Έντυπη Έκδοση
Το παρόν άρθρο, όπως κι ένα μέρος του περιεχομένου του tanea.gr, είναι διαθέσιμο μόνο σε συνδρομητές.
Αν είστε συνδρομητής μπορείτε να συνδεθείτε από εδώ:
Αν θέλετε να γίνετε συνδρομητής μπορείτε να αποκτήσετε τη συνδρομή σας εδώ:
Εγγραφή μέλους
Ο ευρωπαϊκός Εμφύλιος για την επικράτηση στην Ανατολική Ευρώπη απέκτησε εκ νέου ενδιαφέρον με τραγικές διαστάσεις μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία, αλλά ανέδειξε και ένα θέμα που δεν έκλεισε ποτέ, τη μάχη για την καρδιά της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Αν ο 19ος αιώνας υπήρξε ο κόσμος των αυτοκρατοριών, στον 20ό αιώνα η μάχη δόθηκε για την ταυτότητα της ηπείρου. Ο Μίλαν Κούντερα συμμετείχε με ένα κείμενο 20 σελίδων που δημοσιεύτηκε τον Νοέμβριο του 1983 στο γαλλικό περιοδικό «Le Débat», μεταφράστηκε αμέσως στις περισσότερες ευρωπαϊκές γλώσσες και είχε αντίκτυπο αντιστρόφως ανάλογο με τη συντομία του. Είκοσι σελίδες οι οποίες έδωσαν το έναυσμα για μια σειρά μεγάλων αντιδράσεων, συζητήσεων και πολεμικών, κυρίως από την πλευρά της Γερμανίας και της Ρωσίας, δηλαδή των δύο μεγάλων δυνάμεων που για χρόνια πάλευαν για την επικράτηση στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη. Στη Δύση οι αντιδράσεις αυτές συνέβαλαν, σύμφωνα με μια διατύπωση του Ζακ Ρούπνικ, «στην αναδιαμόρφωση του πνευματικού χάρτη της Ευρώπης» πριν από το 1989. Την εποχή που η Δύση έβλεπε την Κεντρική Ευρώπη ως μέρος του ανατολικού μπλοκ, ο Κούντερα της υπενθύμιζε ότι η Κεντρική Ευρώπη πολιτισμικά ανήκε ολόκληρη στη Δύση και ότι, στην περίπτωση αυτών των «μικρών εθνών» που δεν είχαν απολύτως εξασφαλισμένη την ιστορική και πολιτική ύπαρξή τους (Πολωνία, Ουγγαρία, Τσεχοσλοβακία), η κουλτούρα ήταν και παρέμενε το ζωτικό κέντρο της ταυτότητάς τους (από την παρουσίαση του Πιερ Νορά).
Στην έκδοση προτάσσεται ένα άλλο ιστορικό κείμενο, σχεδόν άγνωστο, η εναρκτήρια ομιλία του νεαρού Κούντερα στο Συνέδριο των Τσεχοσλοβάκων Συγγραφέων το 1967, έναν χρόνο πριν από τη ρωσική εισβολή, που κατέλυσε την περίφημη Ανοιξη της Πράγας και την ανεξαρτησία της χώρας.
Ο Κούντερα καταλαβαίνει και τονίζει το δίλημμα για την Κεντρική Ευρώπη έχοντας στον νου την τρομερή σύγκρουση Γερμανίας και Ρωσίας για την κυριαρχία στην Ανατολική Ευρώπη, που είχε κοστίσει από το 1933 και μέχρι το τέλος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου 14 εκατομμύρια νεκρούς, με διάφορους τρόπους που στόχευαν στην ολοκληρωτική επικράτηση του ενός ή του άλλου στρατοπέδου. Το δίλημμα είναι ξεκάθαρο: μια υποταγμένη ενιαία και ακαθόριστη Ανατολική Ευρώπη ή μια Ανατολική Ευρώπη προσδεμένη στην ευρωπαϊκή ιδέα, με σεβασμό στις μικρές κρατικές και εθνικές ταυτότητες, στην πολιτιστική ταυτότητα και στη διακριτή παρουσία στον χώρο και στον χρόνο;
Ουσιαστικά ο Κούντερα άνοιξε μια συζήτηση, όπως αρμόζει εξάλλου και σ' έναν διανοούμενο του διαμετρήματός του, για ένα θέμα που επανήλθε με σφοδρότητα το 1989, θεωρήθηκε - εσφαλμένα - το τέλος της Ιστορίας με την επικράτηση της γραμμικής εξέλιξης των πραγμάτων και επανέρχεται τώρα με τον πιο αιματηρό τρόπο επιβεβαιώνοντας την κυκλική εξέλιξη της Ιστορίας αλλά και τη διαρκή μάχη για ελευθερία που δεν τελειώνει ποτέ.
Ο λόγος του μοιάζει δραματικά προφητικός και συνάμα τρομερά επίκαιρος: «Η Κεντρική Ευρώπη με το πολιτικό της σύστημα είναι Ανατολή, με την πολιτισμική της ιστορία είναι Δύση. Από τη στιγμή όμως που η Ευρώπη χάνει σταδιακά το νόημα της δικής της πολιτισμικής ταυτότητας, στην Κεντρική Ευρώπη βλέπει μόνο το πολιτικό καθεστώς της - με άλλα λόγια, στην Κεντρική Ευρώπη βλέπει μόνο την Ανατολική Ευρώπη. Κατά συνέπεια, η Κεντρική Ευρώπη οφείλει να αντιταχθεί όχι μόνο στη συντριπτική δύναμη του μεγάλου γείτονά της αλλά και στην άυλη δύναμη του χρόνου που αφήνει πίσω του αμετάκλητα την εποχή της κουλτούρας».
{1BSYG}Μίλαν Κούντερα{1BSYG}{2BTIT}Ο ακρωτηριασμός της Δύσης{2BTIT}{3BEKD}Μτφ. Γιάννης Η.ΧάρηςΕκδ. Εστία, σελ.100{3BEKD}{4BTIM}Τιμή 12 ευρ{4BTIM}ώ
