεία παράγεται πολιτισμός”. Να διαπιστώσει πόσο τον ενδιέφερε ο σχεδιασμός χρηστικών αντικειμένων, όπως τα παγκάκια, αλλά και τα έπιπλα, που επίσης μαρτυρούν στοιχεία για την ιδιοσυγκρασία του».

Θυμάται μάλιστα η Βικτώρια Φασιανού πως ως παιδί διαμαρτυρόταν για τα εκλεπτυσμένα, αλλά διόλου βολικά έπιπλα που έφεραν την υπογραφή του πατέρα της, στο σπίτι. «Τα έπιπλα δεν είναι ούτε για να αράζεις, ούτε για να βουλιάζεις, αλλά για να ξεκουράζεσαι στο μεσοδιάστημα. Πρέπει να σε κρατάνε ετοιμοπόλεμη, να είσαι διαρκώς σε εγρήγορση» δικαιολογούσε ο ζωγράφος τις επιλογές του.

Αγαπούσε, δε, κάθε λεπτομέρεια. Και δεν είναι τυχαίο που στο υπόγειο, σε ένα σημείο που έπρεπε να καλυφθούν ορισμένα καλώδια, δημιούργησε έναν τρισδιάστατο δράκο που τα έχει «καταπιεί» ώστε να μην αλλοιώνουν τη γενικότερη αισθητική του χώρου, που λούζεται από το φυσικό φως και ενίοτε ενισχύεται από θερμό τεχνητό φωτισμό, δημιουργώντας μια αίσθηση οικειότητας και ζεστασιάς.

Εφαρμογή και ξεναγήσεις

Οι αδρές επιφάνειες του χώρου δεν επιτρέπουν να τοποθετηθεί σήμανση δίπλα στα εκθέματα, γι’ αυτό και, εκτός από την πληροφόρηση που παρέχεται στους επισκέπτες μέσω φυλλαδίου και ειδικής εφαρμογής για έξυπνες συσκευές, υπάρχει τακτικό πρόγραμμα ξεναγήσεων για όλες τις ηλιακές ομάδες. Ειδικά για τα επίσημα εγκαίνια του μουσείου – το οποίο λειτουργεί πιλοτικά από την άνοιξη – είναι προγραμματισμένες αφηγηματικές ξεναγήσεις με ελεύθερη είσοδο, εκπαιδευτικά προγράμματα για παιδιά από 5 έως 14 ετών και οργανωμένοι θεματικοί περίπατοι που θα συστήσουν στο κοινό τη γειτονιά του Αγίου Παύλου, όπου ο καλλιτέχνης μεγάλωσε και δημιούργησε τα πρώτα του έργα.